Đầu năm 2014, do thanh khoản dồi dào và để thu hút người vay, các ngân hàng liên tục triển khai nhiều chương trình kích cầu tín dụng tiêu dùng với mức lãi suất hấp dẫn. Các ngân hàng không chỉ rầm rộ quảng cáo, đủ cách thức tiếp thị, từ tờ rơi đến gọi điện trực tiếp cho khách hàng mời vay vốn. Bên cạnh đó, họ còn đưa ra cam kết về thời gian xét duyệt, đơn giản hóa các thủ tục nhằm tạo thuận tiện cho khách hàng và không ngừng nâng cao chất lượng dịch vụ để đáp ứng các nhu cầu ngày càng cao của khách.

Chiến lược thu hút

Ngân hàng Citibank Việt Nam gần đây đang hút khách bằng cách tặng cặp vé xem phim với những ai vay tiêu dùng từ 50 triệu đồng trở lên. Khâu xét duyệt thì được triển khai trong vòng vài giờ đồng hồ.

Nhà băng nội cũng tỏ ra không hề thua kém khi mạnh tay giảm lãi suất. khách hàng cũ tại ACB nếu vay thêm số tiền tối thiểu 200 triệu đồng để mua nhà, sửa chữa nhà để ở... sẽ được hưởng mức lãi suất chỉ 8% một năm cố định một tháng, hoặc 9% một năm cố định 3 tháng.

Theo thống kê của Ngân hàng Nhà nước, tín dụng toàn hệ thống giảm 1,66% so với cuối năm ngoái trong đó tín dụng tiền đồng giảm tới 1,94%. Hai tháng đầu năm 2013, tín dụng toàn ngành chỉ giảm 0,23%. Diễn biến này chủ yếu do nhu cầu vay vốn sản xuất kinh doanh chưa tăng trở lại.

Trong bối cảnh đó, vay tiêu dùng được các ngân hàng đánh giá là sản phẩm chủ đạo. Như Sacombank năm vừa qua, lợi nhuận tăng mạnh một phần nhờ sự đóng góp quan trọng từ mảng bán lẻ. Tổng giám đốc Sacombank, Phan Huy Khang cho biết, 40% lãi đến từ khách hàng cá nhân và tỷ trọng này đã tăng mạnh so với 2012. "Đây cũng sẽ là mục tiêu của Sacombank trong năm 2014", ông Khang cho biết.

Tuy nhiên, do đặc thù mỗi ngân hàng mỗi khác cũng như mỗi ngân hàng có các điểm mạnh riêng và các điểm yếu riêng, do đó họ sẽ lựa chọn các tiêu chí cạnh tranh khác nhau. Các ngân hàng nội và ngân hàng ngoại cũng có những cạnh tranh rất mạnh mẽ.

Ngân hàng Sacombank có những quảng cáo hấp dẫn người vay tiêu dùng như hồ sơ đơn giản, thủ tục nhanh gọn, cho vay thời hạn lên tới 15 năm. Ngân hàng Techcombank cho vay linh hoạt theo tài sản đảm bảo, thời gian vay ưu đãi...Các ngân hàng còn kết hợp với các nhà phân phối, sản xuất để đưa ra các chương trình ưu đãi nhằm hút khách vay tiêu dùng.

Lãnh đạo Standard Chartered chia sẻ, trong sản phẩm vay tiêu dùng thì tốc độ giải ngân, tiện lợi trong quy trình và thủ tục, quy mô của khoản vay cũng như mức lãi suất cho vay cạnh tranh chính là những nhân tố quyết định trong việc thu hút khách hàng. Hiện ngân hàng này cho phép khách hàng đăng ký vay tiêu dùng trực tuyến và đảm bảo gửi kết quả xét duyệt hồ sơ trong vòng 24 giờ, giá trị khoản vay lên tới 400 triệu đồng.

Theo sự đánh giá của các chuyên gia, với việc trả lương cho người lao động thông qua hệ thống tài khoản ngân hàng đang được đẩy mạnh cùng với nhu cầu của người dân ngày càng cao, khuyến khích các hình thức thanh toán không dùng tiền mặt là một trong những điều kiện cho vay tiêu dùng phát triển thì nợ tiêu dùng là chuyện bình thường. Hầu hết các nhà băng đều nhìn thấy sự tăng trưởng số người giàu của Việt Nam trong vòng 10-15 năm qua. "Dù gần đây có thể không tăng mạnh nhưng số người giàu vẫn đang trong xu hướng tăng", đại diện này nói thêm. Tại ANZ, trong một năm trở lại đây, số lượng khách hàng ở mảng này tăng rất mạnh, thường 200-300%.

Những điều cần chú ý

Tuy nhiên, độ thâm nhập của các sản phẩm cho vay tiêu dùng, tín chấp của các nhà băng vào đối tượng khách hàng cá nhân vẫn ở mức độ thấp. "Cơ hội thì lớn nhưng cần có thời gian để các ngân hàng biến nó thành lợi nhuận thực, thay vì chỉ dừng lại ở tiềm năng. Tăng trưởng về khách hàng và dư nợ có khá hơn trước, nhưng khoản cho tiêu dùng còn đang khá hạn hẹp và sản phẩm chưa đa dạng", ông Khánh nói.

Mặt khác, đâu đó vẫn còn tâm lý e dè của người vay tiền trước vấn đề lãi suất. Các chuyên gia cũng cho rằng, việc khuyến khích cho vay tiêu dùng góp phần kích cầu cho nền kinh tế. Tuy nhiên, các ưu đãi thường có thời gian ngắn, sau đó các nhà băng áp dụng lãi suất thả nổi.

Mặc dù vậy, khách hàng đi vay phải thận trọng về vấn đề này và phải tìm hiểu kỹ các điều khoản trong hợp đồng để tránh rủi ro về sau. Vì vậy, khi vay, khách hàng cần hỏi rõ cách thức tính, cách thức công khai minh bạch lãi suất với khách hàng sau mỗi kỳ điều chỉnh của ngân hàng để chủ động hơn trong kế hoạch vay và trả nợ. Bên cạnh đó, thời gian vay càng ngắn thì khoản phải trả càng cao và ngược lại, khách hàng nên lưu ý chọn thời gian vay để khoản phải trả hàng tháng không là áp lực.

Chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu phân tích các ngân hàng được quản lý bởi hệ thống pháp luật rất chặt chẽ, được thanh kiểm tra thường xuyên, còn các công ty tài chính hoạt động trong khuôn khổ thoáng hơn rất nhiều. Hơn nữa, các hợp đồng dạng này được soạn theo hướng có lợi về bên cho vay, người vay không tìm hiểu kỹ, nhắm mắt ký sẽ dễ rơi vào “bẫy tín dụng”, vay dễ trả khó.

Theo ông Hiếu, rất nhiều người không đủ điều kiện vay ngân hàng đã tìm đến các công ty tài chính vì các công ty này cho vay theo dạng tín chấp, phù hợp với người có thu nhập thấp. Tuy nhiên, lãi suất vay tín chấp rất cao và người vay thường không nhận biết được lãi suất thật. “Nên nhờ người có hiểu biết pháp luật tư vấn, đồng thời kiểm tra chéo thông tin, thậm chí tra cứu trên mạng trước khi quyết định vay để tránh bị sập bẫy” - ông Hiếu tư vấn.

Diệu Hoa (tổng hợp)