Giới thượng lưu và trung lưu Trung Quốc có những tiêu chí lâu đời về những tiêu chuẩn tạo nên một cuộc sống thành công. Tiêu chí hàng đầu là sở hữu một ngôi nhà, sau đó là các phương tiện để cung cấp cho con cái của họ một nền giáo dục tốt hơn bạn bè cùng trang lứa với mục tiêu vào một trường đại học danh tiếng.
Song những động thái gần đây của chính quyền Trung Quốc đã ảnh hưởng đến những tiêu chí và mục tiêu của giới giàu. Quý thứ ba của năm nay chứng kiến sự sụt giảm giá nhà ở diện rộng từ các thành phố nhỏ đến lớn, cũng như việc Bắc Kinh siết chặt quản lý ngành giáo dục.
Đối với giới nhà giàu, "thịnh vượng chung" - mục tiêu nhằm thu hẹp khoảng cách giàu nghèo của Bắc Kinh - đã thúc đẩy họ tìm cách tránh tầm ngắm của chính phủ. Theo các chính sách thuế mới sẽ có hiệu lực vào năm tới, tầng lớp trung lưu có thu nhập cao sẽ phải nộp khoản thuế thu nhập cá nhân lên tới 45% với khoản tiền thưởng cuối năm.
Hiện tại, tỷ lệ sinh của quốc gia này đã giảm mạnh 40% trong 5 năm qua (từ 18 triệu trẻ sơ sinh năm 2016 xuống còn 12 triệu vào năm 2020). Trước thực trạng này, giới chức đang tìm mọi biện pháp để thuyết phục người dân sinh con. Tuy nhiên, những cuộc khảo sát và ghi nhận gần đây cho thấy nhà đầu tư đang có tâm lý thận trọng hơn và mức độ sẵn sàng sinh con của công chúng vẫn ở mức thấp.
"Vài năm qua, nhiều doanh nhân và cá nhân giàu tạm dừng các khoản đầu tư ra nước ngoài vì cảm thấy nền kinh tế Trung Quốc phục hồi mạnh mẽ, cũng như thị trường bất động sản ở các thành phố như Thâm Quyến sẽ có giá trị gấp đôi, hoặc thậm chí gấp ba... Nhưng bây giờ mọi thứ bắt đầu thay đổi", Liu Zhen, một môi giới chuyên giúp người dân Trung Quốc giàu định cư và mua tài sản ở nước ngoài từ năm 2015, phát biểu.
Theo Liu, mặc dù chính phủ không công bố quy định chi tiết nào về mục tiêu thịnh vượng chung, cuộc thảo luận về nó đã làm dấy lên cảm giác khủng hoảng với nhiều cá nhân giàu và sở hữu khối tài sản lớn khiến họ phải hành động. Các hành động bao gồm tham khảo ý kiến của các chuyên gia thuế trong nước và nước ngoài, cũng như từ các cố vấn đáng tin cậy, sắp xếp lại tài sản đứng tên họ.
"Nhiều người trong giới nhà giàu cảm thấy vẫn cần tiếp tục chuyển tài sản của họ ra nước ngoài và lấy thẻ xanh, nhưng hiện nay số lượng người có nhu cầu đã giảm đi và chi phí cũng cao hơn nhiều", ông cho hay. Ông nói thêm rằng nhiều người trẻ có thu nhập cao từ việc đầu tư tiền số và fintech đang muốn có quốc tịch các nước như Malta, Thổ Nhĩ Kỳ thông qua các chương trình đầu tư. Điều này giúp họ có thể mở tài khoản ngân hàng ở nước ngoài cũng như di chuyển tài sản, dòng tiền của họ khỏi Trung Quốc.
Tầng lớp trung lưu cũng lo ngại
Các bậc phụ huynh thuộc tầng lớp trung lưu cũng lo lắng vì số lượng các trường tư thục có thể cung cấp các giáo trình và khóa học quốc tế ngày càng giảm. Việc này làm tăng đáng kể chi phí chuẩn bị cho con em của họ du học trong tương lai.
Alice Tan, người điều hành một hội thảo về tư vấn du học nói rằng, ngày càng nhiều trường trung học ở các thành phố lớn huỷ bỏ các chương trình quốc tế và giáo viên nước ngoài ngày càng khó xin thị thực để làm việc.
"Những thay đổi gần đây về giá bất động sản và lạm phát đến quá đột ngột khiến chúng tôi cảm thấy mất phương hướng về đầu tư hoặc chi tiêu... Liệu vài năm tới tình hình sẽ thế nào", Xie Ping, chủ một doanh nghiệp tư nhân ở Chiết Giang, chia sẻ.
Theo Ping, việc sử dụng lợi nhuận kiếm được để mở rộng năng lực sản xuất là rất rủi ro trong bối cảnh tỷ suất lợi nhuận tiếp tục giảm và bất động sản không còn là thị trường an toàn nữa."Xu hướng này có vẻ đang lan rộng, giá nhà sẽ giảm ở hầu hết các vùng của đất nước, chỉ những nơi có đông dân mới ổn định hơn", ông nói.
Ngay cả ở các thành phố hạng nhất, giá bất động sản đã bắt đầu giảm do mọi người dự đoán sẽ nhà, đất sẽ chịu thuế và sự giảm dân số. "Những người có nhiều tài sản trong tay hiện cố gắng bán bớt và chỉ giữ lại những nhà đất có giá trị. Dù vậy, khối lượng giao dịch nhà ở cũ tiếp tục giảm với tính thanh khoản ngày càng giảm", Zhu Feng, một môi giới bất động sản tại Thâm Quyến thông tin.
Trung Quốc sẽ sớm thí điểm đánh thuế bất động sản ở một số vùng trên cả nước. Kế hoạch này là một phần của mục tiêu "thịnh vượng chung", nhằm hạ nhiệt thị trường, nâng cao khả năng tiếp cận nhà ở của người dân.
Doanh thu thị trường bất động sản tiếp tục xu hướng giảm trong tháng 9 ở hầu hết đô thị Trung Quốc. Giao dịch tổng thể ở các thành phố hạng nhất giảm 39,1% so với cùng kỳ năm ngoái, thành phố hạng hai giảm 31% và các thành phố cấp ba giảm 54,5%, theo số liệu công ty nghiên cứu China Real Estate Index System.
Kỳ vọng của các hộ gia đình đối với sự phát triển kinh tế trong năm tới sẽ giảm sút trong quý III năm nay, theo báo cáo khảo sát Chỉ số tài sản hộ gia đình Trung Quốc năm 2021 do Trung tâm Khảo sát và Nghiên cứu về Tài chính Hộ gia đình Trung Quốc tại Đại học Tài chính và Kinh tế Tây Nam công bố.
Kết quả khảo sát quý III của Trung tâm Khảo sát và Nghiên cứu về Tài chính Hộ gia đình Trung Quốc cho thấy, mức độ sẵn sàng mua nhà của các gia đình cũng giảm xuống. Tỷ lệ các hộ gia đình có kế hoạch mua nhà đã giảm đáng kể từ 11,6% trong quý IV/2020, xuống 7,7% trong quý III năm nay. Sự phục hồi kinh tế của Trung Quốc đã bắt đầu chịu ảnh hưởng với tốc độ tăng trưởng chậm lại còn 4,9% trong quý vừa qua.
Trong khi đó, giới trẻ Trung Quốc cũng nghĩ rằng hôn nhân và việc nuôi dạy con cái sẽ buộc họ giảm mức tiêu dùng và chất lượng cuộc sống. Khảo sát của Đại học Kinh tế Tài chính Tây Nam cho thấy 79,4% người được hỏi trả lời rằng họ chưa bao giờ có kế hoạch sinh con.
"Tôi nghĩ sức mạnh chi tiêu phụ thuộc vào việc kết hôn và có con hay không. Đối với tôi và những người bạn còn độc thân, chúng tôi rất lạc quan về thu nhập và thăng tiến trong sự nghiệp. Nhưng khi kết hôn, nhiều người mà tôi biết phải trả hết các khoản vay và giảm mức tiêu dùng của họ xuống rất nhiều", Liu Zi, 25 tuổi, làm việc tại một công ty công nghệ y tế có trụ sở tại Thâm Quyến, bình luận.