Là nguy cơ gây rủi ro, bất ổn đối với hệ thống tài chính ngân hàng nhưng chỉ sau sai phạm của “bầu” Kiên, "thao túng ngân hàng" mới được nhận diện rõ nét hơn.

NHNN thừa nhận đến nay một số tổ chức tín dụng chưa chủ động điều chỉnh tỉ lệ sở hữu cổ phần theo đúng quy định. Không ít ngân hàng TMCP cổ đông lớn và người có liên quan vi phạm quy định về sở hữu cổ phần dẫn đến thao túng, chi phối ngân hàng, phục vụ lợi ích của cổ đông lớn, đẩy ngân hàng đến tình trạng hoạt động thiếu minh bạch hoặc quản trị, điều hành không tuân thủ nguyên tắc thận trọng và các quy định của pháp luật.

Câu chuyện sở hữu chéo và hành vi thao túng ngân hàng, lũng đoạn thị trường liên tục là đề tài nóng trong dư luận khoảng 2 năm trở lại đây. Thậm chí, hiện tượng này còn được cho là “quả bom” nổ chậm đe dọa sự ổn định tài chính của mọi nền kinh tế. Và nếu không có biện pháp ngăn chặn, dòng tiền trong xã hội sẽ chỉ là dòng tiền ảo, được thổi phồng lên bởi các nhóm lợi ích thông qua việc mua đi – bán lại cổ phiếu của các ngân hàng.

Những ông chủ hoặc cổ đông của các ngân hàng thâu tóm các tổ chức tín dụng bằng cách lập lên và rót vốn đầu tư vào các công ty đầu tư tài chính, sau đó lập các hợp đồng ủy thác đầu tư cho các công ty đó. Các chuyên gia nghi vấn rằng ngân hàng bơm tiền cho công ty tài chính để công ty tài chính mua cổ phiếu của chính ngân hàng đó.

Hay như một cách tương tự, cách cho ra đời dòng tiền ảo là ngân hàng bơm tiền cho một công ty nào đó và rồi công ty này đi mua cổ phiếu của ngân hàng khác và rồi dùng số cổ phiếu đó đi thế chấp ở một ngân hàng khác nữa lấy tiền. Số tiền này tiếp tục được công ty này mang đi mua bán cổ phiếu... và như vậy, từ 100 đồng tiền ban đầu, sau quá trình chạy lòng vòng qua các ngân hàng, tổ chức tín dụng thông qua các hợp đồng mua bán cổ phiếu đã được nhân bản lên thành 200, 300... đồng.

Để ngăn chặn tình trạng thao túng ngân hàng đang xảy ra tại nhiều ngân hàng TMCP hiện nay, NHNN chia ra hai trường hợp là sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định tính từ thời điểm trước và sau ngày Luật tổ chức tín dụng có hiệu lực (1/1/2011).

Thứ nhất, đối với sở hữu cổ phần vượt giới hạn phát sinh trước ngày 1/1/2011, NHNN đề nghị chậm nhất là hết quý 1 năm sau tổ chức tín dụng phải có kế hoạch xử lý dứt điểm các trường hợp cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó sở hữu cổ phần vượt giới hạn.

Cổ đông và người có liên quan đó phải chuyển nhượng cổ phần cho NHNN hoặc tổ chức tín dụng do NHNN chỉ định. Cổ đông và người có liên quan không được quyền biểu quyết đối với số cổ phần sở hữu vượt tỉ lệ quy định, đồng thời không được đề cử, ứng cử làm thành viên hội đồng quản trị, ban kiểm soát của tổ chức tín dụng khi tổ chức tín dụng bầu bổ sung hoặc bầu nhiệm kỳ mới hội đồng quản trị, ban kiểm soát trong thời gian còn sở hữu cổ phần vượt tỉ lệ.

Tổ chức tín dụng không được cấp tín dụng mới cho cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó đang sở hữu cổ phần tại tổ chức tín dụng vượt giới hạn quy định của pháp luật. Trường hợp cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó sở hữu cổ phần vượt giới hạn đang có dư nợ tín dụng tại tổ chức tín dụng mà mình đang là cổ đông, tổ chức tín dụng đó phải có biện pháp để sớm thu hồi toàn bộ dư nợ các khoản tín dụng của các đối tượng này chưa thanh toán.

Thứ hai, đối với trường hợp sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định phát sinh sau ngày 1/1/2011, tổ chức, cá nhân có liên quan bị xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật. Cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó phải xử lý số cổ phần sở hữu vượt giới hạn quy định trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày ban hành quyết định xử lý vi phạm hành chính.

Nếu không thực hiện theo quy định trên thì cổ đông và người có liên quan đó bị áp dụng các biện pháp xử lý quy định, đồng thời phải chuyển nhượng cổ phần cho NHNN hoặc tổ chức tín dụng do NHNN chỉ định. Cổ đông và người có liên quan không được quyền biểu quyết đối với số cổ phần sở hữu vượt tỉ lệ quy định.

P.N.(Tổng hợp)