Đã hơn 5 tháng kể từ khi Luật Nhà ở 2014 chính thức có hiệu lực, tuy nhiên, những nút thắt liên quan đến chính sách mua nhà cho người nước ngoài và Việt kiều, sự chậm trễ ban hành, triển khai các văn bản hướng dẫn thi hành Luật vẫn đang là những cản trở rất lớn đối với người nước ngoài mua nhà tại Việt Nam.

Theo số liệu thống kê, từ đầu năm 2015 đến nay, nhiều doanh nghiệp bất động sản trên địa bàn Tp.HCM đã chuẩn bị sẵn một nguồn hàng tương đối lớn để đón khách ngoại. Thậm chí, một vài doanh nghiệp còn tuyên bố đã bán nhà thành công cho người nước ngoài với tỷ lệ từ 30-40%. Tuy nhiên, theo tìm hiểu của phóng viên, đa số khách hàng là người nước ngoài chỉ mới tới tham quan, tìm hiểu những sản phẩm nhà ở là chính, nếu có ý định mua nhà thì cũng chỉ nhờ người thân trong nước tiến hành đặc cọc giữ chỗ.

Đơn cử, nghiên cứu của CBRE Việt Nam cho biết, đối với dự án Vinhomes Central Park tới nay mức độ quan tâm của người nước ngoài đã tăng khoảng 30% với 400 người đặt cọc mua căn hộ. Dự án Vista Verde có mức quan tâm ở 30% với khoảng 5% giao dịch thành công. Dự án The Vista vẫn chưa có giao dịch nào của người nước ngoài được thực hiện, trong khi mức quan tâm đã tăng trên 70%.

Theo CBRE, kể từ sau khi Luật Nhà ở sửa đổi có hiệu lực thi hành bắt đầu từ ngày 1/7/2015, số lượng người nước ngoài mua nhà ở rất ít. Trong quý III/2015, số lượng người nước ngoài quan tâm tới nhà ở các phân khúc tăng nhẹ, giao dịch thành công chủ yếu chỉ từ những người đã và đang sinh sống ở Việt Nam một thời gian dài.

Theo nhiều chuyên gia lý giải, vấn đề thứ nhất là sự đối xử công bằng giữa nhà đầu tư trong và ngoài nước. Tham gia các hiệp định thương mại quốc tế, Việt Nam cam kết sẽ xóa nhòa rào cản giữa 2 nhóm nhà đầu tư. Thế nhưng, với lĩnh vực bất động sản, nhà đầu tư nước ngoài không được chuyển nhượng quyền sử dụng đất dưới hình thức tách đất thành các lô đất trong dự án để bán, trong khi nhà đầu tư Việt Nam lại được phép thực hiện. Hay doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ được phép thu tối đa 50% giá trị hợp đồng mua bán hoặc hợp đồng thuê mua bất động sản được hình thành trong tương lai, trong khi tỷ lệ áp dụng dành cho doanh nghiệp Việt Nam là 70%.

Con số 20% chênh lệch khiến cho nhiều nhà đầu tư nước ngoài quan ngại về tư duy đối xử, hơn là việc phải chờ đợi thêm ít thời gian để thu về số tiền đó.

Thứ hai, vấn đề về sở hữu nhà ở của người nước ngoài cũng được nhiều chuyên gia cho là cần xem xét lại. Luật Nhà ở 2014 quy định, các cá nhân/tổ chức nước ngoài sở hữu không quá 250 nhà ở riêng lẻ, bao gồm nhà biệt thự, nhà ở liền kề, trong một đơn vị hành chính cấp phường. Tuy nhiên, thực tế người nước ngoài có thể sẽ không được sở hữu tới mức đấy khi văn bản hướng dẫn luật là Nghị định 99 đã chốt bằng quy định, tổ chức/cá nhân nước ngoài chỉ được sở hữu không vượt quá 10% tổng số nhà ở riêng lẻ của mỗi dự án nhà ở.

Trên đây mới chỉ là số ít vướng mắc được nêu ra quanh câu chuyện mở rộng sự tham gia vào thị trường của các nhà đầu tư nước ngoài nói riêng và tổ chức, cá nhân người nước ngoài nói chung vào thị trường bất động sản.

Về phía các chủ đầu tư bất động sản, những quy định trên cũng làm hạn chế một lượng cầu tiềm năng của các dự án. Bởi như lời chủ đầu tư một dự án căn hộ sang trọng tại quận 7, TP. HCM cho biết, thông thường, những người nước ngoài mua nhà hay có xu hướng tập trung vào một khu cho… có bạn và cũng bởi người trước giới thiệu người sau.

Như vậy là, cả nguồn cầu tiềm năng lẫn phía cung sản phẩm bất động sản đều thấy bị bó buộc bởi một vài quy định còn quá chặt chẽ.

Nếu theo dõi thị trường bất động sản thời gian qua sẽ thấy, hàng loạt thương vụ góp vốn, mua cổ phần, hợp tác phát triển dự án giữa các đối tác ngoại và nhà đầu tư Việt Nam.

Việc này là đáng mừng, vì nó cho thấy sự trưởng thành của các chủ đầu tư nội, sức hấp dẫn của thị trường và sự “khôn khéo” của nhà đầu tư nước ngoài khi không muốn phải bắt đầu từ đầu. Nhưng việc vắng bóng các dự án “mới” hoàn toàn do chủ đầu tư nước ngoài tiến hành rất có thể mang thêm một ý nghĩa khác, họ còn e ngại và chờ đợi sự rõ ràng hơn của chính sách.

Tại VBF vừa tổ chức, nhiều chuyên gia và tổ chức quốc tế nhận định rằng, Việt Nam đã có bước đi rất đúng đắn khi đưa một tinh thần “mở” vào nhiều sắc luật về doanh nghiệp và đầu tư, bất động sản. Thế nhưng, đó mới chỉ là điều kiện cần, tinh thần mở đó phải được hiện thực hóa vào thực tế cuộc sống và hoạt động kinh doanh thì mới thực sự mang lại làn gió mới của sự thông thoáng.

Mai Hoa - (Tổng hợp theo Infonet, Đầu tư BĐS)