Số liệu cho thấy 223 công ty vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2020, gấp đôi so với năm ngoái. Số trường hợp vỡ nợ tăng, bất chấp lãi suất đang thấp kỷ lục, chủ yếu là do ngày càng có nhiều công ty ở Mỹ và châu Âu vay nợ nhiều trong vài năm gần đây. Con số còn đi lên nếu thị trường trái phiếu tiếp tục xấu và lợi suất tăng.

Tình trạng vỡ nợ trái phiếu doanh nghiệp đang lan rộng ở Trung Quốc. Từ tháng 11, tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp bị hoãn hoặc hủy thanh toán là hơn 200 tỷ nhân dân tệ (30,5 tỷ USD).

Công ty nhà nước Shanxi International Energy có kế hoạch phát hành 3,5 tỷ nhân dân tệ trái phiếu nhưng nhà đầu tư chỉ mua 500 triệu nhân dân tệ. Nhiều doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc đã vỡ nợ, bao gồm nhà sản xuất chip Tsinghua Unigroup.

Số công ty vỡ nợ trên thế giới qua các năm.

Lợi suất trái phiếu doanh nghiệp ở Trung Quốc đang đi lên. Lợi suất trung bình với trái phiếu kỳ hạn một năm do công ty hạng AAA phát hành giữ ở 4,07% từ tháng 11, tiếp tục tăng so với tháng trước đó. Từ tháng 7 đến tháng 8, lợi suất là 3,47% và là 3,74% giai đoạn tháng 9 – 10.

Sự rung lắc của thị trường trái phiếu toàn cầu chủ yếu tập trung vào vài quốc gia.

Chênh lệch giữa lợi suất trái phiếu doanh nghiệp so với trái phiếu chính phủ giảm xuống còn 1,6 điểm phần trăm – gần tương đương so với trước đại dịch. Khối lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành năm 2020 đạt kỷ lục. Chính sách tiền tệ nới lỏng quy mô lớn được các quốc gia áp dụng từ tháng 3 giữ lãi suất ở mức thấp.

Nhưng mặt khác, số trường hợp công ty vỡ nợ lại tăng.

Theo số liệu do S&P Global tập hợp, số trường hợp vỡ nợ ở Mỹ năm 2020 tăng 80% so với năm 2019 lên 143, ở châu Âu tăng 2,8 lần lên 42, ở các nền kinh tế mới nổi – bao gồm Trung Quốc – tăng 30% lên 28. Tỷ lệ vỡ nợ nói chung vẫn thấp hơn so với năm 2009 nhưng đã vượt 5% lần đầu tiên kể từ năm 2010.

Số công ty vỡ nợ chủ yếu trong các lĩnh vực năng lượng, hàng tiêu dùng, truyền thông/nghỉ dưỡng và bán lẻ.

Số trường hợp vỡ nợ tập trung trong các ngành đặc thù. Tại Mỹ, chuỗi cửa hàng bán lẻ J.C. Penney đã phá sản. Tại Anh, Arcadia Group, vận hành công ty may mặc Topshop, phá sản hồi tháng 11. Trên thế giới, 60% trong số 223 trường hơp phá sản nằm trong 4 ngành, bao gồm cả năng lượng và hàng tiêu dùng.

Nhiều người tin ngay cả khi Covid-19 biến mất, lợi nhuận trong những ngành này vẫn sẽ phục hồi chậm chạp.

Robert Sharps, giám đốc đầu tư tại T. Rowe Price – công ty đầu tư Mỹ, chỉ ra rằng “xu hướng số hóa trong nhiều ngành và thị trường đã gia tăng trong thời gian đại dịch hoành hành”, “các công ty cung cấp hạ tầng cho kinh tế trực tuyến chứng kiến nhu cầu với dịch vụ của họ bùng nổ”.

Một trong những lý do khiến vỡ nợ gia tăng là do nợ doanh nghiệp tăng vọt.

Số liệu từ Quick Factset về 34.000 công ty niêm yết trên thế giới, không bao gồm lĩnh vực ngân hàng, cho thấy trong năm tài khóa 2020, tỷ lệ công ty có lãi phải trả trên nợ nhiều hơn lợi nhuận và lãi trước thuế trong ba năm liên tiếp là 26,5%, cao kỷ lục.

Tại Mỹ, tỷ lệ này tăng 0,2 điểm phần trăm từ cuối năm 2019 lên 34,5%, tăng 12 điểm phần trăm trong 10 năm qua. Ở Trung Quốc và Nhật Bản, tỷ lệ này là 11% và hơn 4%.

Nếu một quốc gia tiếp tục hỗ trợ quá mức cần thiết cho các công ty vỡ nợ nghiêm trọng, những công ty đó sẽ trở thành gánh nặng cho nền kinh té. Tỷ lệ tăng trưởng chi tiêu vốn, số lượng người lao động và lợi nhuận tại doanh nghiệp nợ quá mức thấp hơn so với nhóm có ít nợ phải trả.

Chính phủ, ngân hàng trung ương các nước đang dần giảm quy mô hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp được triển khai để ứng phó ảnh hưởng đại dịch Covid-19. S&P 500 Global Rating nhận định họ cần tránh cản trở hoạt động kinh doanh trong khi khuyến khích tái cấu trúc nền kinh tế và các ngành.