Kiến trúc sư Đặng Việt Nga tốt nghiệp Đại học Kiến trúc Mátxcơva (1959-1965), sau đó từ 1969-1972 tiếp tục trở lại học và lấy bằng tiến sĩ của Liên Xô. Năm 1983, bà rời Hà Nội đến sống tại Đà Lạt và dựng xây lên biệt thự Hằng Nga hay còn gọi là “Ngôi nhà điên”.

Biệt thự Hằng Nga bao gồm nhiều tòa nhà và nhà khách, quán cà phê và phòng trưng bày nghệ thuật với phong cách đặc biệt. Các nội thất của tòa nhà bao gồm hang động, hành lang quanh co, cầu thang quanh co, đồ nội thất kỳ quặc và những bức tượng động vật với kích cỡ lớn. Không có những đường thẳng và góc thẳng, không “ngang hàng thẳng lối”. Có thể tạo ấn tượng là không gian, hành lang, cầu thang, cửa sổ hoặc đồ nội thất - tất cả mọi thứ có vẻ như thể đã bị nấu tan chảy ở nhiệt độ cao và sau đó đóng băng trong hình dạng kỳ cục.

Giữa các tòa nhà là những mấu cây, rể cây xương xẩu làm bằng bê tông và mạng nhện khổng lồ làm bằng dây kẽm. Có một phòng trà nhỏ bên trong một tượng Hươu cao cổ to. Các phòng nghỉ có tên phòng Quả Bầu, Kangaroo, con gấu, con ong,...

Các phòng đều có thể được đặt chỗ mướn để nghỉ qua đêm bình thường. Hiện tại, mỗi năm “Ngôi nhà Điên” đón khoảng 100.000 lượt khách tới tham quan, trong đó phần nhiều là khách nước ngoài.

“Tôi muốn thay đổi một cái nhìn về kiến trúc” – Kiến trúc sư Đặng Việt Nga nói – “Tôi muốn đưa ra một lối kiến trúc khác, phong phú hơn những tòa nhà thời bao cấp, nhưng cũng khoa học và hiệu quả”.

Ngay từ khi mới xây dựng, Biệt thự Hằng Nga đã gây xôn xao dư luận. Khu nhà không phải hình khối chữ nhật vươn cao mà là mang hình một cái cây cổ thụ khổng lồ, cong queo, cụt ngọn, đen đúa giữa bầu trời sương mù. Trong tòa nhà cây ấy có chứa nhiều phòng, mỗi phòng một hình thù, diện tích khác hẳn nhau.

Như cái tên ban đầu của nó là Biệt thự Hằng Nga, ngôi nhà dường như lấy cảm hứng từ sự tích cây đa trên cung trăng, rất lãng mạn, nên thơ. Nhưng, giữa một thành phố mà phần lớn nhà cửa biệt thự theo kiểu kiến trúc phong kiến nửa thuộc địa được xây dựng từ thời Pháp thuộc với tính chất nghỉ dưỡng thực dụng, Biệt thự Hằng Nga thiết kế độc đáo, phóng túng, bay bổng, phá cách, vẻ như không được lòng nhiều người.

Tên gọi của tòa nhà do vậy bắt đầu thay đổi. Người ta gọi nó là “Nhà cây”, “Ngôi nhà điên”. Thậm chí, do trong khuôn viên có phòng thờ tổ tiên và thờ cụ Trường Chinh nên có người nước ngoài nói quần thể kiến trúc của Đặng Việt Nga là khu lăng mộ!

Chính vì không “chính quy”, không “ngang hàng thẳng lối” mà ngôi nhà hứng chịu bão táp dư luận. Nhiều ý kiến cho rằng “những kiến trúc kỳ quái không phù hợp với phong cảnh vốn có của Đà Lạt, phải đập bỏ càng sớm càng tốt”. Đỉnh điểm của cơn cuồng nộ trong dư luận đó là việc công trình kiến trúc “Nhà 100 mái” (tái hiện nguồn gốc dân tộc Việt qua câu chuyện Lạc Long Quân và Âu Cơ) của kiến trúc sư Lữ Trúc Phương bị cưỡng chế đập bỏ.

Khi quyết định xây biệt thự, KTS Việt Nga đã gặp phải sự phản đối gay gắt từ hội kiến trúc, khiến bà phải bí mật đưa bản dự án của mình trình lên sở Xây dựng thông qua chính quyền cấp phép. Thế nhưng 6 lần bà trình dự án là 6 lần bị từ chối thẳng thừng, mãi tới lần thứ bảy bản kiến nghị về việc mở rộng Crazy house mới được thông qua với nhiều điều khoản khắt khe. 

KTS Việt Nga cho biết: “Hành trình đi xin giấy phép của tôi thật sự khó khăn, tôi phải một mình lặn lội giữa trời mưa gió suốt mấy tháng liền. Tôi thực sự cảm ơn các du khách nước ngoài bởi việc công trình tiếp tục được cấp phép nguyên nhân chính là lượng du khách nước ngoài đổ về đây ngày càng đông, nó tác động trực tiếp tới cách nhình nhận của lãnh đạo thành phố”. Đến bây giờ, khi Crazy House được biết đến như một công trình kiến trúc độc đáo trên thế giới. Là điểm nhấn thu hút khách du lịch hàng đầu tại Đà Lạt.

Rất nhiều tờ báo tạp chí kiến trúc và du lịch danh tiếng xếp Biệt thự Hằng Nga - Crazy House là một trong số các công trình kiến trúc kỳ lạ nhất thế giới. Điển hình là tạp chí People’s Daily của Pháp đã bình chọn Biệt thự Hằng Nga là một trong 10 ngôi nhà kỳ dị nhất thế giới.

Sự kết hợp giữa ý tưởng độc đáo mang tính nghệ thuật hậu hiện đại, với nhu cầu sử dụng, thương mại, du lịch, cuối cùng đã đi đến thành công. Hiện tại, mỗi năm “Crazy house” đón khoảng 100.000 lượt khách tới tham quan, trong đó phần nhiều là khách nước ngoài.

Khách trong nước và nước ngoài đến Đà Lạt, ngoài nhu cầu nghỉ dưỡng, giờ đây người ta bắt đầu đi tham quan. Những điểm tham quan giàu tính nghệ thuật ở xứ sở sương mù thực ra không nhiều, điều đó lý giải vì sao “Ngôi nhà xộc xệch” ngày càng thu hút du khách cả nước ngoài lẫn trong nước.

Mai Hoa - (Tổng hợp theo Tiền phong, Báo Xây dựng)