Báo KD&PL số 109 (ra ngày 29/10/2014) trong bài “Tiểu thương chợ Nghĩa Tân khiếu kiện được ký ‘Hợp đồng sử dụng địa điểm kinh doanh’: Chợ Nghĩa Tân được xây dựng từ nguồn vốn nào?” đã làm sáng tỏ việc chợ Nghĩa Tân được xây dựng từ nguồn vốn do 408 tiểu thương đóng góp theo chủ trương của Nhà nước. Như vậy, theo quy định của pháp luật, các tiểu thương này có được ký “Hợp đồng sử dụng địa điểm kinh doanh” hay không trong khi nhiều năm qua khiếu kiện, Ban quản lý (BQL) chợ Nghĩa Tân và các cơ quan chức năng chưa đáp ứng nguyện vọng chính đáng đó? Đó là vấn đề sẽ được giải quyết trong bài viết này.
Phân loại đối tượng
Theo các tiểu thương, từ lúc chợ Nghĩa Tân đi vào hoạt động cho đến năm 2011, các tiểu thương trải qua hai lần ký “hợp đồng thuê địa điểm kinh doanh” với BQL chợ Nghĩa Tân. Thế nhưng, từ năm 2012, khi Quyết định số 12/2012/QĐ-UBND ngày 30/5/2012 của UBND TP. Hà Nội về việc ban hành các quy định phát triển và quản lý chợ trên địa bàn TP. Hà Nội (được ban hành theo Nghị định 02/2003/NĐ-CP ngyaf 14/01/2014 của Chính phủ về phát triển và Quản lý chợ) có hiệu lực, các tiểu kiến nghị được ký “Hợp đồng sử dụng địa điểm kinh doanh” thay vì vẫn ký “Hợp đồng thuê địa điểm kinh doanh” như trước kia. Đây là nhu cầu chính đáng theo quy định của pháp luật nhưng bị BQL chợ và các cơ quan chức năng từ chối.
Tiểu thương chợ Nghĩa Tân khiếu kiện được ký ‘Hợp đồng sử dụng địa điểm kinh doanh’
Qua tìm hiểu, được biết, theo quy định tại điểm a Khoản 2 Điều 12, Quyết định số 12 nêu trên thì: “Trường hợp thương nhân trả trước tiền thuê điểm kinh doanh trong quá trình đầu tư xây dựng chợ hoặc trả tiền sử dụng một lần trong một thời hạn nhất định, sau khi chợ được xây dựng xong thì được giao sử dụng điểm kinh doanh có thời hạn. Trường hợp này thương nhân không phải tham gia đấu giá điểm kinh doanh mà được bố trí để nhận điểm kinh doanh theo thỏa thuận đã ký kết với doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc ban quản lý chợ”; và cũng tại điểm b của Khoản 2 Điều 12 thì “Trường hợp thuê điểm kinh doanh: mọi tổ chức, cá nhân có nhu cầu kinh doanh tại chợ liên hệ và thỏa thuận với doanh nghiệp, hợp tác xã hoặc BQL chợ để ký hợp đồng thuê điểm kinh doanh. Trường hợp số người có nhu cầu vượt quá số điểm kinh doanh thì phải tham gia đấu giá thuê điểm kinh doanh”.
Trước đó, Nghị định số 02/2003/NĐ-CP ngày 14/01/2003 của Chính phủ quy định về phát triển và quản lý chợ cũng như Quyết định số 12/2012 nêu trên có nhiều điều khoản phân biệt giữa đối tượng sử dụng địa điểm kinh doanh và đối tượng thuê địa điểm kinh doanh. Đặc biệt, tại Kkhoản 1 Điều 11 của Nghị định 02 quy định về quản lý điểm kinh doanh của chợ đã phân loại điểm kinh doanh tại chợ gồm: “Loại giao cho thương nhân sử dụng kinh doanh trong trường hợp có hợp đồng góp vốn ứng trước để đầu tư xây dựng chợ hoặc trả tiền sử dụng một lần trong một thời hạn nhất định sau khi cợ xây dựng xong” và “loại cho thương nhân thuê để kinh doanh”. Hay cũng tại điểm c Khoản 2 Điều 11 Nghị định 02 quy định BQL chợ phải “ký hợp đồng với thương nhân sử dụng hoặc thuê địa điểm kinh doanh theo quy định của pháp luật”.
Nói tóm lại, các tiểu thương - những người đã góp vốn xây dựng chợ Nghĩa Tân đề nghị BQL chợ Nghĩa Tân ký “Hợp đồng sử dụng địa điểm kinh doanh”, một nhu cầu chính đáng được luật pháp bảo vệ chứ không được “đánh đồng” thành “Hợp đồng thuê địa điểm kinh doanh” như các hộ tiểu thương không đầu tư xây dựng chợ. Thế nhưng, trong quá trình đi đòi quyền lợi, các tiểu thương đã bị từ chối, gây bức xúc cao độ cho người dân. Thậm chí, Sở Công thương Hà Nội còn có thông báo không thụ lý đơn của các tiểu thương. Chúng tôi sẽ phản ánh chi tiết ở bài viết khác.
Pháp luật phải được thực thi
Theo bà Nguyễn Thị Phúc, một tiểu thương kinh doanh mặt hàng quần áo tại chợ Nghĩa Tân: “Trước kia tất cả tiểu thương thuộc 2 nhóm đối tượng sử dụng địa điểm kinh doanh và thuê địa điểm kinh doanh đều được ký “hợp đồng thuê địa điểm kinh doanh” khi chưa có Quyết định 12 là điều không phải bàn cãi. Tuy nhiên, sau khi Quyết định 12 có hiệu lực, nhóm tiểu thương thuộc đối tượng đã góp vốn xây dựng chợ phải được ký “hợp đồng sử dụng địa điểm kinh doanh”. Nhóm đối tượng này có quyền lợi khác với đối tượng thuê bởi chúng tôi là những người đã huy động góp vốn tạo dựng nên chợ theo chủ trương của Nhà nước. Giả sử có việc xây dựng cải tạo chợ hoặc bàn giao chợ cho tư nhân quản lý thì nhóm đối tượng đã góp vốn vẫn được đảm bảo quyền lợi, vẫn đương nhiên được giao sử dụng điểm kinh doanh, không bị “đẩy ra đường” hoặc “đua chen” thuê địa điểm kinh doanh với đơn vị quản lý”.
Theo ban đại diện chợ Nghĩa Tân: “Chúng tôi đấu tranh không những để đảm bảo quyền lợi cho chúng tôi mà còn để đảm bảo tính thượng tôn của pháp luật, pháp luật phải được thực thi, tránh thất thoát Ngân sách của Nhà nước và đảm bảo tính ổn định hoạt động của chợ, đảm bảo an sinh xã hội”. Họ giải thích: “Thứ nhất là về tính ổn định hoạt động của chợ: đối tượng được giao địa điểm kinh doanh luôn luôn là đối tượng kinh doanh thường xuyên và cố định trong chợ còn đối tượng thuê sẽ ít hoặc không có tính ổn định. Tiểu thương cần được đảm bảo quyền lợi để yên tâm đầu tư, có kế hoạch kinh doanh lâu dài. Thứ hai: Quyết định số 12 hiện nay đang có hiệu lực, có tính thượng tôn pháp luật, bãi bỏ tất cả các quy định ban hành trước đã hết hiệu lực.
Do vậy phải ký “Hợp đồng sử dụng địa điểm kinh doanh” thay vì ký “Hợp đồng thuê địa điểm kinh doanh” cho các hộ tiểu thương. Pháp luật được thực thi thể hiện ở việc đó. Điều thứ ba: tránh thất thoát Ngân sách cho Nhà nước. Thất thu Ngân sách ở đây là gì? Đó là việc nguồn thu từ đối tượng được giao địa điểm kinh doanh phải nộp thẳng vào Ngân sách Nhà nước, chỉ được giữ lại 10% phục vụ công tác thu. Ngược lại, nguồn thu từ đối tượng thuê địa điểm kinh doanh, BQL chợ chỉ phải nộp vào Ngân sách Nhà nước 10% và được giữ lại 90% phục vụ công tác thu theo quy định của pháp luật (theo Quyết định số 34/2009/QĐ-UBND ngày 09/01/2009 của UBND TP. Hà Nội về việc thu phí chợ trên địa bàn TP. Hà Nội. Từ ngày 01/9/2014, được thay thế bằng Quyết định số 48/2014/QĐ-UBND ngày 20/8/2014 của UBND TP Hà Nội về việc thu phí chợ trên địa bàn TP. Hà Nội – PV). Đây cũng được coi là nhóm lợi ích, động cơ, là một trong những nguyên nhân khiến kiến nghị của tiểu thương chưa được đáp ứng”.
Trên cơ sở nghiên cứu các quy định của pháp luật, báo KD&PL nhận thấy đề nghị của 265 tiểu thương chợ Nghĩa Tân là hoàn toàn chính đáng. Kính đề nghị BQL chợ Nghĩa Tân và các cơ quan chức năng xem xét giải quyết theo đúng quy định của pháp luật, tránh khiếu kiện dài, để các tiểu thương yên tâm đầu tư kinh doanh, ổn định chính trị và an sinh xã hội.
Phương Linh