Ngày ấy, các em nhỏ hết tuổi mầm non, cứ việc lên học lớp 1 theo đúng địa lý khu vực căn cứ theo hộ khẩu. Việc này do trường mẫu giáo chuyển lên. Gia đình các em không phải làm bất cứ việc gì, ngoaì việc đưa cháu đến tựu trường vào ngày khai giảng. Không có việc xin học “trái tuyến” như những năm gần đây, vì chất lượng các trường như nhau, không có sự quá chênh lệch để dẫn tới tình trạng phụ huynh phải đổ xô “chạy” cho con mình vào trường tốt, trường “điểm”. Ngày trước có một vài trường hợp đặc biệt nào đó, ví như gia đình bé chuyển chỗ ở nhưng chưa kịp chuyển hộ khẩu thì chỉ cần làm đơn, có công an quản lý hộ khẩu xác nhận là được nhà trường chấp nhận. Không có sự chạy vạy như hiện nay.

Có thể nói hiện trạng vừa nói trên là một trong những điều nhức nhối mà ngành giáo dục Thủ đô, bên cạnh những thành tích đáng kể nào đó đã đạt được, còn khiến người dân - đặc biệt là gia đình có con sắp bước vào lớp 1- kêu ca, phàn nàn. Quả là thật khó chấp nhận khi cùng trên một mặt bằng giáo dục chung ở Hà Nội, cùng một sự quản lý của hệ thống điều hành từ cấp sở xuống các phòng giáo dục, cùng mọi chủ trương, chính sách giáo dục của Nhà nước mà lại có sự chênh lệch về chất lượng giáo viên và các trang, thiết bị dạy học. 

Chính sự chênh lệch quá đáng này mới tạo nên việc nhiều gia đình cố “chạy” bằng được cho con mình vào trường “điểm”. Thế nào là “điểm” và “điểm” ở những khâu gì? Chắc chắn không thể là những thứ ngoài việc giảng dạy và những phương tiện phục vụ cho tiêu chí hàng đầu đó. Đảng và Nhà nước ta luôn đề cao sự nghiệp giáo dục, coi trọng sự bình đẳng trong việc hưởng thụ giáo dục của tất thảy các em nhỏ. Ngay con em những kẻ phạm tội đang ở tù vẫn còn được học tập bình thường huống hồ của mọi công dân lương thiện. 

Vậy người ta có quyền thắc mắc: Tại sao lại có sự chênh lệch quá đáng giữa các trường cùng trên địa bàn Thủ đô, để dẫn đến tình trạng trường thì quá tải, ai cũng đổ xô xin cho con vào học, còn trường thì lèo tèo học sinh, chưa đủ chỉ tiêu theo quy định đối với mỗi giáo viên đứng lớp? Ở nơi cung không đủ cầu, lẽ đương nhiên là phát sinh tiêu cực.

Nói chung, tâm lý các bậc cha mẹ, ông bà là đều muốn cố gắng bằng mọi giá để cho con, cháu mình được học ở các trường họ dùng từ “tử tế” để không áy náy, nhất là những gia đình có đứa đầu tiên học lớp 1.

Cũng là con trẻ - những mầm non của đất nước - mà sao đứa vào trường cao sang, đứa lại phải vào nơi mà các bậc cha mẹ chúng cho là “không tử tế”? Chúng thì hồn nhiên, đâu có biết tất cả do bố mẹ, ông bà mình phải lao vào một cuộc chạy đua để rốt cuộc thành hay bại sẽ dẫn đến mình phải vào học ở những nơi khác nhau. Và đội ngũ những “kỹ sư tâm hồn” bỗng dưng tự nhiên mà người này thì kiêu kỳ ngẩng mặt, còn kẻ kia lại ngậm ngùi buồn tủi do xã hội phân công vào những trường quá khác nhau mà nhận được sự vồ vập hoặc ghẻ lạnh đối ngược của các phụ huynh có con, cháu vào học.

Hãy trả lại sự công bằng, bình đẳng cho tất cả các trường, cho mọi giáo viên, cho bầy trẻ thơ. Sự chênh lệch hẳn nhiên là có, nhưng chỉ có thể ở mức độ “một tám một mười”. Chứ như hiện nay thì không thể nào chấp nhận. Lẽ nào việc này cứ mỗi năm mỗi gia tăng trầm trọng, lộ liễu hơn? Môi trường giáo dục, hơn bất cứ ở dâu, không thể tồn tại những biểu hiện phản nhân văn. Đó là nỗi bức xúc đã rung thành những hồi chuông dóng dả, riết ráo, chấn động toàn xã hội mỗi độ niên học mới sắp sửa bắt đầu.

TS Nguyễn Đình San