Tại khoản 4 Điều 89 Luật Đấu thầu 2013 đã quy định về các hành vi gian lận trong đấu thầu bao gồm:

a) Trình bày sai một cách cố ý hoặc làm sai lệch thông tin, hồ sơ, tài liệu của một bên trong đấu thầu nhằm thu được lợi ích tài chính hoặc lợi ích khác hoặc nhằm trốn tránh bất kỳ một nghĩa vụ nào;

b) Cá nhân trực tiếp đánh giá hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất, thẩm định kết quả lựa chọn danh sách ngắn, kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư cố ý báo cáo sai hoặc cung cấp thông tin không trung thực làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư;

c) Nhà thầu, nhà đầu tư cố ý cung cấp các thông tin không trung thực trong hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư.

Mặc dù các quy định của pháp luật đã rất rõ ràng và cụ thể, thế nhưng nhiều nhà thầu vẫn có hành vi gian lận như khai khống năng lực, kinh nghiệm thực hiện hợp đồng tương tự để trúng thầu.

Đơn cử, Công trình Xây dựng hạ tầng khu dân cư mới thôn Tiên Lữ, xã An Bình, huyện Lạc Thủy (giai đoạn 2) được bà Hoàng Thị Thu Hằng (Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Lạc Thủy) phê duyệt trúng thầu tại quyết định số 1833 ngày 30/8/2022 bao gồm 4 gói thầu có tổng giá trị là 8.144.667.000 đồng, trong đó gói thầu Thi công xây lắp có giá trị 7.891.241.000 đồng.

Ngày 22/3/2023 ông Bùi Mạnh Tường (Trưởng phòng Kinh tế Hạ tầng huyện Lạc Thủy) ra quyết định phê duyệt hồ sơ mời thầu gói thầu Thi công xây lắp công trình Xây dựng hạ tầng khu dân cư mới thôn Tiên Lữ, xã An Bình, huyện Lạc Thủy (giai đoạn 2). 

Tại mục kê khai kinh nghiệm thực hiện hợp đồng xây lắp tương tự, hồ sơ mời thầu yêu cầu từ ngày 01/01/2018 đến thời điểm đóng thầu, nhà thầu đã hoàn thành tối thiểu 1 công trình có loại kết cấu: Công trình hạ tầng kỹ thuật, cấp IV, có giá trị 3.945.620.500 đồng.

Để đáp ứng điều kiện trên, Công ty TNHH Sông Hồng kê khai đã từng thực hiện 4 công trình, trong đó đáng chú ý là công trình: Xây dựng hạ tầng khu dân cư xã An Bình, huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình với giá trị là 4.112.499.000 đồng.

Tuy nhiên, trên thực tế, Gói thầu xây lắp Công trình: Xây dựng Hạ tầng khu dân cư mới xã An Bình, huyện Lạc Thủy có giá trị 2.741.666.000 đồng, thấp hơn gần 1,4 tỷ so với số liệu mà nhà thầu kê khai.

Điều đáng ngạc nhiên là gói thầu này cũng được chính phòng Kinh tế Hạ tầng huyện Lạc Thủy phê duyệt trúng thầu nhưng không hiểu vì sao đơn vị này vẫn không phát hiện ra điểm gian lận và vẫn đánh giá đạt điều kiện về quy mô hợp đồng tương tự cho Công ty TNHH Sông Hồng.

Ngày 26/6/2023, ông Bùi Mạnh Tường đã ký quyết định số 346 phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu là Công ty TNHH Sông Hồng trúng gói thầu trên với giá 7.874.604.000 đồng. Đến ngày 2/8/2023, Trưởng phòng Kinh tế Hạ tầng Bùi Mạnh Tường lại phê duyệt quyết định hủy thầu đối với gói thầu trên.

Như vậy, Công ty TNHH Sông Hồng đã cố ý cung cấp các thông tin không trung thực trong hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu.

Theo khoản 1 Điều 122 Nghị định 63/2014 quy định, tùy theo mức độ vi phạm mà áp dụng hình thức cấm tham gia hoạt động đấu thầu đối với tổ chức cá nhân. Trong đó, gian lận sẽ bị cấm tham gia hoạt động đấu thầu từ 3 - 5 năm.

Ngoài ra, các cơ quan chức năng cũng cần xem xét các thiệt hại về mặt kinh tế nếu có để có căn cứ xử lý hình sự. Theo đó, gói thầu Tư vấn lập hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu + đánh giá hồ sơ dự thầu có giá 30.061.000 đồng, gói thầu Thẩm định hồ sơ mời thầu, hồ sơ yêu cầu và thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu có giá 7.461.000 đồng hiện đã thực hiện xong. Hay như các khoản tạm ứng cho nhà thầu đã thực hiện đến đâu, liệu có thu hồi được không và thiệt hại như thế nào?

Được biết, Công ty TNHH Sông Hồng cũng là đơn vị trúng 1 số gói thầu tại huyện Lạc Thủy dù chủ đầu tư không phát hành thông báo mời thầu qua mạng, không công khai kết quả lựa chọn nhà thầu qua mạng đấu thầu quốc gia theo quy định của Luật Đấu thầu.