Nhà ở xã hội nhìn chung đã thiếu, nhà ở xã hội dành cho thuê, thuê mua lại càng ít. Việc thiếu chính sách ưu đãi trong khi lãi suất, tiền sử dụng đất, thuế quá cao... khiến loại hình này vẫn chưa phát triển.

Hà Nội hàng năm đều đón hàng vạn người dân nhập cư đến học tập và làm việc. Đa số trong đó là người lao động có thu nhập trung bình hoặc thấp, chưa đủ điều kiện mua nhà và phải tìm thuê nhà trọ. Nhiều năm qua, người dân có nhu cầu đều phải thuê nhà tại các khu trọ tự phát khắp thành phố, vì Hà Nội chưa có quỹ nhà ở cho thuê theo các dự án lớn, tập trung. Phân khúc nhà ở cho thuê vẫn chưa được quan tâm, phát triển đúng mức.

Về vấn đề này, Giám đốc Công ty Đầu tư phát triển hạ tầng Viglacera- ông Trần Anh Tuấn cho rằng, nếu không có quy định bắt buộc thì không ai muốn làm NOXH cho thuê vì DN phải "bỏ tiền chẵn thu tiền lẻ". "Vì trách nhiệm với cộng đồng, uy tín của DN nên chúng tôi vẫn dành 20% quỹ NOXH cho thuê, thuê mua với mức giá ưu đãi khoảng 25.000 đồng/m2".

Ông Tuấn phân tích, với giá bán căn hộ khoảng 9 triệu đồng/m2 và giá thuê là 1,2 triệu đồng/tháng với căn hộ khoảng 50 m2 thì cho thuê phải mất đến... 30 năm mới thu hồi được vốn. Do vậy, việc cho thuê là không có lãi. Tuy nhiên, theo quy định của Nhà nước thì sau 5 năm cho thuê loại căn hộ này được phép bán và ưu tiên bán cho người đang thuê. Theo ông, khi đó, may ra DN mới có lãi trong phạm vi khống chế khoảng 10% theo đúng quy định.

Đại diện nhiều doanh nghiệp BĐS cũng cho rằng, nếu đầu tư vào loại hình nhà cho thuê theo cơ chế chính sách như hiện nay thì tiền thu về không đủ bù đắp vốn bỏ ra, đồng thời không thể trả được nợ. "Nếu xây nhà thương mại rồi bán, DN có thể thu được tiền trước của khách hàng để xây dựng, còn xây nhà cho thuê thì phải đầu tư xây xong toàn bộ mới cho thuê thu tiền được. Do vậy, DN rất ngại làm"- một vị chủ đầu tư của doanh nghiệp phía Nam chia sẻ.

Thời gian thu hồi vốn quá lâu chính là rào cản khiến các chủ đầu tư không mặn mà triển khai dự án nhà cho thuê. Trong điều kiện lãi suất ngân hàng cao như hiện nay thì DN không có năng lực tài chính lớn rất khó đầu tư xây dựng nhà cho thuê. Theo ông Nguyễn Văn Đực, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Tp.HCM, nếu DN bỏ tiền ra mua đất, xây dựng rồi cho thuê và chờ thu hồi vốn thì rất khó vì nếu so sánh với nguồn vốn vay ngân hàng để đầu tư vào dự án thì không biết đến bao giờ mới thu hồi vốn được. Ít có DN nào làm được điều này bởi 80 - 90% DN trong lĩnh vực bất động sản đều sử dụng nguồn vốn vay ngân hàng.

Sau 9 năm triển khai, Luật Nhà ở 2005 có khá nhiều bất cập như chưa có cơ chế, chính sách khuyến khích cụ thể và đủ mạnh đối với nhà ở xã hội cho thuê, đặc biệt là tại các đô thị lớn có nhu cầu cao về nhà ở. Hầu hết các doanh nghiệp (DN) chỉ chú trọng đến đầu tư xây dựng nhà để bán, nhằm thu hồi vốn nhanh, trong khi quỹ nhà cho thuê dành cho các đối tượng không đủ khả năng tài chính mua nhà rất cần thiết. Luật cũng chưa có quy định cụ thể về các định chế tài chính tham gia hỗ trợ vốn cho DN phát triển NƠXH nói chung và nhà ở cho thuê nói riêng.

Theo Báo cáo mới đây của Bộ Xây dựng, tính đến nay cả nước đã hoàn thành việc đầu tư xây dựng 98 dự án nhà ở xã hội với khoảng 36.000 căn hộ và tiếp tục triển khai 129 dự án với quy mô xây dựng khoảng 55.000 căn hộ. Kết quả này còn rất hạn chế so với nhu cầu thực hơn 1 triệu căn nhà xã hội. Riêng TP Hồ Chí Minh cần khoảng 134 nghìn căn, TP Hà Nội cần khoảng 111 nghìn căn, chưa kể những đô thị lớn như Đồng Nai, Bình Dương, những tỉnh nằm trong vùng trọng điểm kinh tế Bắc Bộ. Nhà ở xã hội nhìn chung đã thiếu, nhà ở xã hội dành cho thuê, thuê mua lại càng ít. Việc thiếu chính sách ưu đãi trong khi lãi suất, tiền sử dụng đất, thuế quá cao... khiến loại hình này vẫn chưa phát triển.

Hiện nay, tại Hà Nội mới chỉ có 3 dự án xây dựng nhà ở xã hội cho thuê, thuê mua (sử dụng quỹ đất 20%) là dự án CT19 khu đô thị mới Việt Hưng (quận Long Biên) với quy mô 515 căn hộ; dự án cho thuê mua tại ô CT21 khu đô thị mới Việt Hưng với quy mô 300 căn hộ với diện tích đất xây dựng là 38.825m2. Mới đây, Viglacera tiếp tục đầu tư giai đoạn 3 dự án nhà xã hội Đặng Xá, trên diện tích đất 6,2ha với tổng số khoảng 1500 căn hộ, trong đó có 300 căn hộ để cho thuê, 300 căn hộ để cho thuê mua và số còn lại để bán.

Còn tại TP HCM, toàn địa bàn thành phố mới chỉ có hai dự án căn hộ nhà ở xã hội cho thuê mua đã được hoàn thành. Đó là chung cư Đông Hưng 2 (quận 12) với 112 căn và chung cư số 157/R8 (đường Tô Hiến Thành, phường 12, quận 10) với 114 căn.

Tuy nhiên, thời gian tới, phân khúc nhà cho thuê có thể sẽ được tháo nút thắt khi mới đây Luật Nhà ở (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua đã dành hẳn một chương để quy định về chính sách NOXH. Trong đó, có nhiều cơ chế để phát triển nhà ở cho thuê, đảm bảo điều kiện sống cho người dân. Chẳng hạn, quy định các DN phải dành 20% quỹ nhà ở để cho thuê đã được luật hóa thành yêu cầu bắt buộc.

Mai Hoa - (Tổng hợp theo TTXVN, Trí thức trẻ)