Ngày 15/2, Tổng thống Mỹ Obama chủ trì hội nghị thượng đỉnh đầu tiên với các lãnh đạo ASEAN tại California, sự kiện khẳng định tầm quan trọng của khu vực trong chính sách đối ngoại của Washington.

Tuy nhiên, có một quốc gia không được mời, đó là “người hàng xóm” Trung Quốc. Là một phần quan trọng trong trọng tâm xoay trục của chính sách ngoại giao hướng tới khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Tổng thống Mỹ đã gặp gỡ với cả 10 lãnh đạo các quốc gia thành viên ASEAN.

Kể từ khi chính quyền Obama khởi động chiến lược "xoay trục sang châu Á" năm 2011, Mỹ đã luôn cạnh tranh trực tiếp với Trung Quốc về sức mạnh kinh tế tại Đông Nam Á, và đi đôi với nó là ảnh hưởng chính trị cùng những thỏa thuận an ninh, tờ New York Times dẫn lời các chuyên gia nhận định.

"Có thể gọi tên nó bằng một thuật ngữ nào đó hay hơn 'Chiến tranh Lạnh', nhưng sự cạnh tranh về kinh tế là rất lớn", Stuart Dean, cựu lãnh đạo tập đoàn General Electric, người từng có 24 năm làm việc tại Đông Nam Á, nhận xét. "Đó thực sự là một đấu trường Olympic về thương mại".

Một điểm đáng chú ý là cuộc họp thượng đỉnh Mỹ - ASEAN (Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á) được tổ chức tại Sunnylands, California, nơi ông Obama từng có cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ba năm trước.

Các quan chức Mỹ cho biết hội nghị này không nhằm chống lại Bắc Kinh, đối thủ chiến lược của Mỹ. Song sức mạnh quân sự, kinh tế của cường quốc đang lên ở châu Á này có thể sẽ bao trùm trong các cuộc thảo luận chính của hội nghị.

Các hành động của Trung Quốc trên Biển Đông "đi ngược lại tuyên bố về sự trỗi dậy hòa bình và khơi dậy những hoài nghi mới về ý định địa chính trị cùng kinh tế của họ trong khu vực", Kevin G. Nealer, một chuyên gia về Trung Quốc, thành viên cơ quan nghiên cứu Scowcroft Group tại Washington, nhận xét.

Mỹ đã lên tiếng phản đối cách hành xử của Bắc Kinh và Hải quân Mỹ đã cho tàu tuần tra tới gần khu vực các đảo nhân tạo khiến Trung Quốc tức giận nhưng lại được các quốc gia ASEAN ủng hộ. Washington cùng các nước ASEAN hy vọng sẽ cùng nhau đoàn kết để giải quyết các tranh chấp lãnh thổ theo quy định của luật pháp quốc tế.

Các nhà phân tích đánh giá, Washington rõ ràng đang cố gắng thể hiện vai trò dẫn dắt tại Đông Nam Á thông qua đầu tư.  "Những mối quan hệ khó khăn nhất của Mỹ tại khu vực này vẫn còn mạnh mẽ và hiệu quả hơn các quan hệ tốt nhất của Trung Quốc. Hoạt động đầu tư sâu sắc và ổn định của Mỹ tại đây đã tạo ra thói quen hợp tác và hướng tới những mục tiêu chung, mà nếu như chỉ có hoạt động thương mại không thôi sẽ không thể có được".

Ông Dean, cựu lãnh đạo General Electric, nhận định, Mỹ sẽ hưởng lợi ra sao từ việc gia tăng hoạt động thương mại với ASEAN trong lúc Trung Quốc giảm tốc vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ. Nhưng lợi thế của Mỹ trong đầu tư trực tiếp có thể đem về lợi ích lớn trong dài hạn.

Trâm Anh (Tổng hợp)