Năm 2015, đánh dấu hiệp định tự do thương mại Việt Nam - Liên minh thuế quan (VCUFTA) bắt đầu có hiệu lực. Đối với một số mặt hàng nhập khẩu vào Việt Nam sẽ được giảm thuế. Ông Đỗ Duy Thái, Tổng giám đốc Tổng công ty Thép Việt khẳng định thời gian tới, nếu thuế nhập khẩu thép từ Nga về Việt Nam giảm theo hiệp định tự do thương mại Việt Nam - Liên minh thuế quan (VCUFTA) thì chắc chắn các nhà sản xuất thép trong nước sẽ thêm điêu đứng.

Ông Huỳnh Trung Quang, Tổng giám đốc Công ty Thép Tây Đô, trước đây có thời kỳ thép Nga gần như độc chiếm thị trường Việt Nam. “Thời gian qua Việt Nam đã ký các Hiệp định thương mại trong nội khối ASEAN, trong đó có lộ trình để tiến đến mức thuế suất bằng 0. Riêng với hiệp định này, vì thép của Nga đã từng có chỗ đứng trong quá khứ, do vậy nếu mở cửa ngay từ đầu 2015 thì hàng loạt DN, đặc biệt là DN sản xuất thép xây dựng sẽ “chết” do không cạnh tranh nổi với thép của Nga”, ông Quang nhấn mạnh.
Năm 2013, Nga đứng thứ 5 về sản lượng thép thô trên thế giới với 68,7 triệu tấn và xuất khẩu 23,6 triệu tấn - đứng đầu lượng xuất khẩu thép của thế giới. Trong khi đó, công suất hiện nay của các nhà máy thép VN chỉ hơn 11 triệu tấn (sản lượng thép thô chỉ 5,6 triệu tấn). 

Theo đề xuất của Nga và Bộ Tài chính, thuế suất với nhóm ngành sắt thép sẽ về 0% ngay lập tức sau khi ký hiệp định (dự kiến năm 2015), chỉ một số có thuế suất giảm dần về 0% trong 5 năm. Nếu điều này được thông qua, ngành thép của Việt Nam đứng trước nguy cơ “sụp đổ” do không thể cạnh tranh với thép nhập khẩu.

Theo số liệu ước tính của các nhà sản xuất trong ngành thép, xác định nhu cầu tiêu thụ của thị trường trong nước chỉ khoảng 700.000 tấn/năm, tuy nhiên năng lực sản xuất của các doanh nghiệp thép lên đến khoảng 1,5 triệu tấn/năm.

Việt Nam có khoảng 400 doanh nghiệp hoạt động sản xuất thép, nhưng đa số là quy mô nhỏ và sản xuất thép thô. Còn lại, những sản phẩm khác như thép cuộn cán nóng, thép hợp kim, thép chế cơ khí, thép tấm lá… lại phải đi nhập khẩu. Chính vì vậy, ngành thép nội địa luôn ở trong tình trạng mất cân đối, thừa thép thô nhưng thiếu các sản phẩm thép khác.

Tính đến hết tháng 9.2014, lượng sắt thép cả nước nhập về là 8,13 triệu tấn, trị giá 5,45 tỉ USD, tăng 15% về lượng và tăng 8,5% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Sắt thép các loại nhập khẩu vào Việt Nam trong 9 tháng đầu năm 2014 từ Trung Quốc là 3,95 triệu tấn, chiếm 48,6% tổng lượng sắt thép cả nước nhập về và tăng 50,7% so với cùng kỳ năm 2013.

Khang Sinh (Th)