Tại Hội thảo với các đối tác phát triển và nhà tài trợ ứng phó khẩn cấp với tình hình hạn hán và xâm nhập mặn tại khu vực Trung bộ, Tây nguyên và Đồng bằng sông Cửu Long diễn ra ngày 15-3 tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát cho biết, đợt hạn hán, xâm nhập mặn vừa qua được xem là tình huống thiên tai có tính lịch sử ở Việt Nam.

Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết: “Hiện nay, thời tiết cực đoan đang ảnh hưởng nghiêm trọng tới sản xuất nông nghiệp và đời sống của hàng triệu người dân Việt Nam, đặc biệt tại Đồng bằng sông Cửu Long, miền Nam Trung bộ và Tây Nguyên. Tình hình là rất nghiêm trọng và sẽ nghiêm trọng hơn nữa trong những tháng tới”.

Lượng nước từ sông Mê Kông chảy về Đồng bằng sông Cửu Long, vựa lúa của thế giới, nơi tập trung sản xuất nhiều mặt hàng nông sản, trái cây, thủy sản của Việt Nam, đã giảm khoảng 50%. Nơi đây cũng xảy ra tình trạng xâm nhập mặn sâu trong đất liền, có nhiều nơi đã vào từ 70-90 km, trung bình sâu hơn so với nhiều năm từ 15-20 km, thậm chí gấp đôi.

Tuy nhiên, đây vẫn chưa phải là đỉnh của đợt hạn hán, xâm nhập mặn. Theo dự báo, đỉnh điểm của hiện tượng El Nino có thể vào tháng 4 và còn kéo dài tới tháng 6. “Nếu như vậy, gần một nửa diện tích Đồng bằng sông Cửu Long sẽ bị ảnh hưởng”, Bộ trưởng Phát nói.

Theo tính toán của Bộ NNPTNT, đã có hơn 160.000 héc ta lúa bị thiệt hại, phần lớn là mất trắng. Mỗi héc ta bình quân 5 tấn, tức có 800.000 tấn lúa đã mất trắng, ảnh hưởng tới sinh kế của khoảng 1,5 triệu người. Trong thời gian tới, một số diện tích nữa tiếp tục bị ảnh hưởng do không có nước ngọt dẫn tới diện tích lúa bị khô héo và giảm năng suất.

Không những vậy, không có nước ngọt thì cũng không thể xuống giống vụ hè thu nên sẽ có khoảng 500.000 héc ta không thể xuống giống đúng vụ, chiếm một phần ba diện tích lúa của Đồng bằng sông Cửu Long.

Ở miền Trung, Nam Trung Bộ, ba tỉnh Bình Thuận, Ninh Thuận, Khánh Hòa là những tỉnh chịu ảnh hưởng nhất. Ninh Thuận đã bị hạn hai năm nay, các hồ chứa chỉ còn 30% dung tích có nước. Ở Khánh Hòa lưu lượng nước chỉ bằng 10% so với trung bình nhiều năm, tức giảm tới 90%.

Vì vậy, ở Ninh Thuận, Bình Thuận và một phần Khánh Hòa có 23.000 héc ta không thể gieo cấy khiến 250.000 người dân không có thu nhập. Ở Ninh Thuận có nơi đây là vụ thứ 4, thứ 5 phải ngừng gieo cấy. Tình hình còn nghiêm trọng hơn vì dự báo nhiều nơi phải tháng 6 mới có mưa, nhiều nơi có thể tới tháng 9.

Ở Tây Nguyên, nhiều diện tích cà phê chết và bị ảnh hưởng nghiêm trọng mà phải mất 3 tới 4 năm nữa mới có thể khôi phục được.

Trước tình hình trên, Bộ NN&PTNT đã đề nghị các tổ chức quốc tế trước mắt, thực hiện hỗ trợ, cứu trợ nhân đạo khẩn cấp cho người dân bị thiệt hại nặng nề do hạn chán, xâm nhập mặn. Về lâu dài, cần thu hút các dự án ODA về xây dựng công trình và nâng cao năng lực quản lý để ứng phó với hạn hán, xâm nhập mặn.

Bà Pratibha Mehta - Điều phối viên thường trú Liên Hợp Quốc tại Việt Nam cho biết tác động của hiện tượng ELnino nghiêm trọng nhất trong 60 năm qua. Những hiện tượng thiên tai này là do El Nino gây ra, sau một thời gian nữa sẽ chuyển sang hiện tượng La Nina. Nhưng khi La Nina xuất hiện có thể sẽ gây ra hiện tượng mưa nhiều, thậm chí gây lũ lụt.

Còn đại diện WB cho rằng, WB muốn cùng kết hợp với các đối tác đánh giá nhu cầu hiện nay của địa phương để hỗ trợ về tài chính và kỹ thuật. Tuy nhiên, Việt Nam cần phải nhìn nhận vấn đề này theo nhiều chiều khác nhau, có đánh giá mang tính toàn diện và chiến lược. Về trung và dài hạn, cần hiểu tầm quan trọng của thông tin và dữ liệu về quy hoạch tài nguyên nước.

“Việt Nam đã làm hết sức có thể, tuy nhiên, ‘cuộc chiến’ với thiên tai vẫn còn vô cùng nan giải và chưa biết khi nào có hồi kết. Do đó rất cần sự chung tay vào cuộc của các đối tác quốc tế,” Bộ trưởng Cao Đức Phát kêu gọi.

Thu Trang (Tổng hợp)

Còn đại diện WB cho rằng, WB muốn cùng kết hợp với các đối tác đánh giá nhu cầu hiện nay của địa phương để hỗ trợ về tài chính và kỹ thuật. Tuy nhiên, Việt Nam cần phải nhìn nhận vấn đề này theo nhiều chiều khác nhau, có đánh giá mang tính toàn diện và chiến lược. Về trung và dài hạn, cần hiểu tầm quan trọng của thông tin và dữ liệu về quy hoạch tài nguyên nước.