Bỗng dưng bị thu hồi đất

Theo đơn kiến nghị của 98 hộ dân tại xóm 16, xã Quỳnh Lâm, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An, thì từ năm 1980 đến những năm 1994, nghe theo tiếng gọi của địa phương về việc xây dựng vùng kinh tế mới, 98 hộ dân này từ nhiều địa phương (trong đó, chủ yếu quê tại xã Quỳnh Liên, huyện Quỳnh Lưu) lên vùng này để xây dựng vùng kinh tế mới. Sau hàng chục năm các hộ dân đã bỏ sức, bỏ tiền để cải tạo vùng đất cằn cỗi đầy sỏi đá này thành nơi sinh sống và đất trồng cây nông nghiệp, ao hồ chăn nuôi.

Để ghi nhận công sức của người dân, năm 2005, chính quyền địa phương đã lập danh sách để người dân đăng ký quyền sở hữu diện tích đất của gia đình mình tại đây. Các hộ dân cũng đã nhanh chóng làm các thủ tục theo đúng yêu cầu và một số đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất rừng. Năm 2014, chính quyền địa phương (xã và huyện) còn làm Tờ trình cùng danh sách cụ thể các hộ dân trình lên cấp trên, để cấp trên đồng ý cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâu dài cho các hộ dân tại xóm 16, xã Quỳnh Lâm. Nhưng khi mọi người đang khấp khởi vui mừng vì được chứng nhận nơi ở và đất sản xuất ổn định lâu dài thì ngày 16/10/2015 bất ngờ nhận được văn bản số: 249/UBND của UBND xã Quỳnh Lâm về việc thu hồi đất khu vực Hòn Đầm và Hòn Phượng bàn giao đất quốc phòng của Lữ đoàn 16 đang quản lý, sử dụng giao cho Ban CHQS huyện Quỳnh Lưu quản lý, sử dụng.

“Năm 1982 gia đình tôi lên đây xây dựng vùng kinh tế mới theo tiếng gọi của địa phương. Lúc đó đúng là đang có một đơn vị quân đội ở đây nhưng sau đó họ chuyển đi dần ra Thanh Hóa nhường lại đất cho người dân sản xuất. Đến năm 1993 thì đơn vị này chuyển đi hết và từ đó đến nay không hề có đơn vị nào vào đây xây dựng hay sử dụng gì cả mà nay văn bản lại nói đang do Lữ đoàn 16 quản lý và sử dụng thì vô lý quá. Trên diện tích đó hàng chục hộ dân xóm tôi phải đổ bao mồ hôi, tiền của cải tạo đất mới trồng được cây. Nay cần cho quốc phòng chúng tôi sẵn sàng nhường nhưng ít nhiều phải lo nơi tái định cư, đất sản xuất cho chúng tôi không thì chúng tôi biết sản xuất ở đâu”, ông Nguyễn Văn Phì (SN 1939, trú tại xóm 16, xã Quỳnh Lâm) nói.

Chung nỗi lo lắng, anh Nguyễn Đình Tuần (SN 1980, xóm trưởng xóm 16) cho biết: “Nói thu hồi đất cho quốc phòng nhưng khi gửi văn bản xuống chỉ có mỗi duy nhất mỗi văn bản của xã mà không hề có văn bản đính kèm nào của cấp trên hay của đơn vị quốc phòng nào. Ngoài diện tích thu hồi là đất lâm nghiệp và diện tích đất nghĩa trang, hồ cấp nước cho gần 40ha đất sản xuất nông nghiệp cho người dân. Nếu đúng quốc phòng cần lấy đất thật cũng phải có biện pháp bồi thường giải phóng mặt bằng, tái định cư cho người dân chứ. Nếu nay chuyển đi thì chúng tôi biết di dời mồ mả ông bà tổ tiên của chúng tôi đi đâu, đập nước không có chúng tôi lấy nước đâu để sản xuất với diện tích đất nông nghiệp còn lại. Hơn nữa trên bản đồ hiện trạng đất sử dụng của xã Quỳnh Lâm cũng không thấy thể hiện đất quốc phòng trên tổng toàn bộ diện tích đất xóm 16. Chỉ mong cấp chính quyền có biện pháp hợp lý cho người dân chúng tôi yên tâm sản xuất”.

Theo bản đồ hiện trạng sử dụng đất của xóm 16, xã Quỳnh Lâm dựa theo Bản đồ quy hoạch 3 loại đất rừng theo quyết định của UBND tỉnh Nghệ An ngày 15/08/2014 cho thấy diện tích đất lâm nghiệp tại Hòn Phượng, Hòn Đầm của xóm 16 nơi được cho là đất quốc phòng không thể hiện là đất quốc phòng. Diện tích thu hồi được đưa ra đó chiếm đến hơn 1/3 tổng diện tích đất của xóm 16, xã Quỳnh Lâm. Số diện tích trên chủ yếu là đất lâm nghiệp và đất ao hồ. Trong đó, chiếm đến hơn 80% tổng toàn bộ diện tích đất sản xuất lâm nghiệp của xóm 16, xã Quỳnh Lâm.

“Đất của gia đình tôi lên đây từ năm 1993 và cải tạo được 2.681 m2 đất lâm nghiệp tại khu vực hòn Phượng. Năm 2006, UBND huyện khi đó là ông Hồ Phúc Hợp làm Chủ tịch huyện đã ký và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất diện tích trên cho gia đình tôi. Nay đột ngột có quyết định thu hồi toàn bộ diện tích trên mà chưa đền bù nên gia đình tôi đang rất lo lắng. Toàn bộ thu nhập gia đình chủ yếu dựa vào diện tích đất lâm nghiệp trên nên nếu bị thu hồi gia đình tôi không biết sản xuất ở đâu”, anh Đậu Văn Triều (trú tại xóm 16, xã Quỳnh Lâm) nói.

Chưa thu hồi mà chỉ mới khoanh vùng xác định ranh giới đất

Trong khi người dân xóm 16 đang bất ngờ về quyết định thu hồi này thì tháng 9/2015, BCH Huyện đội Quỳnh Lưu đã cho máy về thi công đào hào trên diện tích được cho là đất quốc phòng. Người dân thấy vậy vẫn để cho đơn vị trên làm việc nhưng gửi đơn kiến nghị khắp các cơ quan chức năng. Trong khi các cơ quan chức năng vẫn chưa có câu trả lời cụ thể thì đơn vị trên vẫn thi công.

Theo người dân cho biết thì chỉ đến ngày 23/9/2015, khi máy thi công do BCH quân sự huyện Quỳnh Lưu thi công tại khu vực nghĩa trang xóm 16 thì đào trúng một mộ sơ sinh và đào vào sát các ngôi mộ mới chôn chỉ cách 2m nên người dân đã nhất quyết phản đối. Đến lúc này đơn vị thi công mới dừng lại việc thi công nhưng người dân vẫn không đồng ý việc thu hồi diện tích đất này vì cho rằng đây không phải là đất quốc phòng.

“Mộ mẹ tôi mới an táng được hơn một năm mà họ đã đào hào chỉ cách chưa đầy 2m, mộ mẹ tôi còn bị cần gạt của máy múc xâm phạm trực tiếp lên nóc mộ. Còn một mộ sơ sinh cũng đã bị họ múc lên và hai ngôi mộ khác trong xóm mới chôn cất chưa đầy 2 năm cũng bị đào hào cách chỉ khoảng 2m. Họ thi công chúng tôi chưa nói gì nhưng đã mấy chục năm nay có đơn vị nào đóng và ở đây đâu. Nay về nói đất quốc phòng rồi thu hồi khi dân chưa kịp trở tay hiểu chuyện gì đã thi công rồi còn xâm phạm vào mồ mả người dân thì chúng tôi không đồng ý”, ông Hồ Văn Sinh (SN 1969, trú tại xóm 16) bức xúc nói.

Để tìm hiểu rõ hơn vấn đề trên chúng tôi đã tìm gặp lãnh đạo UBND xã Quỳnh Lâm. Nhưng khi gặp chúng tôi Chủ tịch xã Quỳnh Lâm viện lý do đang bận chưa thể gặp được lúc đó và hẹn lúc khác. Tiếp tục tìm hiểu qua UBND huyện Quỳnh Lưu, ông Hoàng Danh Lai, Chủ tịch huyện cho biết, đã thành lập đoàn kiểm tra để làm rõ các vấn đề người dân nêu. Sẽ có biện pháp xử lý hợp tình hợp lý và đúng theo quy định.

Tại Khoản 3, Điều 8, Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính Phủ về việc “Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đất đai” nêu rõ về “Việc lấy ý kiến Ủy ban nhân dân cấp tỉnh đối với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc phòng, an ninh được quy định như sau:

- Bộ Quốc phòng, Bộ Công an gửi hồ sơ lấy ý kiến về dự thảo phương án quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc phòng, an ninh cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Trong thời gian 30 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm góp ý kiến và gửi về Bộ Quốc phòng, Bộ Công an;

- Bộ Quốc phòng, Bộ Công an tổng hợp, tiếp thu, giải trình ý kiến của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và hoàn thiện phương án quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trước khi trình Chính phủ phê duyệt.

Tuy nhiên, ngày 15/12/2015, khi PV làm việc tại BCH Quân sự huyện Quỳnh Lưu được ông Nguyễn Ngọc Hà là cán bộ BCH quân sự huyện có đưa ra được văn bản liên quan đến vấn đề thu hồi đất quốc phòng và đã có chữ ký đóng dấu của cấp chính quyền xã Quỳnh Lâm, huyện Quỳnh Lưu và BCH quân sự huyện Quỳnh Lưu. Nhưng phần ký đóng dấu của UBND tỉnh Nghệ An và Tư lệnh Quân khu 4 thì vẫn đang để treo chưa được ký và đóng dấu.

Khi được hỏi vì sao phần chữ ký và đóng dấu này còn thiếu thì ông Hà giải thích đã xin Tư lệnh quân khu và UBND tỉnh mà ở đây cụ thể là ông Đinh Viết Hồng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An nhưng vì Tờ trình chính thức đang để ở Tỉnh đội chưa vào lấy được. Ông Hà có hứa sẽ cung cấp đầy đủ văn bản trên cho báo chí vào tuần tới với đầy đủ chữ ký và con dấu của các cấp.

Ông Hà cũng cho rằng, diện tích đất được thu hồi thuộc đất quốc phòng của Lữ đoàn 16 nhưng bị người dân xâm lấn lâu nay. Nay được thu hồi về để bàn giao cho BCH Quân sự huyện Quỳnh Lưu. Tuy nhiên, để an dân và người dân có thời gian chuẩn bị nên đơn vị này cũng chưa thi công bất cứ công trình nào trên đó. Việc đào hào chỉ là để xác định ranh giới giữa đất quốc phòng và đất của người dân. Còn khu vực nghĩa trang khoanh lại vậy vì theo ý kiến thống nhất của các ban ngành sẽ không cho người dân chôn cất trái phép ngoài diện tích đất trên. Còn những mộ đã được chôn cất sẽ giành thời hạn 3 năm để người dân có thời gian di chuyển đến nơi mới theo quy định.

Còn việc đào trúng mộ sơ sinh như người dân phản ánh thì theo ông Hà nói chưa thể xác định là mộ. Ông cho biết khi máy múc lên chỉ phát hiện một chiếc hộp sắt phía trong có tấm vải nhỏ chỉ nằm cách mặt đất khoảng 30cm. Vấn đề động vào phần mộ của mẹ ông Hồ Văn Sinh theo ông Hà chỉ là do vô tình vì phần mộ nằm khuất kín sau bụi cây và thiếu quan sát của đơn vị thi công.

Ông Hà cho biết khi thi công thì đơn vị cũng đã yêu cầu đơn vị thi công hào cách xa các phần mộ 7m và không động chạm đến các phần mộ. Tuy nhiên, trên thực tế cho thấy nhiều đoạn hào đã được đào chỉ cách các phần mộ chưa đầy 2m.

Vậy thực hư về vấn đề này là như thế nào? Việc đúng sai trong quyết định thu hồi đất và đây có phải là đất quốc phòng hay không? Nếu đúng là đất quốc phòng thì việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân là lỗi sai của cấp, ban ngành nào tại địa phương và sẽ có phương án xử lý như thế nào để di dời người dân? Đó là những điều người dân đang chờ câu trả lời của các ban ngành chức năng của tỉnh Nghệ An để người dân yên tâm sản xuất.

Thái Quảng