Ngày 8/6/2015 Báo Kinh doanh & Pháp luật có bài “Cục thuế tỉnh Ninh Bình: Nhiều khuất tất cần được làm rõ?”, phản ánh ông Cục trưởng Cục Thuế tỉnh Ninh Bình dùng “chiêu” lách luật trốn thuế thu nhập cá nhân.

Mới đây PV Báo Kinh doanh & Pháp luật lại phát hiện trong quá trình vận hành nhà máy đạm Ninh Bình, nhiều chuyên gia Trung Quốc có thu nhập trên 200 triệu đồng/tháng cũng “né” được thuế thu nhập cá nhân với số tiền lên đến hơn 10 tỷ đồng…

Có dấu hiệu thất thu hàng chục tỷ đồng tiền thuế thu nhập cá nhân

Hơn 2 năm qua, việc thu và thoái trả hàng chục tỷ đồng tiền thuế  thu nhập cá nhân (thuế TNCN) tại nhà máy đạm Ninh Bình (gọi tắt là Đạm Ninh Bình) gây tranh cãi, có nhiều dấu hiệu khuất tất, làm tốn nhiều công sức của cơ quan Đảng và Nhà nước. Cụ thể, về thuế TNCN đối với các chuyên gia của Tổng công ty thiết kế và thầu khoán Hoàn Cầu Trung Quốc (gọi tắt là nhà thầu HQC) là được thuê làm công việc vận hành tại Đạm Ninh Bình. Theo điều tra của PV, tại Hợp đồng dịch vụ ký ngày 20/7/2012 Đạm Ninh Bình thỏa thuận với nhà thầu HQC tìm cho Đạm Ninh Bình 72 chuyên gia kỹ thuật để sử dụng vào việc vận hành nhà máy trong giai đoạn đầu đi vào hoạt động. Hợp đồng thỏa thuận đơn giá nhân công (phí dịch vụ tại Điều 6) có mức là 250 USD đến 300 USD/người/ngày. Mức phí trả cho các chuyên gia này bao gồm tiền lương, tiền thưởng, tiền ăn ở đi lại… nhưng không bao gồm bất kỳ một loại thuế nào phát sinh tại Việt Nam.

Theo bảng chấm công và invoice chuyển tiền nhân công, trong khoảng thời gian từ cuối tháng 9/ 2012 đến tháng 7/2013, Đạm Ninh Bình đã chuyển trả lương cho 68 chuyên gia với số tiền là 3.116.385 USD tương đương với hơn 65 tỷ 199 triệu VNĐ. Lương của các chuyên gia này có tháng tới 9.800 USD/người/tháng (tương đương hơn 200 triệu VNĐ/tháng). Đây là khoản tiền thu nhập phát sinh tại Việt Nam (do các chuyên gia làm công việc vận hành Đạm Ninh Bình mà có thu nhập), đương nhiên theo luật định, các chuyên gia này phải có nghĩa vụ nộp thuế TNCN tại Việt Nam.

Tuy nhiên, tại Điều 10 Hợp đồng dịch vụ ký ngày 20/7/2012 qui định: “i, Phí dịch vụ qui định tại Điều 6 không bao gồm bất kỳ một loại thuế nào phát sinh tại Việt Nam; ii, Tất cả các loại thuế quan, hải quan và các loại thuế khác phát sinh ở Việt Nam liên quan đến hoặc nằm trong phạm vi hợp đồng này phải do Đạm Ninh Bình chi trả bằng chi phí của Đạm Ninh Bình và Đạm Ninh Bình được tính toàn bộ các chi phí này vào chi phí sản xuất kinh doanh của Đạm Ninh Bình”.

Như vậy, theo các điều khoản thỏa thuận trong hợp đồng đã ký kết, lương của các chuyên gia là lương không bao gồm thuế TNCN (lương không có thuế hay còn gọi là lương NET-PV). Theo quy định của pháp luật về thuế, đây là loại thuế TNCN từ tiền lương, tiền công, tiền thưởng và các lợi ích khác của các chuyên gia người Trung Quốc được phát sinh tại Việt Nam và Đạm Ninh Bình phải có trách nhiệm tính ra số thuế TNCN phải nộp để kê khai, nộp số thuế này tại Cục Thuế Ninh Bình.

Thoái trả thuế có đúng quy định?

Cuối năm 2013, khi Cục Thuế Ninh Bình kiểm tra đã tạm thu hơn 10 tỷ đồng tiền thuế TNCN phát sinh của quý 4 năm 2012, sau đó theo lệnh của ông Cục trưởng lại thoái trả cho doanh nghiệp. Theo nội dung một số văn bản của Cục trưởng Cục Thuế Ninh Bình, cơ quan Thuế đã không xem xét đến các điều khoản thỏa thuận trong hợp đồng, khẳng định việc nộp thuế TNCN là của cá nhân chuyên gia Trung Quốc, vì vậy việc thoái trả hơn 10 tỷ đồng cho Đạm Ninh Bình là đúng qui định?

Tại công văn số 1645/CT-BC ngày 08/6/2015 do ông Hà Văn Hiếu, Phó cục trưởng Cục Thuế Ninh Bình ký gửi Ban tuyên giáo Trung ương có nêu: Tại Thông báo Kết luận số 93-TB/UBKTTU ngày 18/5/2015 của Ủy ban kiểm tra Tỉnh ủy cũng đã xác định: trách nhiệm kê khai, nộp thuế, quyết toán thuế thu nhập cá nhân thuộc về các cá nhân người lao động Trung Quốc, nhà thầu HQC.

Theo ý kiến của các chuyên gia pháp luật về thuế, việc thoái trả hơn 10 tỷ đồng tiền thuế TNCN cho Đạm Ninh Bình có những dấu hiệu bất thường, trái với qui định của pháp luật. Vụ việc dẫn đến kiến nghị và khiếu nại lên Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Bộ Tài chính...Ngày 27/8/2015, tại Kết luận giải quyết khiếu nại, tố cáo số 80/KL-TCT của Tổng Cục Thuế cũng không xác định rõ đối tượng phải nộp số thuế TNCN phát sinh từ hợp đồng dịch vụ này?

Ngày 14/9/2015, Tổng Cục Thuế lại ban hành Công văn số 3755/TCT-KTNB về việc rà soát thuế TNCN đối với người lao động nước ngoài làm việc cho Đạm Ninh Bình, đề nghị Cục Thuế tỉnh Ninh Bình thanh tra, kiểm tra lại. Sau khi xem xét báo cáo, kết luận của Tổng Cục Thuế, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Văn bản số 3007/TTCP ngày 21/10/2015 về việc thu thuế TNCN đối với người lao động Trung Quốc tại Công ty TNHH Đạm Ninh Bình. Theo đó, Thanh tra Chính phủ thấy, nội dung kết luận giải quyết tố cáo chưa cụ thể, rõ ràng từng vấn đề; nội dung kiến nghị tại phần kết luận không giải quyết dứt điểm để xác định việc thu đúng, thu đủ thuế TNCN cho ngân sách nhà nước, cụ thể:

Căn cứ Điều 412, Bộ luật Dân sự năm 2005 và Điều 10 của Hợp đồng dịch vụ vận hành ngày 20/7/2012 giữa Công ty TNHH Đạm Ninh Bình và nhà thầu HQC thì Công ty TNHH Đạm Ninh Bình là đối tượng thực hiện chi trả các loại thuế, phí phát sinh tại Việt Nam bằng chi phí của Công ty TNHH Đạm Ninh Bình.

Đối với Văn bản số 3755/TCT-KTNB ngày 14/9/2015 của Tổng Cục Thuế về việc giao cho Cục Thuế tỉnh Ninh Bình rà soát thuế TNCN đối với người lao động Trung Quốc làm việc tại Công ty TNHH Đạm Ninh Bình để đảm bảo thu đúng, thu đủ là chưa đảm bảo khách quan, chưa giải quyết dứt điểm vấn đề trong giải quyết tố cáo đối với người đứng đầu Cục Thuế Ninh Bình.

Để đảm bảo việc giải quyết tố cáo đúng qui định, khách quan, tránh tình trạng khiếu nại, tố cáo kéo dài và thất thu ngân sách Nhà nước, Thanh tra Chính phủ đề nghị Tổng Cục Thuế kiểm tra xác định việc thu đúng, thu đủ thuế TNCN của người lao động Trung Quốc theo Hợp đồng dịch vụ vận hành ngày 20/7/2012 giữa Công ty TNHH Đạm Ninh Bình và  nhà thầu HQC. Kết quả giải quyết báo cáo Tổng thanh tra Chính phủ.

Xác định rõ đối tượng nộp thuế, lại không thu thuế?

Mặc dù Thanh tra Chính phủ đã xác định rõ đối tượng nộp thuế TNCN phát sinh của hợp đồng dịch vụ vận hành ngày 20/7/2012 là Công ty TNHH Đạm Ninh Bình, thế nhưng Cục Thuế Ninh Bình không tiến hành thu hồi hơn 10 tỷ đồng tiền thuế TNCN phát sinh quí 4/2012 mà ông Đỗ Văn Hoan, Cục trưởng Cục Thuế tỉnh Ninh Bình đã ký thoái trả và hàng chục tỷ đồng tiền thuế TNCN còn phải thu thêm của năm 2013. Thật khó hiểu là ngày 05/11/2015, Cục Thuế Ninh Bình lại ban hành Quyết định số 3363/QĐ-CT về việc kiểm tra thuế đối với nhà thầu HQC? Như vậy, Cục Thuế Ninh Bình đã bất chấp sự chỉ đạo của Thanh tra Chính phủ, yêu cầu ngành thuế phải thu đúng, thu đủ số thuế TNCN mà Công ty TNHH Đạm Ninh Bình phải nộp thay cho chuyên gia Trung Quốc, không được để thất thu ngân sách nhà nước và tránh khiếu kiện kéo dài.

Theo nhìn nhận của PV, Cục Thuế Ninh Bình đang xử lý vụ việc theo kiểu “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”? Trong khi lãnh đạo tỉnh Ninh Bình đang phải thực hiện rất nhiều biện pháp cứng rắn tập trung cho công tác thu ngân sách cuối năm. Được biết ngày 10/11/2015, Tổng Thanh tra Chính phủ đã phê duyệt kế hoạch thanh tra tại Quyết định số 3348/QĐ-TTCP, thông báo kế hoạch thanh tra năm 2016 bao gồm 6 tỉnh và tỉnh Ninh Bình là 1 trong 6 đơn vị này do Cục thanh tra khiếu nại, tố cáo khu vực 1 (Cục I) thực hiện. Người dân tỉnh Ninh Bình và dư luận cả nước hy vọng vụ việc thuế TNCN của Hợp đồng dịch vụ vận hành giữa Công ty TNHH Đạm Ninh Bình và nhà thầu HQC sẽ dần sáng tỏ, phân định rõ đúng sai giữa khẳng định của Thanh tra Chính phủ và Cục Thuế Ninh Bình. Chắc chắn ngân sách tỉnh Ninh Bình sẽ có thêm nhiều tỷ đồng bổ sung vào nguồn thu đang khó khăn trong bối cảnh hiện nay.

Nhóm PVPL