Ngày 7/12, Trung Quốc công bố tài liệu thể hiện lập trường chính thức của nước này về việc Philippines đưa vấn đề Biển Đông ra Toà trọng tài quốc tế. Tài liệu được công bố chỉ vài ngày trước thời hạn Toà trọng tài quốc tế yêu cầu Trung Quốc phải đưa ra tài liệu biện luận về vụ kiện trước ngày 15/12/2014.
Hải quân và các nghị sĩ Philippines cắm quốc kỳ trên một mỏm đá nhỏ thuộc bãi cạn tranh chấp với Trung Quốc
Theo tài liệu này, Trung Quốc tiếp tục khẳng định lập trường không chấp nhận, không tham gia vụ kiện, đồng thời cho rằng Toà trọng tài quốc tế không có thẩm quyền thụ lý vụ việc trên. Vì theo lập luận của phía Trung Quốc, căn cứ theo quy định của luật pháp quốc tế, Toà trọng tài quốc tế không có quyền thụ lý và đưa ra phán quyết về vấn đề tranh chấp chủ quyền, trong khi những nội dung phía Philippines đưa ra trong vụ kiện “thực chất đều liên quan đến vấn đề tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông”.
Theo Reuters, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho rằng "mục tiêu cơ bản của Philippines không phải là tìm kiếm giải pháp hòa bình cho vấn đề Biển Đông, mà thay vào đó là dùng đến trọng tài để gây áp lực chính trị đối với Trung Quốc". Bắc Kinh cũng cho rằng Philippines muốn phủ nhận quyền của Trung Quốc ở Biển Đông thông qua việc thực hiện Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật biển năm 1982.
Lập trường của Bắc Kinh đã được tài liệu vừa công bố xác định trở lại như sau: "Chính phủ Trung Quốc đã nhắc lại rằng sẽ không bao giờ chấp nhận và tham gia vào thủ tục trọng tài này". Đối với Trung Quốc, đó là một thủ tục "không thể chấp nhận được".
Ông Xu Hong, Vụ trưởng Vụ Hiệp ước và Luật của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, cáo buộc Philippines "nói dối" khi Manila cho biết nước này đã thảo luận về vụ kiện với Trung Quốc, đồng thời cáo buộc Manila không phản hồi đề nghị của Bắc Kinh trong các cuộc đàm phán.
"Philippines nhận thức sâu sắc về tầm quan trọng của việc giải quyết các vấn đề thông qua đàm phán hòa bình. Nhưng nước này vẫn đơn phương tiến hành một thủ tục giải quyết tranh chấp bắt buộc. Tất nhiên Trung Quốc không thể chấp nhận điều này", ông nói.
Tuy nhiên, quá trình xét xử vụ kiện của Philippines vẫn có thể diễn ra dù Trung Quốc từ chối tham gia, vì nhiệm vụ của tòa án không phải là giải quyết tranh chấp mà là đánh giá tính hợp lệ của "đường chín đoạn" mà Trung Quốc ngang nhiên đưa ra, cũng như đánh giá một số mặt khác theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển mà Bắc Kinh đã ký kết.
Tàu Trung Quốc trên khu vực Biển Đông hồi tháng 7/2014
Hồi đầu năm 2013, chính quyền Manila đã nộp đơn yêu cầu Tòa án Trọng tài Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (ITLOS) tại La Haye xem xét các tranh chấp chủ quyền giữa Philippines với Trung Quốc tại Biển Đông. Ngay khi ấy, Bắc Kinh đã từ chối tham gia vụ kiện, nhưng thủ tục xem xét khiếu nại của Manila vẫn được xúc tiến.
Tháng 3 vừa qua, Philippines chính thức gởi hồ sơ đến tòa án, trong đó nước này xác định theo đúng các quy định của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển (UNCLOS), ký kết vào năm 1982 giữa hai nước, và khiếu nại về các "hoạt động bất hợp pháp" của Trung Quốc tại Biển Đông, "vi phạm chủ quyền và quyền hạn của Philippines".
Trâm Anh (TH)