Để rộng đường dư luận, báo Kinh doanh & Pháp luật đã có cuộc trao đổi với ông Phan Viết Hoàn – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Giải pháp Hệ thống Thông tin ISS Việt Nam, đơn vị chủ quản của Cổng thông tin việc làm MyWork về vấn đề người lao động yếu thế tham gia đa cấp.

- Phóng viên: Trước thông tin hàng loạt các công ty đa cấp biến tướng như Liên kết Việt, Trái tim Ngọc Việt, Diamond Academy, Moringga Plus,… bị tố có hành vi lừa đảo, chiếm dụng vốn trái phép, bán hàng kém chất lượng. Dưới góc nhìn của một người đứng đầu MyWork, có tâm huyết với vấn đề hướng nghiệp, ông đánh giá thế nào về các công ty đa cấp?

- Ông Phan Viết Hoàn: Đứng ở góc độ CEO, có kinh nghiệm và cái nhìn đa chiều về vấn đề hướng nghiệp và tạo việc làm cho người lao động, bản thân tôi cũng rất khó để có thể khẳng định đa cấp là tốt hay xấu, vì đa cấp là mô hình kinh doanh tốt nếu làm đúng sẽ tạo hiệu quả tốt về kinh tế. Ở đây, tôi không đi vào đánh giá vấn đề đúng sai của mô hình này, mà tôi đi vào lý giải nguyên nhân khiến nhiều người lao động vẫn vướng vào đa cấp biến tướng.

Dẫn đến điều này, tôi cho rằng, Việt Nam đang thiếu những cầu nối thông tin chính thống nghiêm túc, thiếu lộ trình giúp cho người lao động có công ăn việc làm. Bản chất câu chuyện ở đây là NLĐ thiếu công ăn việc làm. Vì vô công rồi nghề, lại thiếu kiến thức, thiếu thông tin nên họ dễ bị dụ dỗ. Thậm chí, khi họ biết là lừa đảo, họ vẫn cố tình làm vì không có nhiều lựa chọn. Nếu giải quyết tốt khâu tạo công ăn việc làm, khai thông được phần thông tin thì sẽ giải quyết được hết vấn đề về đa cấp.

Ông Phan Viết Hoàn - CEO MyWork: "Việt Nam đang thiếu cầu nối thông tin chính thống, nghiêm túc, thiếu lộ trình về việc làm cho người lao động" 

- Phóng viên: Khi những hành vi lừa đảo của một số công ty đa cấp biến tướng bị phanh phui, được biết có rất nhiều sinh viên có bằng cấp, có tuổi trẻ cũng vướng vào vòng xoáy của đa cấp. Ông nói gì về hiện tượng này?

- Ông Phan Viết Hoàn: Các bạn sinh viên trẻ vừa mới ra trường đã vướng vào đa cấp, vì các bạn không có nhiều cơ hội tìm được việc làm, không có tiền xin việc làm, không biết tìm việc ở đâu, hoặc có không ít trường hợp đi xin việc ở đâu cũng bị từ chối, bị lừa khi đi xin việc. Họ vướng vào đa cấp vì họ có ít sự lựa chọn về công việc. Nếu giải quyết được tất cả các vấn đề việc làm cho sinh viên thì đa cấp không có đất sống. Nếu trước khi sinh viên ra trường, nhà trường và các doanh nghiệp sẵn sàng làm cầu nối, tạo công ăn việc làm cho họ, cho họ có cơ hội thử việc, làm việc thì họ không vướng vào đa cấp. Cũng không loại trừ khả năng một số người xấu, lười lao động, thích kiếm tiền nhanh thì họ cố tình tìm đến đa cấp để lợi dụng. Nhà tuyển dụng nên quan tâm đến người lao động, không nên quá chú trọng vào các đối tượng lao động cao cấp (chiếm khoảng 20%) mà cần quan tâm đến “nhóm yếu thế”.

- Phóng viên: Ông có thể lý giải rõ hơn về vấn đề tạo việc làm cho “nhóm yếu thế”?

- Ông Phan Viết Hoàn: Mỗi năm, khi hàng chục ngàn sinh viên cả nước tốt nghiệp, sẽ xảy ra hiện tượng: Sinh viên giỏi sẽ được các công ty tranh nhau, sinh viên trung bình nhưng nhà có điều kiện thì vẫn xin được việc. Số còn lại là các sinh viên ở quê, gia đình không có điều kiện, không có mối quan hệ, ít va chạm, chỉ có lý thuyết suông. Những người này không có khả năng xin được việc nên được gọi là “nhóm yếu thế”. Hiện 80% doanh nghiệp đổ xô tranh nhau 20% sinh viên giỏi nên dẫn đến tình trạng cạnh tranh rất gắt gao. Doanh nghiệp nào cũng muốn được nhanh chóng sở hữu các sinh viên giỏi, thông minh, để tạo giá trị ngay mà không phải đào tạo dẫn đến trường hợp vừa thừa vừa thiếu. Người giỏi có rất nhiều cơ hội trong khi đó, nhóm sinh viên yếu thế luôn thiếu cơ cơ hội. Khảo sát từ một số trường Đại học, Cao đẳng cụ thể, chúng tôi được biết, chỉ có khoảng 70% sinh viên ra trường tìm được việc làm trong vòng 6 tháng, trong đó chỉ có 19% sinh viên xin được việc làm đúng ngành nghề.

- Phóng viên: Cuối cùng, ông có thái độ thế nào với nhà tuyển dụng là công ty đa cấp?

- Ông Phan Viết Hoàn: Đối với đa cấp, thay vì phê phán, chúng ta cần tìm giải pháp. Hiện đa cấp vẫn được thế giới công nhận, vào Việt Nam vẫn được cấp giấy phép kinh doanh, chính vì thế, chúng ta cũng không nên loại trừ hoặc hoàn toàn lên án đa cấp. Dù tới 80% người dân đều nghĩ đa cấp là xấu, nhưng thực sự chỉ có những công ty đa cấp biến tướng mới đáng bị lên án và cần bị cảnh báo, còn những công ty “người thật việc thật” họ thực sự muốn tuyển dụng thì mình cũng khó có thể từ chối. MyWork hướng tới mục tiêu “đúng người, đúng việc”, ví dụ học kỹ thuật thì có việc làm kỹ thuật, người làm nghiên cứu được làm công việc nghiên cứu… Đừng nên quan tâm quá nhiều đến nhóm lao động cao cấp vì mình không cần quan tâm họ cũng có khả năng xin việc. Các nhà tuyển dụng nên quan tâm đến “nhóm yếu thế” và tạo điều kiện cho họ có cơ hội được cống hiến thật sự.

- Phóng viên: Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện!

Nguyễn Hạnh (thực hiện)