Trung Quốc bắt đầu phát triển toàn bộ khu vực có khí đốt ở biển Hoa Đông từ năm 2003. Các khu vực thăm dò nằm gần đường trung tuyến, do Tokyo tuyên bố, phân cách hai vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Trung Quốc và Nhật Bản. Hai nước vẫn chưa thống nhất được đường này, NHK cho biết.
Một giàn khoan Trung Quốc rời cảng Thanh Đảo, tỉnh Sơn Đông ngày 21.5.2012
Tokyo còn lo ngại các giàn khoan có thể được sử dụng làm trạm radar hoặc căn cứ máy bay không người lái để giám sát hoạt động gần quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, nơi có tranh chấp chủ quyền.
"Điều vô cùng tệ hại là Trung Quốc đơn phương khai thác nguồn tài nguyên này, trong khi vấn đề biên giới chưa được giải quyết" - Chánh văn phòng nội các Nhật Bản Yoshihide Suga phát biểu với báo giới. 12 trong số 16 giàn khoan đã được triển khai trong vòng 2 năm qua.
Ngày 22/7, Chánh văn phòng Nội các Suga nói, Nhật Bản đã nhiều lần phản đối hành động đơn phương của Trung Quốc, tuy nhiên, Trung Quốc luôn cự tuyệt nối lại đàm phán thực hiện thỏa thuận tháng 6/2008.
Tokyo từ lâu đã nghi ngờ Bắc Kinh vi phạm thỏa thuận chung, tự ý khai thác dầu ở vùng biển mà cả hai nước đều tuyên bố vùng đặc quyền kinh tế EEZ.
Bộ Trưởng Quốc phòng Nhật Bản Gen Nakatani đã từng tuyên bố: “Trung Quốc có thể đưa các trạm radar lên các giàn khoan nói trên và sử dụng các trạm radar này làm nơi điều hành các trực thăng và máy bay không người lái của nước này thực thi các hoạt động do thám ở biển Hoa Đông”.
Theo ông Gen Nakatami, những công trình này còn có thể tạo điều kiện cho Trung Quốc dễ dàng tiếp cận trái phép các nguồn tài nguyên thiên nhiên của Nhật Bản.
Đáp lại, Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm qua tuyên bố: "Trung Quốc và Nhật Bản chưa phân định ranh giới hàng hải ở biển Hoa Đông và Trung Quốc không công nhận việc phân định đơn phương cái gọi là 'đường trung bình' của phía Nhật".
Trung Quốc nói thêm nước này có vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý và thềm lục địa ở biển Hoa Đông mở rộng tới khu vực Máng Okinawa. Bộ Ngoại giao Trung Quốc kêu gọi Nhật tạo điều kiện nối lại đàm phán, cho rằng Tokyo đã "bóp méo" đồng thuận đạt được năm 2008.
Nhật Bản cho rằng, đường trung tuyến giữa hai quốc gia cần được đánh dấu giới hạn EEZ của mỗi nước. Nhưng Trung Quốc khăng khăng, đường biên giới cần được dịch chuyển gần hơn về phía Nhật Bản, tính cả phần thềm lục địa và các thực thể khác trên biển. Trung Quốc cũng lấn lướt nói rằng, các giàn khoan nằm ở phía đường biên giới của mình.
Trâm Anh (TH)