Triết lý Lagom

Lagom là một triết lý, tinh thần dân chủ xã hội trong đời sống Thụy Điển. Đó là một tính từ dùng để chỉ sự vừa phải, không quá nhiều mà cũng chẳng quá ít. 

Khái niệm này có từ thời Viking (thế kỷ VIII đến XI), bắt nguồn từ cụm "laget om", nghĩa là "around the team." Vào thời đó, khi tất cả cùng ngồi quanh chiếc bàn và chuyền tay nhau những chiếc sừng đựng đầy rượu, mỗi người nhấp một ngụm vừa phải, làm sao để những người sau đó cũng có đủ rượu để thưởng thức. Cụm từ “laget om” ra đời là chỉ về sự vừa đủ đó, dần dần nó được thu gọn lại thành "lagom" nhưng vẫn giữ nguyên nghĩa như vậy.

Ngay từ khía cạnh lịch sử, Lagom đã mang ý nghĩa 'giảm của mình đi một chút, nhưng là tôn trọng người khác và là đóng góp cho cả cộng đồng'.

Người Mỹ và châu Âu đã từng đánh giá chủ nghĩa lagom của Thụy Điển là chiếc rào ngăn cách đất nước này với thế giới hiện đại, khi các quốc gia này theo đuổi chủ nghĩa tiêu dùng và kích cầu để đạt được tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, cho đến khi sự thừa thãi về vật chất, giải trí và kích động tinh thần dần đến cực điểm đã khiến con người mệt mỏi, mất phương hướng, họ bắt đầu tìm tới những giá trị chân thực và lâu dài hơn.

Tinh thần Lagom xuất hiện mọi lúc mọi nơi, trong những ý niệm và hình thức khác nhau ở Thụy Điển.

Vật chất vừa đủ

Ít ai biết rằng, phong cách nội thất Scandinavian nổi tiếng thế giới là sản phẩm của người Thụy Điển. Lý do khiến nó nổi tiếng là vì nó tối giản, tinh tế, yên bình. Cho nên đến Thụy Điển, bạn sẽ thấy những ngôi nhà ở đây rất giản dị, không sang trọng xa xỉ như của người Mỹ. Đồ đạc trong nhà cũng được tối giản hết mức có thể nhưng vẫn đảm bảo đầy đủ chức năng. 

Nguyên lý này của người Thụy Điển đã dạy chúng ta cách bắt vật chất phục vụ mình , thay vì ngược lại. Qua đó, con người được tự do.

Ăn uống vừa đủ

Lagom trong ẩm thực của người Thụy Điển chính là việc lên kế hoạch nấu nướng và mua sắm cho cả tuần, bạn sẽ không phải mất công nghĩ ngợi về việc làm bếp mỗi ngày. Họ cũng không chế biến những món ăn quá phức tạp mà thiên về việc tận hưởng hương vị tự nhiên nhất của thực phẩm. 

Việc để thừa thức ăn và lưu cữu trong tủ lạnh là điều tối kỵ, bởi biết vừa đủ sẽ khiến bạn luôn kiểm soát được việc không lãng phí đồ ăn nói riêng và những thứ phục vụ cuộc sống của bạn nói chung. Bạn sẽ không phải lo tái chế đồ thừa như thế nào, vứt chúng đi với tâm trạng áy náy ra sao, và thế là bạn lại đạt được sự tự do ở phương diện này.

Nói vừa đủ

Khi mới tới Thụy Điển, có lẽ nhiều người sẽ sốc khi thấy người dân ở đây nói không quá nhiều, đôi khi còn hơi lạnh lùng. Nhưng thật sự là người Thụy Điển không thích nói vòng vo, tám chuyện. Họ thích thảo luận hòa bình, ghét xung đột, tranh cãi.

Trong giao tiếp, người Bắc Âu nói chung có quy tắc lưu truyền nội bộ tên là Jante - hướng tới việc bỏ qua cái tôi cá nhân để tạo ra một xã hội thân thiện, nơi mà mọi người tôn trọng lẫn nhau và duy trì tính khiêm tốn.

Người Thụy Điển cũng hạn chế dùng những từ mạnh mẽ và biểu cảm nhiều, bởi họ không thích sự nổi bật, cũng như phải thể hiện quá nhiều về bản thân mình. Họ tin rằng điều này sẽ giữ họ tránh xa những rắc rối và tranh cãi không đáng có.

Cảm xúc vừa đủ

Người Thụy Điển nổi tiếng với phương châm bình đẳng, bác ái, với họ bày tỏ lòng yêu nước hay chủ nghĩa dân tộc thái quá là một sự phân biệt chủng tộc, họ sợ rằng sẽ gây ra sự mặc cảm và gián cách đối với người nước ngoài sinh sống tại đất nước mình. 

Họ đã chứng minh được rằng lưu giữ những truyền thống lâu đời và những giá trị tinh thần tốt đẹp mới là cách bảo vệ dân tộc của mình một cách tốt nhất, chứ không nhất thiết phải giơ cao khẩu hiệu, kích động tinh thần dân tộc một cách trái với lagom. Đó chính là sự rộng lượng và kiểm soát cảm xúc, khi mọi thứ đều được tiết chế vừa đủ thì sẽ khó có cơ hội cho những kích động tiêu cực và lệch lạc cực đoan, xã hội sẽ ổn định và hài hòa mà không cần tới những chế tài cứng nhắc, thiếu chặt chẽ. Và sự vừa đủ một lần nữa lại đem lại tự do cho con người và xã hội.

Tóm lại

Muốn “ít hơn” chính là được “nhiều hơn”, và đó là tinh thần của Lagom. Khi bạn muốn ít hơn, bạn sẽ buộc phải trân trọng những thứ mình đang có, bạn sẽ ít bị ràng buộc bởi ham muốn và những dục vọng ngày càng gia tăng một khi được đáp ứng. Và rồi bạn sẽ nhận lại được nhiều hơn bởi sự vừa đủ chính là cân bằng, sự cân bằng luôn là điều kiện tốt nhất để mọi thứ được vận hành, kể cả cuộc sống của bạn.

Hãy biết cân bằng. Bạn sẽ hạnh  phúc!

Trâm Anh