Vụ kiện giữa Philippines và Trung Quốc là vụ kiện tại Tòa Trọng tài theo Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS).

Để khởi kiện tại cơ chế này, về thủ tục, Philippines phải đáp ứng được các điều kiện: (i) chứng minh có tồn tại tranh chấp về giải thích và áp dụng UNCLOS giữa Philippines và Trung Quốc; (ii) hai bên đã trao đổi quan điểm về giải quyết tranh chấp mà không đạt được kết quả và (iii) hai bên không chọn cơ chế giải quyết tranh chấp nào khác thay cho UNCLOS. Trung Quốc cho rằng Philippines không được phép khởi kiện vì chưa hoàn thành các điều kiện này.

Toà Trọng tài trong phán quyết về thẩm quyền đã khẳng định rằng Phlippines đã hoàn tất các điều kiện về thủ tục và công nhận quyền đơn phương khởi kiện của Philippines.

Trong vụ kiện này, Philippines muốn Tòa Trọng tài PCA ra phán quyết liên quan đến “đường 9 đoạn” của Trung Quốc bao trùm hầu khắp Biển Đông.

Đây là khu vực rộng tới 3,5 triệu km2 và có vai trò cực kỳ quan trọng đến kinh tế và an ninh trong khu vực cũng như toàn cầu. Khu vực này bao gồm 250 đảo, bãi đá, bãi cạn, rặng san hô… chủ yếu không có người sinh sống. Các thực thể này chìm một phần hoặc hoàn toàn dưới nước.

Biển Đông cũng là nơi trung chuyển hàng hóa với trị giá lên đến 5.000 tỷ USD và là nơi kết nối những nền kinh tế đang tăng trưởng nhanh chóng tại châu Á với Mỹ, châu Âu, Trung Đông và châu Phi. Ngoài ra, đây cũng là nơi có lượng dự trữ dầu lên đến 11 tỷ thùng và khoảng 500.000 tấn khí đốt.

Văn bản dày 4.000 trang với tổng cộng 10 chương mà Philippines đệ trình lên PCA hồi năm 2014 đã mô tả rất kỹ lưỡng về tính chất địa chất, địa lý và đặc tính cụ thể của từng thực thể ở Biển Đông và từ đó đề nghị PCA ra phán quyết yêu cầu Trung Quốc làm rõ yêu sách “đường 9 đoạn” của mình.

Theo tờ Straits Times của Singapore, vụ kiện này đặc biệt quan trọng bởi nó không chỉ liên quan trực tiếp đến hai bên tranh chấp là Philippines và Trung Quốc mà còn đến các nước khác như Mỹ, các quốc gia Đông Nam Á và Đông Á.

Phương Anh (TH theo VOV, Vietnamnet)