Trên địa bàn TP.Hà Nội và TP.HCM, đặc biệt là khu vực nội thành, hàng loạt các trung tâm thương mại (TTTM) từ cao cấp đến bình dân đã được đưa vào khai thác trong thời gian vừa qua. Thế nhưng, chỉ sau một thời gian ngắn đi vào hoạt động, hầu hết các trung tâm thương mại này đều không thu hút được khách hàng như mong đợi. Thậm chí, một số trung tâm thương mại còn đang “thoi thóp” trong tình trạng “sống dở chết dở”.

Cửa Nam từng được biết đến là một trong những khu chợ cổ và sầm uất nhất của đất Kinh kỳ. Nhưng từ khi đượcxây dựng, chuyển đổi thành trung tâm thương mại (TTTM) 13 tầng mọi chuyện thay đổi. Đi vào hoạt động năm 2010 nhưng chợ mô hình mới này không được bà con tiểu thương ủng hộ. Cả trăm hộ kinh doanh cũ được chuyển xuống tầng hầm của tòa nhà, với đủ các mặt hàng rau xanh, thịt, cá, hàng khô và đồ gia dụng... Tuy nhiên, số còn trụ lại được chỉ đếm trên đầu ngón tay. 

Nằm ở vị trí “đất vàng” thuộc trung tâm TP. Hà Nội kinh phí xây dựng Chợ - TTTM Hàng Da (phố Hàng Da) lên đến 250 tỷ đồng với 400 hộ kinh doanh nhưng sức mua lại èo uột. Hiện TTTM này đã đổi tên thành Hà Nội Square với chính sách miễn phí thuê mặt bằng trong 1 năm để thu hút tiểu thương nhưng vẫn không thoát khỏi cảnh ế ẩm. Nhiều gian hàng bỏ trống, treo biển chuyển nhượng, thậm chí mặt bằng tầng 3 đang được trưng dụng cho thuê hội nghị, đám cưới.

Một số TTTM khác trên địa bàn Hà Nội cũng chung cảnh "ế ẩm" tương tự khi thực hiện chủ trương hiện đại hóa như Ô Chợ Dừa, Thanh Trì... Sự khang trang, hiện đại, tiện nghi của những tòa nhà cao tầng chưa phù hợp với đời sống của bà con đô thị và còn làm mất đi nét văn hóa chỉ có thể tìm thấy ở chợ truyền thống. Thậm chí, chán cảnh ế ẩm, nhiều tiểu thương quay ra kinh doanh ở các chợ mà người ta gọi là “chợ cóc”, “chợ tạm”… Điều này làm tái diễn tình trạng buôn bán vỉa hè, lòng đường, gây mất trật tự, mỹ quan ở các khu vực xung quanh!

Trước thực trạng kinh doanh ế ẩm tại các siêu thị, trung tâm thương mại trên địa bàn thành phố Hà Nội, đề án phát triển 1.000 siêu thị và trung tâm thương mại trên địa bàn thành phố trong buổi Hội thảo khoa học về phát triển hệ thống bán lẻ tại Hà Nội trước bối cảnh ngày càng hội nhập sâu với quốc tế tổ chức mới đây, đang gây nên sự băn khoăn rất lớn cho dư luận.  

Hà Nội hiện có 25 trung tâm thương mại, 120 siêu thị. Theo các chuyên gia trong lĩnh vực bán lẻ, nguyên nhân dẫn đến cảnh vắng khách của các trung tâm thương mại xa xỉ đình đám một thời, trước hết là do tình hình kinh tế khó khăn, người dân thắt chặt chi tiêu. Đồng thời, những trung tâm thương mại chủ yếu kinh doanh hàng hiệu, tập trung vào phân khúc khách hàng cao cấp, thay vì số đông người Việt.

Trong khi đó, thị trường bán lẻ chưa hồi phục, việc ồ ạt mở ra nhiều khu trung tâm thương mại càng khiến tình hình kinh doanh ế ẩm. Đến quý 3/2014, thị trường mặt bằng bán lẻ Hà Nội chưa có dấu hiệu phục hồi, điều này dẫn đến công suất thuê giảm 8% và giá thuê giảm 10% so với cùng kì năm ngoái.

Sự thất bại của quá trình chuyển đổi mô hình chợ - TTTM là bài học nhãn tiền dù không mới vẫn cần phải nhắc lại lần nữa để các cơ quan chức năng có cái nhìn thận trọng hơn trong vấn đề phát triển quy hoạch. Việc “cổ súy” phát triển chợ truyền thống như hiện nay (bẩn, mất vệ sinh an toàn thực phẩm, nhếch nhác…) cũng là điều không nên nhưng việc nâng cấp, cải tạo chợ truyền thống phải gắn liền với việc giữ được “hồn cốt” của chợ truyền thống, là nơi trao đổi hàng hóa, đồng thời cũng là nơi người đi mua vừa đi chợ, vừa đi chơi chợ.

Mai Hoa - (Tổng hợp theo Hải Quan, Thời báo kinh doanh)