Thực hiện chủ trương đảm bảo an ninh lương thực, ngày 11/5/2012, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 42/2012/NĐ-CP về Quản lý, sử dụng đất trồng lúa. Nghị định này có hiệu lực từ ngày 01/7/2012. Từ đó đến nay, trên phạm vi toàn quốc, tình hình sử dụng đất chuyên trồng lúa vào mục đích phi nông nghiệp đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều địa phương đã chấm dứt việc thu hồi đất lúa để cấp cho các dự án, đặc biệt là các dự án bất động sản và các dự án phi nông nghiệp khác.

Trong khi các địa phương khác đã có rất nhiều tiến bộ trong việc quản lý đất trồng lúa thì ở Việt Trì, Phú Thọ, chính quyền đang phớt lờ Nghị định 42/2012 của Chính phủ để thu hồi đất lúa, đặc biệt là đất trồng lúa nước để mang cấp đất làm nhà hoặc đấu giá quyền sử dụng đất. Việc làm trên đã gây nên làn sóng phản ứng mạnh mẽ trong dân chúng, đặc biệt là bà con nông dân đang ngày đêm lo lắng không còn đất canh tác. Chúng tôi xin lấy ví dụ một địa điểm, chưa phải là điểm nổi cộm nhất của Thành phố Việt Trì, là phường Bến Gót.

Khi nhóm phóng viên điều tra có mặt tại phường Bến Gót thì đại biểu của 44 hộ dân trong phường đã có mặt để cung cấp cho phóng viên những thông tin rất có giá trị mà chúng tôi thấy cần phải đưa ra công luận.

Ngày 08/7/2010, UBND Thành phố Việt Trì đã ra Quyết định số 7097 về việc duyệt quy hoạch chia lô đất ở dân cư tự xây, tỷ lệ 1/500 khu phố Việt Hưng, phường Bến Gót, Thành phố Việt Trì. Bằng Quyết định này, UBND Thành phố đã ký hàng loạt quyết định thu hồi đất của các hộ dân trong phường để sử dụng cho dự án. Đây cũng là một trong số rất nhiều dự án được UB Thành phố ký trong năm 2010 để thu hồi đất nông nghiệp làm đất ở.

Quyết định đưa ra nhưng dân không đồng thuận vì thiếu sự công bằng và minh bạch. Vì vậy cho đến năm 2012, khi Chính phủ ban hành Nghị định 42/2012 về quản lý, sử dụng đất trồng lúa thì Thành phố vẫn không thu hồi được đất. Lẽ ra, theo tinh thần của Nghị định 42 thì những dự án phải thu hồi đất trồng lúa đã được thông qua trước đây nhưng chưa làm được thì phải dừng lại và phải thực hiện theo Nghị định mới. Thế nhưng phường Bến Gót và Thành phố Việt Trì vẫn quyết tâm làm cho bằng được. Động tác mạnh nhất là vào ngày 20/12/2013, Thành phố Việt trì đã sử dụng lực lượng để tiến hành cưỡng chế các hộ không chịu trả đất cho dự án. Như vậy là 20 tháng sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 42 và 18 tháng sau khi Nghị định có hiệu lực, Thành phố Việt Trì vẫn quyết tâm không thực hiện Nghị định của Chính phủ.

Điểm 3, điều 4, Chương II của Nghị định 42/2012 đã nêu rõ:” Khi lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, chỉ cho phép chuyển đất chuyên trồng lúa nước sang sử dụng vào các mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xét duyệt”.

Trường hợp này là thu hồi đất chuyên trồng lúa nước để làm nhà. Rõ ràng không phải là mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia và lợi ích công cộng. Thiết nghĩ rằng để sửa lại vấn đề này cũng chưa quá muộn vì số đất trên sau một năm cưỡng chế thu hồi chưa cấp cho ai, duy nhất có việc UBND phường Bến Gót đã cố gắng xây dựng một ngôi nhà gọi là “Nhà Văn hóa” để chứng minh là vì “lợi ích công cộng”. Liệu việc xây một ngôi nhà văn hóa để định hợp thức những sai lầm của một dự án có thể chấp nhận được hay không?

Theo mục c, điểm 1, Điều 5 của Nghị định 42 thì “Tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao, cho thuê đất để sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp từ đất chuyên trồng lúa nước theo quy định tại Khoản 3 Điều 4 Nghị định này phải có phương án sử dụng lớp đất mặt và bù bổ sung diện tích đất chuyên trồng lúa nước bị mất do chuyển mục đích sử dụng theo quy định tại Khoản 2 Điều 8 và Khoản 2 Điều 9 của Nghị định này”.

Vậy UBND phường Bến Gót và Thành phố Việt Trì đã có chương trình để sử dụng lớp đất mặt của khu vực đất lúa bị thu hồi này chưa? Chắc chắn là chưa. Đã có kế hoạch đề bù bổ sung diện tích đất chuyên trồng lúa nước bị thu hồi chưa?, cũng chắc chắn là chưa, lấy đâu ra diện tích để bù ?. Theo chúng tôi tìm hiểu thì chưa có một cuộc họp hiệp thương nào giữa Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Phú Thọ với UBND Thành phố Việt Trì về việc sử dụng lớp đất mặt và bù bổ sung diện tích đất chuyên trồng lúa nước bị thu hồi ở bất cứ nơi nào, chứ không nói gì đến phường Bến Gót. Khi dân không chấp hành thì chính quyền phạt, còn chính quyền không chấp hành thì ai phạt bây giờ?

Câu hỏi đặt ra là: liệu UBND Thành phố Việt Trì đã đọc Nghị định 42/2012/NĐ-CP chưa? Nếu lãnh đạo bận quá thì nên giao cho các phòng ban chức năng thực hiện để không bị quy kết là vi phạm luật. Vụ việc bán khống 164 mảnh đất trên khu vực hai bên đường Nguyễn Tất Thành vẫn chưa có bài giải thì vụ việc này ở phường Bến Gót nên được tính toán kỹ hơn nữa để tránh những hệ lụy đáng tiếc…

Theo điểm 3, điều 5 của Nghị định 42 thì “ Thẩm quyền quyết định chuyển mục đích sử dụng đất chuyên trồng lúa nước: Trường hợp chuyển đất chuyên trồng lúa nước sang sử dụng vào mục đích phi nông nghiệp theo quy định tại khoản 3 Điều 4 của Nghị định này, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ cho phép trước khi Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền quyết định việc chuyển mục đích sử dụng đất”.

Về việc này không biết chính quyền địa phương đã báo cáo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ cho phép hay chưa?

Trình độ cán bộ như thế cho nên Thành phố đã đi hết từ sai phạm này đến sai phạm khác. Riêng vụ đền bù này, dân đã khiếu kiện không biết bao nhiêu lần từ Trung ương đến địa phương nhưng việc giải quyết vẫn không ổn thỏa. Thành phố ra quyết định giải quyết đơn khiếu nại của dân, Tình đồng ý với ý kiến của Thành phố, nhưng dân vẫn kiện, vẫn kêu, vậy thì ai giải quyết ?.

Điều đáng nói ở đây là khi Nghị định 42/2012 của Chính phủ đã có hiệu lực thi hành từ 01/7/2012, tại sao Thành phố Việt Trì vẫn không chịu thực hiện, vẫn quyết tâm thu hồi cho bằng được số diện tích chuyên trồng lúa nước (trong quyết định thu hồi đất đã ghi rõ “loại đất: LUC” tức là chuyên trồng lúa nước). Việc thu hồi số diện tích đất lúa này có thực sự cấp thiết hay không ? hay lại như nhiều dự án khác. Điển hình là việc với lý do “nhu cầu bức thiết” về nhà ở của cán bộ, công nhân viên, Thành phố đã thu hồi đất nông nghiệp để cấp cho 202 hộ để tự xây tại khu Đồng Súi, xã Trưng Vương. Đã gần 5 năm nay mới có MỘT gia đình xây nhà, còn lại vẫn nằm trong “bộ phim Cánh đồng hoang”. Thật nẫu ruột với lý do “nhu cầu bức thiết”.

Theo thông tin chúng tôi được biết thì đồng chí nguyên Trưởng ban quản lý dự án của Thành phố trước đây, sau “thành tích” bán khống 164 ô đất thì được điều về làm Bí thư phường Bến Gót. Sau khi về “đóng góp thành tích” cho phường Bến Gót, nay vụ việc 164 ô đất khống bị phanh phui, đồng chí lại đã được điều về làm Phó Chủ tịch Hội Nông dân thành phố. Bà con hy vọng rằng đồng chí đừng đóng góp thêm thành tích gì cho Hội Nông dân nữa.

Lại nói thêm về công tác cán bộ, với một Thành phố lớn như Thành phố Việt Trì (Thành phố loại Một) mà cách đây mấy năm Thành phố đã bổ nhiệm Trưởng phòng Quản lý đô thị, phòng “xương sống” của Thành phố, là một sinh viên hơn 20 tuổi, mới ra trường được hơn 3 năm, thậm chí khi được bổ nhiệm vẫn còn “nợ”, chưa có đủ bằng cấp chính trị. Với tầm cỡ các loại cán bộ như thế thì Thành phố làm sao mà đàng hoàng hơn, to đẹp hơn được. Liệu mọi người có đoán ra là vị Trưởng phòng 8X này là con cháu, “dây mơ dễ má “ nhà Bí thư Thành ủy hay không?. Cứ cả như vậy thì lấy đâu ra người hiền - tài để làm nguyên khí cho Quốc gia (!)

Chúng tôi sẽ quay lại vấn đề này trong kỳ báo tới, mời các bạn đón đọc.

Nhóm PVĐT