Trong đời sống văn hóa của người Việt Nam, thưởng trà là một hoạt động không thể thiếu và luôn được duy trì từ bao đời nay. Mỗi gia đình người Việt đều phải có một ấm trà. Uống trà là để bắt đầu câu chuyện, là hình thức trao đổi tâm tình giản đơn nhất. Đối với người Hà Nội, khi nhắc đến trà, chắc hẳn ai cũng sẽ nghĩ ngay đến trà sen Hồ Tây – loại trà mà một khi đã uống sẽ không thể quên được hương thơm và mùi vị của nó. Tinh tế, tỉ mỉ và thanh tao – đó là những gì có thể miêu tả về công việc ướp chè vào hoa sen. Trà ngon nhất định phải được ướp trong những bông sen tại Đầm Bảy – Hồ Tây. Như vậy trà pha lên mới có mùi thơm thoang thoảng, man mác, dịu nhẹ.

Người Hà Thành thời xưa luôn chọn thời điểm thanh nhẹ nhất trong ngày là vào buổi sáng hoặc chiều tối, tránh xa những ồn ào bận rộn trong cuộc sống để có thể chèo thuyền ra giữa Hồ Tây, chăm chút cho từng bông sen trong hồ. Để ướp chè vào hoa sen, người làm trà sen ban đầu phải lựa chọn những búp chè mộc (tức là chưa có lớp hồ bao quanh), chè Tân Cương loại tốt nhất. Hồ Tây nổi bật với loại sen hồng hai lớp cánh với nhụy vàng thẫm và cánh hồng phớt sắc. Loại sen này là thích hợp số một để ướp chè thơm. Mỗi buổi chiều thanh mát, họ đi thuyền ra Hồ Tây, đem những búp chè đã được sao kỹ, nhẹ nhàng tách từng cánh sen hồng, cho từng nhúm chè vào hoa sen, chầm chậm lấy dây buộc nhè nhẹ xung quanh bông sen, cuối cùng ngắt lấy lá sen bên cạnh úp lên hoa sen. Cứ để như vậy qua một đêm, chè sẽ được hút hết những tinh túy từ nước và nhụy trong mỗi bông sen, ngấm dần mùi hương từ những cánh sen. Sáng sớm, khi những giọt sương đêm vẫn còn đọng lại trên từng chiếc lá, hoa sen bao bọc lấy búp chè đã được hưởng trọn vẹn tinh hoa của đất trời. Đây là thời điểm người dân bắt đầu đi hái sen mang về để thưởng trà.

Trà sen Hồ Tây đúng vị nhất định phải thưởng thức ngay khi vừa mới được mang từ hồ sen về. Không giống như các loại trà khác, người pha trà sen Hồ Tây sẽ lấy những giọt sương đọng trên lá sen đun thành nước nóng, sau đó mới lấy chè từ trong bông sen ra cho vào ấm, từ từ đổ nóng vào ủ. Điểm đặc biệt là trà không được pha quá nhiều nước, chỉ lấy lượng nước đủ cho một tuần trà để nhâm nhi. Nếu không có nước sương đêm vào sang ban mai, người Hà Thành ngày nay cũng thay thế bằng nước mưa hoặc nước giếng trong. Đặc điểm chung đều là những loại nước đến từ thiên nhiên, tinh khiết và trong lành. Trà pha lên tỏa hương sen ngào ngạt, màu sắc xanh trong. Khi uống có vị không quá đắng chát, mỗi ngụm trà xuống đến cổ họng lưu giữ vị ngọt ngot, đậm đà, thanh thanh từ hoa sen.

Hoa sen luôn toát lên vẻ thanh cao và thuần khiết. Con người khi thưởng trà sen giữ trong mình một tâm hồn nhẹ nhàng, thư thái và bình yên. Tạo lên từ những bàn tay khéo léo và tỉ mỉ của người làm trà, trà sen Hồ Tây vẫn tạo được một nét văn hóa riêng không bị trộn lẫn với cuộc sống hiện đại. Dân Hà Thành lưu giữ thú vui tao nhã này vì trà sen Hồ Tây được coi như sự hòa quyện giữa đất trời Thăng Long ngàn năm, là niềm tự hào của người Hà Nội từ xưa đến nay.

Đào Ngân