Thanh khoản là một thuật ngữ chuyên ngành nói về khả năng đáp ứng các nhu cầu về sử dụng vốn khả dụng phục vụ cho hoạt động kinh doanh tại mọi thời điểm như chi trả tiền gửi, cho vay, thanh toán, giao dịch vốn...

Rủi ro thanh khoản là tình trạng ngân hàng không đáp ứng được nhu cầu sử dụng vốn khả dụng (nhu cầu thanh khoản). Tình trạng này nhẹ thì gây thua lỗ, hoạt động kinh doanh bị đình trệ, nặng thì làm mất khả năng thanh toán dẫn đến ngân hàng phá sản.

Trong 5 tháng đầu năm, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã điều hành đồng bộ các chính sách tiền tệ, chủ động đưa tiền ra, rút bớt tiền về linh hoạt qua các kênh để kiểm soát lượng tiền cung ứng, hỗ trợ thanh khoản cho các tổ chức tín dụng.

Đến ngày 23/5, tổng phương tiện thanh toán tăng 5,28%, huy động vốn tăng 4,2% so với cuối năm 2013, thanh khoản các tổ chức tín dụng tiếp tục đảm bảo, dự phòng chi trả rất tốt, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu thanh toán cho doanh nghiệp và người dân.

Tuy nhiên lại có sự khác biệt thanh khoản giữa các ngân hàng lớn nhỏ.

Tại các ngân hàng lớn, lãi suất huy động tiết kiệm được áp dụng phổ biến ở mức 5 - 6%/năm cho kỳ hạn từ 1 - 5 tháng; 6 - 6,5%/năm cho kỳ hạn từ 6 tháng đến dưới 1 năm và cao nhất là 7%/năm cho kỳ hạn trên 1 năm.

Trong khi đó, các NHTM cổ phần nhỏ vẫn phải “neo” lãi suất huy động kịch trần đối với kỳ hạn từ 1 - 5 tháng và áp dụng mức 7 - 8%/năm cho kỳ hạn từ 6 tháng đến dưới 1 năm. Riêng kỳ hạn 12 - 13 tháng, lãi suất huy động tiền gửi tiết kiệm vẫn được duy trì ở mức 8,5 - 8,8%/năm.

Các NHTM nhỏ còn gia tăng khuyến mãi, tặng tiền cho khách hàng và nếu quy đổi sang lãi suất có thể lên tới 9 - 10%/năm cho kỳ hạn tiền gửi 9 tháng đến 1 năm. Song một số nhà băng nhỏ cho biết, huy động tiền gửi tiết kiệm bắt đầu có chiều hướng chững lại trong tháng này.

Sở dĩ có điều này là do người gửi tiền vẫn “yên tâm” hơn khi gửi tiền ở những nhà băng lớn, buộc nhà băng nhỏ phải cạnh tranh về lãi suất mới mong giành được thị phần huy động lẫn cho vay. Và với tình hình tín dụng khó khăn hiện nay, việc chạy đua huy động lãi suất cao như con dao 2 lưỡi, nếu không thận trọng, các ngân hàng sẽ dễ lặp lại vòng luẩn quẩn trước đây.

Theo quy chuẩn mới của NHNN, trong năm nay, các ngân hàng phải giảm tỷ lệ sử dụng vốn trên tổng nguồn huy động, vì thế càng khó khăn cho ngân hàng.

Nợ xấu của các ngân hàng nhỏ ở mức cao và cho dù đã bán nhiều cho VAMC thời gian qua, nhưng đòi hỏi các ngân hàng vẫn phải trích dự phòng 20% hàng năm cho trái phiếu đặc biệt do VAMC phát hành. Vì thế nên mới có việc một số ngân hàng nhỏ đưa ra mức lãi suất hấp dẫn hơn các ngân hàng lớn kèm theo nhiều chương trình khuyến mãi.

Nhiều chuyên gia khuyến cáo nên duy trì lãi suất tiền gửi tiết kiệm thấp để khuyến khích dòng tiền nhàn rỗi chảy ra ngoài thị trường, thay vì ở lại ngân hàng. Có như vậy, sức mua của thị trường mới được kích cầu, tác động động tích cực lên các kênh đâu tư và sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp hoạt động tốt trở lại.

P.N.(Tổng hợp)