Nguy cơ đầu cơ tỷ giá

Tỷ giá đô la biến động trong thời gian qua khiến không ít người đặt câu hỏi liệu có sự đầu cơ tỷ giá ở đây. Điều này là hợp lý vì giá USD liên tục tăng kịch trần mặc dù khi Ngân hàng Nhà nước tuyên bố không thiếu ngoại tệ.

Đầu cơ ngoại tệ không hẳn luôn xấu. các ngân hàng thương mại hoàn toàn được phép làm trong khuôn khổ pháp luật cho phép, cụ thể ở đây là cơ chế cho phép trạng thái ngoại tệ được đẩy dương tới 20% vốn tự có.

Tuy nhiên, về tổng thể, hệ thống các ngân hàng thương mại trong thời gian qua không có đầu cơ ngoại tệ một cách trực tiếp, theo hướng gom mua và đẩy trạng thái ngoại tệ lên cao, tạo khan hiếm giả tạo và chờ giá lên để bán kiếm lời.

Hiện nay tổng dư nền kinh tế khoảng 160.000 tỷ đồng bao gồm cả USD và VND trong đó dư nợ ngoại tệ chiếm khoảng 16-17% tính đến cuối năm ngoái. Tuy nhiên tính đến thời điểm hiện tại thì dư nợ ngoại tệ đã tăng mạnh gần 10% trong khi huy động giảm 4-5%.

Các ngân hàng cũng đang chịu áp lực thanh khoản nhất định khi tính đến tháng 4 tiền gửi bằng ngoại tệ giảm 9,1%, cho vay ngoại tệ đã tăng 7,2% so với đầu năm. Tỷ lệ cho vay/tiền gửi ngoại tệ đã tăng từ 84,3% cuối năm 2013 lên 99,5% vào cuối tháng 4/2014.

Nguyên nhân của việc đồng đô la đang được lưu thông mạnh trên thị trường là do những biến động về tỷ giá trong thời gian vừa qua. Thực tế cho thấy cứ khi nào thấy sự biến động từ tỷ giá thì trước đó sẽ có hiện tượng cho vay ngoại tệ nhiều hơn. Với việc làm này nhà đầu cơ sẽ dễ dàng thu được lợi nhuận từ chênh lệch tỷ giá. 

Việc đầu cơ tỷ giá và việc có nhiều giao dịch bằng đô la trên thị trường có thể là mầm mống của đô la hóa trở lại và sẽ làm yếu đi giá trị của VND. Đây là việc mà NHNN đang phải ngăn chặn.

Trước đây để tránh trường hợp đô la hóa các doanh nghiệp muốn có USD để trả nợ nước ngoài thì phải vay bằng VND sau đó quy đổi sang USD thay vì trả nợ trực tiếp. Việc này sẽ tránh đẩy nhu cầu ngoại tệ tăng lên trên thị trường.

Tuy nhiên việc này cũng sẽ tạo không ít áp lực cho các ngân hàng vì bản thân các ngân hàng cũng không còn dư ngoại tệ nhiều và việc vay nước ngoài giờ đây cũng không dễ như trước đây. Trong khi phần huy động thấp hơn mà phần đầu tư lớn, nên lượng ngoại tệ cơ bản ngân hàng nắm giữ ít chắc chắn sẽ gây áp lực lên ngân hàng. Hiện nay, phần huy động ngoại tệ đang giảm khoảng 4 - 5%.

Việt Nam có nguy cơ đô la hóa?

Chống đô la hóa trong nền kinh tế là một trong 6 mục tiêu dài hạn được Thống đốc NHNN Việt Nam Nguyễn Văn Bình đề cập đến trong nhiệm kỳ của mình. NHNN đã thực hiện tốt các biện pháp chống đô la hóa nền kinh tế thông qua Thông tư 37 bằng việc hạn chế cho vay ngoại tệ đối với các DN không có nguồn thu ngoại tệ.

Nhưng với việc dư nợ ngoại tệ tăng lên 10% trong 6 tháng đầu năm liệu có phải sẽ là mầm mống đưa đô la hóa trở lại.

Về vấn đề này TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế, Cố vấn cao cấp Chủ tịch HĐQT BIDV, Hàm Phó tổng giám đốc kiêm Giám đốc Trường đào tạo cán bộ BIDV cho biết với tỷ trọng cho vay ngoại tệ chỉ chiếm khoảng 12 - 13% trong tổng dư nợ của hệ thống ngân hàng thì tăng 10% cũng không phải là điều quá lớn và cũng không đáng quan ngại. Vì tỷ trọng tăng 10% của ngoại tệ cũng chỉ bằng tăng hơn 1% nội tệ, bởi nội tệ gấp khoảng 8 lần so với ngoại tệ.

Nhưng ông cũng cho biết thêm bản thân các ngân hàng cũng cần phải tự cân đối, không để trạng thái quá chênh lệch giữa huy động và vay ra nếu không phải mua ngoại tệ trên thị trường và sử dụng hạn mức của các ngân hàng nước ngoài cho vay. Và NHNN cũng cần phải chú ý để giảm đi tình trạng mất cân đối, đồng thời đảm bảo lộ trình chống đô la hóa.

Hơn nữa các ngân hàng cũng đang áp dụng các nghiệp vụ hoán đổi ngoại tệ (swap) với 2 giao dịch ngoại hối được thực hiện đồng thời đã làm giảm đi rủi ro tỷ giá của DN.

Một chuyên gia kinh tế nhận định: “Cho vay ngoại tệ tăng hiện nay không phù hợp với quá trình chống đô la hóa nhưng không thể ngăn chặn hoàn toàn lúc này”.

Các doanh nghiệp hiện tại vẫn thích vay bằng ngoại tệ hơn vì lãi suất ngoại tệ đang thấp hơn tiền đồng. Việc lãi suất VND và USD vẫn có chênh lệch đáng kể tạp ra tâm lý dè dặt của các doanh nghiệp khi khi thực hiện "mua đứt bán đoạn" bằng ngoại tệ, mặc dù nhà nước đã có điều chỉnh tỷ giá tăng thêm 1%.

Với diễn biến của việc cho vay ngoại tệ tăng nhanh thì các cơ quan quản lý cần thận trọng. Nhưng để giảm đô la hóa bằng cách đẩy lãi suất tiền đồng xuống thấp hơn nữa, để khi lãi suất VND và USD tiệm cận nhau thì không còn nhu cầu vay mượn ngoại tệ rõ ràng là điều không dễ dàng. 

NQ (Tổng Hợp)