Ngành mía đường Việt Nam năm 2025 đang chứng kiến sự phân hóa mạnh với sản lượng lũy kế đến tháng 9/2025 đạt khoảng 12,68 triệu tấn mía ép, sản xuất hơn 1,2 triệu tấn đường. Nhưng hàng tồn kho cao kỷ lục (tăng 20-30% so với năm trước) và cạnh tranh từ đường nhập lậu (chiếm 40-50% thị trường) khiến lợi nhuận ngành giảm sút.

So với các doanh nghiệp cùng ngành, TTC AgriS dẫn đầu thị phần đường nội địa và vượt trội hơn Quang Ngai Sugar (QNS) với khoảng 15-20% thị phần. Trong khi đó, Kido Group (KDC) tập trung đa dạng hóa sang bánh kẹo (doanh thu mảng FBMC khoảng 8.323 tỷ VND năm 2024) và Vinamilk (VNM) thống trị mảng đồ uống sữa (doanh thu Q1/2025 đạt 12.935 tỷ VND dù tăng trưởng âm 8,3% do tái cấu trúc phân phối, doanh thu Q2/2025 đạt 16.700 tỷ VNĐ). Điều này tạo cơ hội cho TTC AgriS mở rộng FBMC.

TTC AgriS đã hợp tác với Sungai Budi Group (Indonesia) để sản xuất dừa và ký biên bản ghi nhớ với IFC để tối ưu hóa khung ESG, hướng tới mục tiêu Net Zero vào năm 2035 nhưng mức nợ cao đang khiến nhà đầu tư lo ngại trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bất ổn.

TTC AgriS ghi nhận kết quả mạnh mẽ trong năm tài chính 2023-2024 với lợi nhuận ròng tăng 39% lên khoảng 747 tỷ VND (30,4 triệu USD) nhờ mảng thực phẩm, đồ uống, sữa và bánh kẹo (FBMC) tăng trưởng gấp ba, hiện đóng góp 25% vào tổng doanh thu.

Trong nửa đầu năm tài chính 2024-2025, doanh thu đạt 14.360 tỷ VND được hỗ trợ bởi việc thoái vốn khỏi các tài sản không cốt lõi như công ty du lịch VNG để tập trung vào nông nghiệp bền vững.

Tỷ lệ sở hữu nước ngoài tăng gấp đôi lên 21,2% (tính đến tháng 9/2025), phản ánh sự tin tưởng từ các quỹ toàn cầu như Dragon Capital và VinaCapital. Tuy nhiên, cấu trúc tài chính của công ty bộc lộ nhiều điểm yếu.

Hiệu quả hoạt động và biên lợi nhuận gần đây của công ty. (Ảnh: Chụp màn hình)

Tổng nợ khoảng 21.870,7 tỷ VND, đẩy tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu lên hơn 2,0 (cao hơn nhiều so với mức trung bình ngành 1,0-1,2). So với đối thủ, tỷ lệ này cao hơn KDC (khoảng 1,0 nhờ đa dạng hóa sang dầu ăn và bánh kẹo, với tổng tài sản 13.479 tỷ VND) và QNS (tỷ lệ nợ thấp hơn nhờ lợi nhuận ổn định từ đồ uống đậu nành, dù lợi nhuận Q2/2025 giảm mạnh nhất 2 năm xuống mức thấp). VNM duy trì tỷ lệ nợ dưới 0,5 nhờ doanh thu xuất khẩu mạnh (mục tiêu 64.505 tỷ VND năm 2025) nhưng toàn ngành đang chịu áp lực từ tồn kho cao và giá bán giảm 5-10% do thừa cung.

Chi phí lãi vay tiếp tục tiêu tốn một phần lớn lợi nhuận gộp, trong khi chi tiêu vốn cho các cơ sở như nhà máy Gia Lai dẫn đến dòng tiền tự do âm. Các chỉ số thanh khoản đáng lo ngại với tỷ lệ thanh khoản hiện hành khoảng 1,29 và tỷ lệ thanh khoản nhanh 1,05 (dưới ngưỡng an toàn), cùng khoản phải thu cao ở mức khoảng 10.955 tỷ VND.

Dòng tiền của công ty. (Ảnh: Chụp màn hình)

Sử dụng mô hình định giá tài sản vốn (CAPM), chi phí vốn cổ phần của TTC AgriS ước tính khoảng 12,5% (dựa trên lãi suất phi rủi ro 4,7%, beta 1,2 và lợi nhuận thị trường 11%). Với chi phí vốn bình quân gia quyền (WACC) 9,8%, tỷ suất lợi nhuận trên tài sản (ROA) khoảng 3,28% dẫn đến giá trị kinh tế gia tăng (EVA) âm, cho thấy công ty chưa tạo ra giá trị vượt chi phí vốn.

Vào tháng 3/2025, TTC AgriS phát hành 19,5 triệu USD trái phiếu chuyển đổi để giảm áp lực ngắn hạn và thanh toán các khoản vay nhưng giá đường toàn cầu giảm xuống 16,47 cent/pound (tính đến ngày 10/9/2025) và tỷ lệ tự chủ nguyên liệu chỉ 53% khiến biên lợi nhuận gộp 10,6% dễ bị tổn thương.

Ban lãnh đạo TTC AgriS cho biết nợ tăng do “triển khai liên tục các chiến lược đầu tư, mở rộng và phát triển các thị trường tiềm năng”, phù hợp với mục tiêu khai phá cơ hội trong lĩnh vực thực phẩm và đồ uống toàn cầu. “Công ty phải tái cấu trúc danh mục đầu tư, tập trung vào các lĩnh vực mạnh, với quá trình thoái vốn dự kiến hoàn tất trước ngày 30/6/2025.” - Chủ tịch HĐQT Đặng Huỳnh Ức My nhấn mạnh nhu cầu tái cấu trúc.

Các nhà phân tích cho rằng, đòn bẩy cao có thể tối ưu hóa giá trị trong môi trường thuế ưu đãi và lãi suất liên ngân hàng 4,7% nhưng với rủi ro lạm phát toàn cầu và biến động vĩ mô, đòi hỏi đa dạng hóa nguồn vốn là điều bắt buộc. Khoản tài trợ xanh 40 triệu USD từ IFC năm 2024 là một bước đi tích cực nhưng nhà đầu tư cần theo dõi báo cáo thu nhập sắp tới để nắm rõ kế hoạch tái cấu trúc nợ.

Với mục tiêu Net Zero 2035 và hợp tác IFC, TTC AgriS có thể củng cố vị trí dẫn đầu, nhất là khi ngành mía đường Việt Nam dự kiến tăng trưởng 10-15% và nhu cầu FBMC tăng do đô thị hóa năm 2025. Tuy nhiên, TTC AgiS cũng sẽ chịu sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ khi KDC dự kiến tăng doanh thu (12%) mảng bánh kẹo nhờ xuất khẩu, QNS đa dạng hóa đồ uống không đường (mục tiêu lợi nhuận 1.790 tỷ VND) và VNM tập trung sữa chức năng (tăng trưởng lợi nhuận 4,3%).