Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải chia sẻ “Hội nhập cạnh tranh với các doanh nghiệp quốc tế mạnh, những mặt hàng việt nam đang có thế mạnh cũng chịu sức ép cạnh tranh. Các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực đang bán hàng có mất thị phần, mất doanh số”.

Năng lực quản lý yếu kém, doanh nghiệp Việt không chỉ đối diện với mất thị phần mà còn lo ngại khả năng bị thâu tóm. Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho rằng, những doanh nghiệp cần nâng cao sức cạnh tranh để tồn tại.

Theo thống kê của Bộ Công Thương, doanh số bán lẻ, kinh tế nhà nước chiếm khoảng 10%, ngoài nhà nước chiếm 86%, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) khoảng 4%.

Đáng lưu ý, tuy các điểm bán lẻ của doanh nghiệp FDI chỉ có khoảng 90 điểm trong tổng số siêu thị cả nước song doanh số bán ra tại một điểm gấp 3-4 lần, thậm chí gấp 7-8 lần so với một điểm của các siêu thị nội, do quy mô lớn.

Năm 2008, Việt Nam từng được A.T Kearney, một công ty tư vấn hàng đầu về bán lẻ đánh giá thị trường bán lẻ Việt Nam hấp dẫn nhất thế giới, trên cả Hong Kong, Trung Quốc, Singapore hay Malaysia.

Tuy nhiên, vào những năm sau đó Việt Nam dần dần tụt hạng. Từ vị trí số 1 năm 2008, Việt Nam đã rớt xuống thứ 5 năm 2009, thứ 14 năm 2010, thứ 23 năm 2011 và thứ 28 năm 2014. Và đến nay, đã lọt khỏi top 30 thị trường bán lẻ hấp dẫn nhất thế giới.

Hiện tại, thị trường bán lẻ Việt Nam đang đứng ở vị trí thứ 41 trên thế giới.

Lý giải về sự tụt hạng này, TS Lê Huy Khôi - Viện Nghiên cứu Thương Mại - Bộ Công Thương cho hay: "Nguyên nhân của tình trạng suy giảm về cả lượng và chất là do yếu tố khách quan từ tình hình kinh tế tế giới, khó khăn của kinh tế trong nước với những vấn đề từ môi trường vĩ mô và hoạt động vĩ mô. Vấn đề tiết kiệm chi tiêu tỏng điều kiện khủng hoảng, khả năng chi trả thấp do suy giảm thu nhập đã kéo theo yêu cầu tiêu dùng suy giảm".

Ngoài ra, sức tiêu thụ của thị trường giảm sút, nhiều doanh nghiệp phải chủ động thu hẹp sản xuất và hoạt động cầm chừng. Giá trị tăng thêm của nhiều ngành thấp hơn nhiều so với những năm trước. Tiêu dùng giảm sút khi sản xuất bị thu hẹp, một số người mất việc làm, thu nhập thấp dẫn đến sự sụt giảm trong tiêu dùng của các hộ gia đình.

Chi phí đầu vào và duy trì hoạt động cho một cơ sở bán lẻ hiện đại cao dẫn tới hiệu quả kinh doanh thấp, vay vốn ngân hàng khó khăn, khả năng chiếm lĩnh thị trường hạn chế...

Năm 2016 được nhận định là một năm đầy cơ hội và thách thức với ngành bán lẻ Việt Nam. Kể từ 11/1/2015 Việt Nam chính thức cho phép thành lập các công ty bán lẻ 100% vốn đầu tư nước ngoài theo cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO.

Bên cạnh đó, năm 2015 là năm Cộng đồng Kinh tế ASEAN thành lập sẽ cho phép các dòng tài nguyên, hàng hóa, vốn nhân lực... di chuyển tự do và thuận lợi trong nội khối. Chưa kể, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương với 12 nước tham gia, mở cửa cho hơn 10.000 loại hàng hóa sẽ được loại bỏ thuế quan.

Các chuyên gia nhận định, việc này sẽ gây nhiều khó khăn bất lợi cho hàng hóa trong nước nhưng cũng là động lực thúc đẩy hoạt động sản xuất, phân phối, nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ Công Thương cho rằng, trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, nhiều hãng bán lẻ nước ngoài nhảy vào Việt Nam thì doanh nghiệp cần phải nâng cao hơn nữa năng lực cạnh tranh. Đồng thời, nhà nước cũng sẽ có những chính sách ưu đãi hợp lý, để tránh hỗ trợ cho doanh nghiệp trong nước nhưng thực chất là hỗ trợ cho nước ngoài.

Thu Trang (TH theo Trí thức trẻ, NDH)