Ngày 10/12, Quốc hội đã bấm nút thông qua Luật Dân số, có hiệu lực từ ngày 1/7/2026. Mục tiêu của luật là duy trì mức sinh thay thế thông qua nhiều chính sách hỗ trợ dành cho các gia đình. Theo quy định, phụ nữ sinh con thứ hai được nghỉ thai sản 7 tháng; lao động nam được nghỉ 10 ngày khi vợ sinh con.

Luật cũng nêu rõ các chính sách hỗ trợ tài chính khi sinh con, dành cho phụ nữ thuộc các nhóm sau: phụ nữ dân tộc thiểu số có số lượng ít, phụ nữ sinh con tại các tỉnh, thành phố có mức sinh thấp hơn mức sinh thay thế, và phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi. Bên cạnh đó, các gia đình sinh đủ 2 con sẽ được ưu tiên trong việc mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo các quy định của pháp luật về nhà ở.

Căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ, Chính phủ sẽ quy định mức hưởng cũng như trình tự, thủ tục thực hiện các chính sách này. Chính quyền địa phương cấp tỉnh, thành phố có quyền quy định mức hỗ trợ cao hơn mức do Chính phủ ban hành, đồng thời áp dụng thêm các biện pháp để duy trì mức sinh thay thế phù hợp với thực tế tại địa phương.

Theo số liệu từ Cục Dân số (Bộ Y tế), sau sáp nhập các đơn vị hành chính, cả nước hiện còn 13 tỉnh, thành phố có mức sinh dưới ngưỡng sinh thay thế (dưới 2,1 con trên mỗi phụ nữ). Trong đó, TP. HCM tiếp tục là địa phương có mức sinh thấp nhất cả nước với 1,43 con trên mỗi phụ nữ. Các địa phương có mức sinh thấp tiếp theo gồm Tây Ninh, Cần Thơ, Cà Mau và Vĩnh Long, dao động từ 1,43 đến 1,6 con trên mỗi phụ nữ.

Hà Nội là địa phương duy nhất ở khu vực phía Bắc có mức sinh dưới 2 con, đạt 1,86 con trên mỗi phụ nữ, giảm 0,02 con so với năm 2023 và là mức thấp nhất trong lịch sử của Thủ đô.

Luật Dân số mới cũng quy định đình chỉ hành nghề khám bệnh, chữa bệnh đối với những người có hành vi thông báo hoặc tiết lộ giới tính thai nhi nhằm thực hiện phá thai.

Nhà nước khuyến khích cả nam và nữ chủ động tiếp cận các dịch vụ tư vấn và khám sức khỏe trước khi kết hôn. Căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội, chính quyền địa phương cấp tỉnh sẽ quyết định việc hỗ trợ kinh phí cho các dịch vụ tư vấn và khám sức khỏe này. Các cặp vợ chồng cũng được khuyến khích thực hiện khám sàng lọc bệnh bẩm sinh trước sinh và sơ sinh đối với phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh. Kinh phí hỗ trợ được trích từ ngân sách nhà nước và bảo hiểm y tế, theo lộ trình tăng mức đóng.

Bên cạnh đó, Luật Dân số bổ sung quy định khung định hướng chính sách tổng thể liên quan đến lao động, việc làm, tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, trợ cấp, giáo dục, chăm sóc sức khỏe và nhà ở, với mục tiêu hướng tới đạt được mức sinh thay thế bền vững