1. Giá xăng giảm 12 lần liên tiếp trong năm
Năm 2014 chứng kiến sự sụt giảm mạnh của giá dầu thế giới. Theo đó, giá dầu sụt giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 5 năm qua và giữ ở mức dưới 60 USD/thùng đối với dầu Brent Biển Bắc và chưa tới 55 USD/thùng đối với dầu ngọt nhẹ New York.
Nguyên nhân chủ yếu được đưa ra là các nước giảm lượng tiêu thụ trong khi nguồn cung dồi dào. Giá dầu sụt giảm khiến nhiều nhà đầu tư trên thế giới hoang mang đồng thời tác động mạnh tới nhiều nền kinh tế, đặc biệt là các nước phụ thuộc vào xuất khẩu dầu mỏ.
Giá dầu thế giới giảm mạnh có tác động tích cực đến giá xăng dầu ở Việt Nam. Cụ thể, trong nước, giá xăng trải qua 12 lần giảm liên tiếp, từ kỷ lục 25.640 đồng một lít vào cuối tháng 7, xuống còn 17.880 đồng vào ngày 22/12, tương đương mức giảm gần 30%. Mặt bằng giá xăng hiện nay đang thấp nhất hơn 3 năm qua, giúp chỉ số giá tiêu dùng giảm đáng kể, nhờ đó, các doanh nghiệp ngoài ngành dầu khí có cơ hội hạ giá thành và mở rộng sản xuất kinh doanh.
Tuy nhiên, Việt Nam đứng trước nguy cơ thất thu hàng chục nghìn tỷ đồng, khi mà khai thác và xuất khẩu dầu thô đang đóng góp tới 30% ngân sách. Chính phủ tính toán, ở dưới ngưỡng 100 USD, giá dầu cứ giảm 1 USD một thùng, ngân sách sẽ hụt thu khoảng 1.000 tỷ đồng. Còn theo Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư - Bùi Quang Vinh, nếu giá bán xuống thấp hơn giá thành khai thác, việc cắt giảm sản lượng khai thác dầu thô có thể khiến GDP giảm 0,8-1,2%. Giá thành khai thác một thùng dầu tại Việt Nam hiện dao động 30-70 USD. Các doanh nghiệp ngành dầu khí có thể phải đổi chiến lược khai thác nếu giá xuống dưới 50 USD một thùng.
2. Giá vàng nhiều biến động
Năm 2013, giá vàng thế giới giảm 28%, đánh dấu năm giảm đầu tiên trong 13 năm và di chuyển trong biên độ 500 USD/oz. Sang năm 2014, giá vàng quốc tế ít biến động hơn. So với đầu năm, giá vàng quốc tế hiện giảm khoảng 0,3%. Biên độ dao động của giá vàng trong năm nay là 260 USD/oz, dù vào tháng trước, giá vàng đã rớt xuống mức thấp nhất 4 năm rưỡi.
Giá vàng trong nước năm 2014 thể hiện rõ xu hướng ổn định hơn giá vàng quốc tế, đồng thời giữ mức chênh lệch lớn so với giá vàng quốc tế. Hiện tại, giá vàng SJC bán lẻ cao hơn giá vàng thế giới quy đổi khoảng 3,9 triệu đồng/lượng.
Mức giá vàng ngày cuối năm 2014 hôm nay chỉ cao hơn khoảng hơn 100.000 đồng/lượng so với thời điểm đầu năm. Như vậy, có thể xem nhà đầu tư nắm giữ vàng trong cả năm 2014 đã lỗ.
Mức giá đỉnh của vàng SJC trong năm nay là hơn 37 triệu đồng/lượng, trong khi mức giá đáy của năm là dưới 35 triệu đồng/lượng. Giá vàng thiếu “sóng” trong năm nay là một trong những nguyên nhân khiến vàng giảm bớt sức hấp dẫn đối với các nhà đầu tư.
3. Chứng khoán giảm mạnh nhất 13 năm
Trước tình hình Trung Quốc hạ giàn khoan trái phép ở vùng Biển Đông của Việt Nam khiến các nhà đầu tư hoang mang về triển vọng kinh tế nước nhà. Và cũng chính sự hoang mang này là tác nhân chính dẫn tới cú rơi điểm kỷ lục trên thị trường chứng khoán.
Ngày 8/5, Vn-Index rớt gần 33 điểm, 70% blue-chip giảm hết biên độ trong đó có nhiều mã dầu khí, nhà đầu tư theo nhau tháo chạy, không ít người mất 20-30% giá trị tài khoản trong phiên. Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Vũ Bằng phải lên tiếng trấn an. Thị trường đi lên sau đó vài phiên rồi lại rung lắc mạnh khi nổ ra các cuộc biểu tình quá khích phản đối Trung Quốc, khiến cả tháng 5 sàn TP HCM mất 90 điểm, mất gần hết những gì tích lũy từ đầu năm.
Đà hồi phục chỉ thực sự được củng cố kể từ quý III khi dòng tiền từ các quỹ đổ về với kỳ vọng nới room cho khối ngoại, theo sau đó là việc hạ lãi suất và các công ty chứng khoán rộng tay hơn cho dịch vụ margin. Sau khi đạt đỉnh cao mới (Vn-Index lên 640,75 điểm) vào ngày 3/9, thị trường giai đoạn cuối năm lại tiếp tục bị thử thách bởi việc nới room bị trì hoãn và những lo ngại về tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành xăng dầu khi giá giảm. Kết thúc phiên giao dịch ngày 18/12, Vn-Index đạt 528,45 điểm, chỉ còn cao hơn ngày mở cửa đầu năm 14 điểm.
4. Lãi suất ngân hàng giảm
Thời gian qua, một điều khá dễ dàng nhận thấy là lãi suất ngân hàng tại Việt Nam đang giảm và tạo cơ hội cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, còn một yếu tố chưa khơi thông được là tín dụng, việc cho vay doanh nghiệp còn gặp nhiều khó khăn.
Theo Ủy ban giám sát tài chính Quốc gia, nhờ quá trình tái cơ cấu hệ thống các tổ chức tín dụng cũng như môi trường kinh tế vĩ mô ổn định, rủi ro của hệ thống tổ chức tín dụng đã giảm bớt.
Điều đó thể hiện ở thanh khoản hệ thống dồi dào, tiền gửi của khu vực dân cư và tổ chức kinh tế tăng mạnh mặc dù lãi suất huy động giảm (hệ số cho vay trên huy động LDR giảm), mặt bằng lãi suất huy động, cho vay và cả liên ngân hàng giảm mạnh xuống mức thấp ngang với thời điểm năm 2006.
Mặt bằng lãi suất cho vay đã giảm từ 0,5 - 1,5 điểm phần trăm so với đầu năm là yếu tố tiếp tục tác động tích cực lên tăng trưởng tín dụng.
5. Xét xử các vụ “đại án” kinh tế
Năm 2014, hàng loạt các vụ sai phạm nghiêm trọng trong lĩnh vực kinh tế như vụ án tham nhũng ở Vinalines liên quan đến Dương Chí Dũng, vụ án “bầu” Kiên, vụ án Huỳnh Thị Huyền Như,...
Ngày 7/5/2014, sau nhiều ngày xét xử, Hội đồng xét xử (HĐXX) Tòa phúc thẩm, Tòa án nhân dân (TAND) Tối cao đã tuyên y án tử hình đối với Dương Chí Dũng về tội tham ô và cố ý làm trái đối với vụ án tham nhũng xảy ra tại Vinalines. Các thuộc cấp của Dương Chí Dũng cũng nhận bản án thích đáng.
Ngày 15/12/2014, HĐXX tòa phúc thẩm, TAND Tối cao đã tuyên phạt y án sơ thẩm 30 năm tù đối với Nguyễn Đức Kiên (tức “bầu” Kiên - nguyên Chủ tịch Hội đồng đầu tư Ngân hàng ACB, nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT) Ngân hàng ACB, nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng sáng lập ACB) và đồng phạm do có liên quan đến sai phạm xảy ra tại Ngân hàng ACB.
6. Lần đầu tiên thắng kiện về chống bán phá giá
Năm 2014, Việt Nam đã thắng trong vụ kiện đầu tiên lên Tổ chức Thương mại Thế giới về các biện pháp chống bán phá giá mà Hoa Kỳ áp đặt đối với mặt hàng tôm đông lạnh của Việt Nam.
Cũng trong năm nay, lần đầu tiên Việt Nam áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với sản phẩm nhập khẩu vào thị trường nội địa. Bằng Quyết định số 7896/QĐ-BCT ban hành ngày 5/9/2014, Bộ Công Thương quyết định áp dụng biện pháp chống bán phá giá đối với một số sản phẩm thép không gỉ cán nguội nhập khẩu vào Việt Nam từ các thị trường Trung Quốc, Indonesia, Đài Loan và Malaysia.
7. Nhiều doanh nghiệp nhà nước cổ phần hoá
Năm 2014 là giai đoạn cấp tập chuyển đổi mô hình hoạt động trong khối quốc doanh khi hạn chót mục tiêu cổ phần hóa 432 doanh nghiệp đã cận kề. Sau 11 tháng, cả nước có gần 80 doanh nghiệp được cổ phần hóa, vượt con số của cả năm trước.
Cùng với các cuộc chào bán cổ phần liên tiếp trong ngành giao thông, những thương vụ bán vốn đáng chú ý nhất phải kể đến Tập đoàn Dệt may (Vinatex), Đạm Cà Mau hay Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) khi đều thu về số tiền 1.100-1.500 tỷ đồng.
Sự kiện đáng chú ý trong quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước trong năm 2014 là việc tách Công ty Thông tin di động (Mobifone) khỏi Tập đoàn Bưu chính Viễn thông (VNPT). Đây được xem là bước đầu tiên hết sức quan trọng để cổ phần hóa doanh nghiệp từng chiếm 60-70% lợi nhuận của VNPT, đồng thời giúp tăng tính cạnh tranh trên thị trường viễn thông - vấn đề đã gây nhiều tranh luận trong nhiều năm qua.
Tuy vậy, bên cạnh những tín hiệu tích cực về mặt số lượng, quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp trong năm qua vẫn được đánh giá chưa đi vào thực chất, khi nhiều doanh nghiệp sau IPO vẫn hoạt động với mô hình quản trị cũ. Tỷ lệ bán vốn Nhà nước thấp cũng được coi là chưa hấp dẫn đối với nhà đầu tư.
8. Tăng trưởng kinh tế vượt mục tiêu
Trong bối cảnh kinh tế quốc tế còn nhiều khó khăn và thách thức lớn, tổng sản phẩm trong nước (GDP) năm 2014 ước tính tăng 5,98% so với năm trước, vượt so với mục tiêu đã được Quốc hội thông qua là 5,8%. CPI bình quân cả năm ước tăng 4,09% so với năm 2013, là tốc độ tăng tương đối thấp trong khoảng 10 năm gần đây.
Tổng kim ngạch xuất khẩu ước đạt 150 tỷ USD. Tuy nhiên, bội chi ngân sách còn cao, nhiều khó khăn trong giải quyết nợ công và nợ xấu.
Năm 2014 cũng là năm đánh dấu mức lạm phát của Việt Nam thấp nhất trong 10 năm gần đây, ở mức 4,09%, thấp hơn chỉ tiêu Quốc hội giao là 7%.
Nhiều ý kiến cho rằng nguyên nhân lạm phát thấp là do sự sụt giảm trong tổng cầu của nền kinh tế và đây không thể là một kết quả tích cực được mong đợi. Việc giải quyết mối quan hệ giữa tăng trưởng và lạm phát chắc chắn sẽ không phải là bài toán dễ tìm đáp số, mặc dù trong năm 2014, tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam cao thứ 2 thế giới, với mức đạt 5,9%, cao hơn so với chỉ tiêu Quốc hội đề ra (5,8%) và cao hơn năm 2013 (5,42%).
9. Dịch vụ uber gây nhiều tranh cãi
Xuất hiện tại Việt Nam từ tháng 2/2014, Uber là một dịch vụ trung gian hoạt động thông qua ứng dụng trên smartphone, làm nhiệm vụ gắn kết người cần đi xe với người sở hữu xe. Với mức giá thấp hơn khoảng 20% so với taxi truyền thống, loại hình dịch vụ taxi Uber - “vẫy taxi bằng smartphone” bùng nổ tại TP.HCM ngay lập tức được nhiều người dân lựa chọn và ngay sau đó nhiều mô hình tương tự như Easytaxi, Grabtaxi cũng tiếp tục "làm mưa, làm gió" tại Hà Nội.
Uber sau đó đã gặp phải phản ứng của một số ngành chức năng và các hãng taxi truyền thống khi cho rằng dịch vụ này trốn thuế, cạnh tranh không lành mạnh và hoạt động trái pháp luật tại Việt Nam. Tuy nhiên tính đến thời điểm này, cơ quan quản lý vẫn còn lúng túng để tìm ra phương án quản lý và đưa dịch vụ này chính thức được hợp pháp hóa ở Việt Nam.
Nhưng đến ngày 18/12, với sự xuất hiện một cách chính thức của Livetaxi - một ứng dụng mới của Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM thì thị trường vận chuyển công cộng bằng taxi được kỳ vọng sẽ có nhiều sự cạnh tranh mang lại lợi ích tối đa cho người tiêu dùng.
10. Người nước ngoài được sở hữu nhà ở Việt Nam
Với Luật Nhà ở sửa đổi được Quốc hội khóa XIII thông qua tại kỳ họp thứ 8 và có hiệu lực từ ngày 1/7/2015, lần đầu tiên người nước ngoài được sở hữu nhà ở tại Việt Nam. Luật này đã mở rộng đối tượng, điều kiện được mua và sở hữu nhà ở tại Việt Nam tạo thuận lợi thu hút đầu tư nước ngoài, phù hợp xu thế hội nhập quốc tế.
Đáng chú ý, đối tượng được phép sở hữu nhà ở tại Việt Nam không phân biệt người Việt Nam ở trong nước với người Việt Nam định cư ở nước ngoài.
Tuệ Linh