Luật Kinh doanh Bất động sản (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua có một số nội dung mới siết chặt hoạt động đầu tư xây dựng trong lĩnh vực bất động sản, trong đó có quy định chủ đầu tư dự án phải được tổ chức tài chính, tổ chức tín dụng bảo lãnh việc bán, cho thuê nhà ở hình thành trong tương lai.

Theo đó, hoạt động mua bán nhà trên giấy sẽ được “siết chặt” để giảm nguy cơ cho người mua nhà. Cụ thể, theo luật hiện hành, để dự án được đưa vào kinh doanh thì chủ đầu tư chỉ cần "giấy phép xây dựng hoặc hồ sơ dự án và thiết kế bản vẽ thi công đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt". Còn theo Luật Sửa đổi buộc chủ đầu tư các dự án bất động sản phải có "hồ sơ dự án, thiết kế bản vẽ thi công đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt và giấy phép xây dựng theo quy định của pháp luật về xây dựng". Như vậy, nội dung luật sửa đổi đã yêu cầu chủ đầu tư cần có cả hai thay vì chỉ cần một điều kiện như luật hiện hành.

Đồng thời, nếu như theo Luật Kinh doanh BĐS hiện hành quy định việc bán, cho thuê nhà đất phải thông qua sàn giao dịch thì Dự thảo Luật Sửa đổi lấy ý kiến về việc sẽ không bắt buộc cá nhân, tổ chức kinh doanh bất động sản khi bán, cho thuê nhà, công trình xây dựng phải thông qua sàn giao dịch. Nhiều ý kiến cho rằng, trong thời điểm kinh tế và giao dịch khó khăn như hiện nay, việc giao dịch qua sàn sẽ phát sinh thêm thủ tục, chi phí không nhỏ và còn gây lãng phí thời gian cho các bên. Do đó, việc bỏ quy định bắt buộc giao dịch qua sàn được coi là hợp lý trong tình hình thực tế.

Một quy định đáng chú ý đặc biệt trong Luật Sửa đổi là chủ đầu tư các dự án chỉ được phép ký hợp đồng bán, cho thuê, cho thuê mua dự án BĐS hình thành trong tương lai khi đã có sự bảo lãnh của tổ chức tài chính hoặc ngân hàng về việc sẽ thực hiện nghĩa vụ thay cho chủ đầu tư nếu chủ đầu tư không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ của mình trong hợp đồng hai bên đã ký kết. Với quy định mới này sẽ bảo quyền lợi và tạo được tâm lý an tâm hơn cho người mua nhà trong tình trạng “bán nhà trên giấy” như hiện nay. Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia BĐS, việc triển khai nội dung này không mấy khả thi. Trong tình trạng thị trường BĐS rơi vào “thoái trào” như hiện nay thì mấy ngân hàng dám đứng ra bảo lãnh cho dự án trước người tiêu dùng?

Theo PGS.TS Nguyễn Trọng Hòa, quy định mới trong Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) sẽ ràng buộc các doanh nghiệp bất động sản hoạt động quy củ hơn, tăng trách nhiệm và sự uy tín trên thị trường: “Bây giờ rất nhiều dự án nhỏ lẻ, bán nhà xong là không có trách nhiệm gì cả, bỏ đi cuối cùng thành phố, người dân phải lo hết. Ví dụ như Phú Mỹ Hưng đến thời điểm này họ vẫn lo hết, từ bảo vệ đến tu sửa, dọn dẹp, tức là phát triển đô thị có trách nhiệm, không để gánh nặng lên người dân và thành phố. Tôi nghĩ dần dần chúng ta phải tiếp cận với bước đi thế giới, có đủ hàng cho người dân và người dân khi đã đặt tiền vào mua thì an toàn”.

Băn khoăn khi có tới hơn 90% doanh nghiệp bất động sản trong nước là nhỏ và vừa, ông Nguyễn Thế Điệp, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Reenco Sông Hồng, thuộc Tổng Công ty Xây dựng Sông Hồng lo ngại, khi Luật này đi vào cuộc sống, cũng có nghĩa là nhiều doanh nghiệp phải tự giải thể. Vì vậy, các doanh nghiệp cần chủ động nâng cao năng lực tài chính và tự điều chỉnh nếu muốn tồn tại: “Tuân thủ quy định mới này, nhiều doanh nghiệp sẽ phải rời thị trường. Chúng ta cần có lộ trình để các doanh nghiệp tự hoàn chỉnh, nếu nhỏ quá sẽ sát nhập và hợp tác với nhau, nếu chưa đủ điều kiện phải tạo mọi điều kiện để triển khai được các dự án trong tương lai”.

Theo ông Trần Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, quy định này sẽ làm khó cho nhiều nhà đầu tư, nhưng đó chỉ là những nhà đầu tư nhỏ, kém năng lực: “Thời gian vừa qua có rất nhiều nhà đầu tư thấy lợi nhuận của thị trường bất động sản nói chung, nhà ở nói riêng lao vào làm nhưng nhiều nhà đầu tư dưới hình thức tay không bắt giặc, khá nhiều nhà đầu tư lợi dụng sơ hở không có bảo lãnh để tiến hành xin dự án mà không có kinh phí để triển khai. Vì thế tôi ủng hộ phải siết chặt cái này, để đảm bảo đúng là nhà đầu tư có đủ năng lực để thực hiện dự án. Đây là điều mà tất cả các nước trên thế giới đều làm”.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam cũng cho biết, bảo lãnh là quy định cần thiết để góp phần giảm nguồn cung ảo cũng như những dự án mà trên thực tiễn sẽ khó hoàn thành hoặc có độ trễ dài. Hơn nữa, hiện hàng tồn kho vẫn còn nhiều, nên chủ trương của Chính phủ là không khuyến khích việc bán nhà hình thành trong tương lai, tránh tình trạng thừa cung trong thời gian tới.

Quy định về bảo lãnh trong hoạt động mua bán bất động sản hình thành trong tương lai được kỳ vọng sẽ giúp lành mạnh hóa thị trường bất động sản, bảo vệ quyền lợi của người mua nhà. Đã đến lúc các nhà đầu tư nhà ở cần làm thật, bán thật, phù hợp với đúng năng lực tài chính của mình.

Thị trường bất động sản đóng băng, nhiều chủ đầu tư dự án nhà ở hết vốn, chậm tiến độ, thậm chí “cao chạy xa bay” với hàng trăm tỷ đồng góp vốn của người dân. Điển hình là các vụ việc xảy ra ở Hà Nội gây bức xúc dư luận trong thời gian qua, như dự án Tricon Towers ở Bắc An Khánh, Hoài Đức; dự án B5 Cầu Diễn ở Từ Liêm; dự án Hesco ở Văn Quán, Hà Đông…

Góp tiền mua nhà với hợp đồng trên giấy, khách hàng rất dễ gặp rủi ro khi chủ đầu tư không thực hiện đúng cam kết về tiến độ cũng như chất lượng xây dựng. Trước thực tế đó, Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) yêu cầu chủ đầu tư dự án nhà ở phải có sự bảo lãnh của tổ chức tài chính hoặc tín dụng mới được thực hiện việc bán, cho thuê nhà.

Cũng đồng tình với quy định về bảo lãnh, PGS.TS Nguyễn Trọng Hòa, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, các cơ quan chức năng phải nghiên cứu, xem xét thực tế một cách kỹ lưỡng khi ban hành các văn bản dưới Luật, tránh để nhiều dự án tắc nghẽn không triển khai được trong thời gian dài.

Mai Hoa - (Tổng hợp theo VOV.VN, Nhà báo và Công luận)