Thanh tra Chính phủ vừa ban hành kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai, trong đó có đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh tại Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam, Tổng công ty Lâm nghiệp và Tổng công ty Chè Việt Nam. Thời kỳ thanh tra từ 1/1/2010 đến 31/12/2017.

Qua thanh tra cho thấy công tác quản lý, sử dụng đất của các nông, lâm trường quốc doanh đã có những chuyển biến tích cực trong việc lập quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch sử dụng rừng gắn với quy hoạch phát triển kinh tế-xã hội; xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, phương án sử dụng đất; xác định rõ diện tích đất đai cần giữ lại để chuyển sang hình thức thuê đất; chuyển giao một phần diện tích đất về cho địa phương quản lý, giải quyết tình trạng thiếu đất sản xuất của người dân ở địa phương, giảm tình trạng tranh chấp, lấn, chiếm đất tại các nông, lâm trường.

Tuy nhiên, theo kết luận thanh tra, công tác quản lý, sử dụng đất đai còn có những tồn tại, vi phạm.

Ủy ban Nhân dân nhiều tỉnh, thành phố còn chậm triển khai việc thu hồi đất của các nông, lâm trường bàn giao về địa phương theo phương án cổ phần hóa đã được Thủ tướng phê duyệt; để tình trạng đất bỏ hoang, kéo dài gây thất thu tiền sử dụng đất.

Việc giao đất chồng lấn, tranh chấp đất đai diễn ra khá phổ biến, tình trạng lấn, chiếm đất đai tại một số địa phương ngày càng phức tạp, có xu hướng gia tăng nhưng chậm được xử lý, nhất là tại các địa bàn có đồng bào dân tộc sinh sống.

Kết luận thanh tra cho thấy, cuối năm 2017, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam và Tổng công ty Lâm nghiệp Việt Nam có 842 cơ sở nhà, đất thuộc sở hữu Nhà nước thuộc đối tượng phải xử lý, sắp xếp lại. Trong đó, Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam có 759 cơ sở nhà, đất nhưng mới sắp xếp, xử lý được 43 cơ sở (chiếm 5,7%).

Thanh tra Chính phủ xác định Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam cho một số đơn vị thuê một phần diện tích cơ sở nhà, đất số 117 Hai Bà Trưng (quận 3, Tp.HCM) và số 56 Nguyễn Du (quận Hai Bà Trưng, Tp Hà Nội) làm văn phòng làm việc là chưa phù hợp quy định của Luật Đất đai năm 2013. Một số cơ sở nhà, đất khác tại quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) và quận Bình Thạnh (Tp.HCM) khi cho thuê đã xảy ra tình trạng lấn chiếm hoặc không sử dụng gây lãng phí. 

Còn Tổng Công ty Lâm nghiệp Việt Nam có 83 cơ sở nhà, đất nhưng mới sắp xếp, xử lý được 7 cơ sở.

Tổng Công ty Chè Việt Nam có 12 khu đất để góp vốn liên doanh, liên kết, cho thuê lại nhưng không đúng quy định, thoái vốn không thông qua đấu giá, vi phạm quyết định của Thủ tướng, nghị định của Chính phủ.

Từ những vi phạm đã được xác minh, Thanh tra Chính phủ nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công an chỉ đạo cơ quan điều tra xác minh, xử lý theo quy định pháp luật đối với vi phạm trong quản lý, sử dụng nhà đất ở 12 địa điểm ở nhiều địa phương khác nhau. Cụ thể:

Tại Hà Nội:  Số 67 Ngô Thì Nhậm, quận Hai Bà Trưng; số 25D Cát Linh, quận Đống Đa; Khu đất 1.500m² tại phố Trần Khát Chân, quận Hai Bà Trưng; Kho Cổ Loa, xã Việt Hùng, huyện Đông Anh.

Tại Hải Phòng: Số 126 phố Lạch Chay, phường Lạch Chay, quận Ngô Quyền; Số 341 Vạn Mỹ, phường Đông Hải, quận Hải An.

Tỉnh Hòa Bình: Khu đất có diện tích 13.147m² huyện Lương Sơn.

Tỉnh Sơn La: Khu đất có diện tích 11.022m² (Vườm ươm trồng chè) tại thôn Chiềng Đi, xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu; Khu đất có diện tích 15.123m² (Nhà máy chè Vân Hồ) tại thôn Bó Nhang, xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu; Khu đất có diện tích 5.402m² (Nhà máy chè Chiềng Đi) tại Chiềng Đi, xã Vân Hồ, huyện Mộc Châu.

Tại Tp.HCM: Số 59 An Bình, phường 6, quận 5 ; Số 225 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, quận 3.

Trước kiến nghị của Thanh tra Chính phủ, Văn phòng Chính phủ đã có Văn bản số 8752/VPCP-V.I thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình đối với Kết luận thanh tra số 1452/KL-TTCP của Thanh tra Chính phủ đồng ý với các kiến nghị của Thanh tra Chính phủ về việc chấp hành pháp luật trong quản lý và sử dụng đất đai, trong đó có đất có nguồn gốc từ nông, lâm trường quốc doanh tại Tập đoàn Công nghiệp Cao su Việt Nam, Tổng Công ty Lâm nghiệp và Tổng Công ty Chè Việt Nam theo Chỉ thị số 11/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về thực hiện Nghị quyết số 112/2015/NQ-QH13 của Quốc hội về tăng cường quản lý đất đai có nguồn gốc từ nông trường, lâm trường quốc doanh do các công ty nông nghiệp, công ty lâm nghiệp, ban quản lý rừng và các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân khác sử dụng.