Theo đó, TP. HCM hiện có khoảng 474 chung cư cũ cần được kiểm định, phần lớn được xây dựng từ giữa những năm 1960 cho đến nay và có đến 106 chung cư, nhà tập thể đã bị xuống cấp nặng, trong đó có những chung cư đang trong tình trạng nguy hiểm như chung cư 727 Trần Hưng Đạo, quận 5, chung cư Cô Giang, quận 1, chung cư lô 4, lô 6 Thanh Đa, quận Bình Thạnh… 

Theo kế hoạch, sắp tới thành phố sẽ di dời, tháo dỡ khoảng 70 chung cư cũ với hơn 7.249 hộ dân đang sinh sống và sửa chữa 03 lô chung cư cũ với quy mô 10.000 m2 sàn; đồng thời, sẽ khởi công xây dựng mới thay thế 61 lô chung cư cũ với quy mô khoảng 9.870 căn hộ, tương đương 901.696 m2 sàn. Tuy nhiên, tiến độ công tác xây dựng mới các chung cư cũ hư hỏng nặng vẫn còn rất chậm, chưa đáp ứng yêu cầu công tác chỉnh trang đô thị của thành phố, và chưa giải quyết được nhu cầu bức thiết của người dân đang cư ngụ trong các chung cư này, mặt khác, do chưa có cơ chế, chính sách phù hợp nên các doanh nghiệp, các nhà đầu tư chưa mặn mà tham gia.

Hơn 20 năm qua, Thành phố Hồ Chí Minh đã làm nên kỳ tích trong việc chỉnh trang kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè; kênh Ruột Ngựa - Tàu Hủ; kênh Tân Hóa - Lò Gốm; và đang chỉnh trang kênh Tham Lương - Bến Cát; khôi phục lại kênh Hàng Bàng... Tuy nhiên, hiện nay, vẫn còn khoảng 22.000 căn nhà lụp xụp, trên và ven kênh rạch bị ô nhiễm nặng. Trong đó, Quận 8 chiếm tỷ lệ lớn nhất, với 9.503 căn, riêng kênh Đôi - kênh Tẻ là 5.300 căn với 32.000 nhân khẩu; Tiếp theo là Quận Bình Thạnh tập trung tại khu vực rạch Xuyên Tâm - rạch Lăng, rạch Văn Thánh, rạch Bùi Hữu Nghĩa với khoảng 2.500 căn nhà. 

Lý giải nguyên nhân của thực trạng này, theo Hiệp hội BĐS TP. HCM cho rằng, đó là do những bất cập trong cơ chế chọn lựa chủ đầu tư xây dựng lại chung cư cũ. Theo đó, thủ tục lựa chọn nhà đầu tư theo quy định hiện hành mất rất nhiều thời gian, chưa hợp lý. Bên cạnh đó, chỉ tiêu quy hoạch áp dụng để xây dựng lại nhà chung cư cũ, hư hỏng chưa tạo điều kiện để nhà đầu tư thu hồi vốn. 

Chính vì vậy, để đẩy mạnh việc thực hiện chương trình chỉnh trang và phát triển đô thị, Hiệp hội BĐS HCM cho rằng, Thủ tướng Chính phủ nên ủy quyền cho Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh xem xét, quyết định lựa chọn nhà đầu tư các dự án chỉnh trang đô thị; xây dựng lại các khu nhà chung cư cũ, hư hỏng; chỉnh trang nhà trên và ven kênh rạch trên địa bàn Thành phố, thay vì từng dự án phải trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định phương án lựa chọn nhà đầu tư như đã quy định tại điều 26 Luật Đấu thầu 2013;

Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ cũng nên ủy quyền cho Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh xem xét, quyết định chỉ định thầu đối với nhà đầu tư các dự án chỉnh trang đô thị; xây dựng lại các khu nhà chung cư cũ, hư hỏng; chỉnh trang nhà trên và ven kênh rạch trong trường hợp chỉ có một nhà đầu tư đăng ký thực hiện; hoặc chỉ có một nhà đầu tư có khả năng thực hiện thu xếp vốn; hoặc nhà đầu tư đề xuất dự án đáp ứng yêu cầu thực hiện dự án khả thi và hiệu quả cao nhất do Ủy ban nhân dân Thành phố xét duyệt.

Đồng thời Hiệp hội cũng đề nghị bổ sung vào dự thảo Thông tư của Bộ Xây dựng quy định nguyên tắc để tính giá bán căn hộ mua thêm theo giá kinh doanh phải được xác định ngay từ đầu trong dự án xây dựng lại chung cư để bảo vệ quyền lợi của các hộ ghép trong chung cư.

Mai Hoa