Hiểu biết về tài chính cá nhân - kỹ năng sinh tồn quan trọng

“Giáo dục tài chính” là một bộ sách chuyên đề về “môn học” tài chính học đường, toàn diện tại Việt Nam, được thiết kế có hệ thống cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12, phù hợp với Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và chuẩn mực về kiến thức hệ thống ngân hàng, tài chính của Việt Nam và quốc tế theo phương pháp liên môn và tương thích với nền tảng kiến thức của học sinh theo từng khối lớp.

Giáo dục tài chính là một sản phẩm tâm huyết, có giá trị giáo dục thiết thực

Bộ sách có ý nghĩa hơn khi được xuất bản đúng vào dịp Kỷ niệm 80 năm ngày Cách mạng Tháng 8 và Quốc khánh 2/9. Bộ sách ra đời trong bối cảnh việc triển khai các Nghị quyết của Đảng được thực hiện rộng rãi trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Đó là Nghị Quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia đang diễn ra mạnh mẽ trong mọi hoạt động kinh tế - xã hội; Nghị quyết 59-NQ/TW về chủ động hội nhập quốc tế sâu rộng. Đây cũng là một trong những chương trình hành động cụ thể nhằm hiện thực hóa các nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục, theo tinh thần Nghị quyết số 51/NQ-CP của Chính phủ thực thi Kết luận số 91-KL/TW của Bộ Chính trị ngày 12/8/2024 và Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hội nhập quốc tế.

Tác giả bộ sách, ThS. Lê Thị Thuý Sen, Uỷ viên BCH Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng cho biết: “Tôi có khát vọng chia sẻ kiến thức về tài chính, tiền tệ và kinh tế đến với giới trẻ Việt Nam".

Phát biểu tại Chương trình, ông Nguyễn Tiến Thanh, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng Giám đốc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam khẳng định bộ sách Giáo dục tài chính là một sản phẩm tâm huyết, có giá trị giáo dục thiết thực của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, hướng tới trang bị cho thế hệ trẻ những kiến thức, kỹ năng về tài chính ngay từ những năm tháng trên ghế nhà trường. Thông qua đó, bộ sách góp phần tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, tạo ra một thế hệ công dân có năng lực tài chính vững vàng, tự tin vận dụng kiến thức tài chính vào thực tế cuộc sống để giúp ích cho bản thân, gia đình, góp phần xây dựng một xã hội ổn định và thịnh vượng.

Hiểu biết về tài chính cá nhân được coi là một kỹ năng sinh tồn quan trọng của con người trong xã hội hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh thế giới thay đổi không ngừng cùng sự phát triển nhanh chóng của công nghệ số. Mỗi cá nhân, đặc biệt là thế hệ trẻ cần được trang bị sớm các kiến thức tài chính, tạo nền tảng vững chắc để trẻ tự tin quản lý tài chính cá nhân khi trưởng thành.

Theo ông Nguyễn Tiến Thanh, giáo dục tài chính giúp các em hiểu rõ giá trị của đồng tiền, có khả năng lập kế hoạch và quản lý tài chính cá nhân hiệu quả, hình thành thói quen tiết kiệm, lựa chọn cách chi tiêu thông minh, biết đưa ra các quyết định tài chính sáng suốt, phòng tránh rủi ro. Giáo dục tài chính không chỉ dạy về quản lý đồng tiền, mà còn dạy cách sống có trách nhiệm, tôn trọng giá trị lao động, biết sẻ chia, hình thành những thói quen tốt. Có thể nói, việc trang bị cho các em những kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để quản trị tài chính một cách vững chắc là nền tảng quan trọng giúp trẻ phát triển tư duy tài chính độc lập, có khả năng tự chủ để xây dựng tương lai tài chính vững vàng, trở thành những công dân có trách nhiệm.

Nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục tài chính, hầu hết các quốc gia trong nhóm G20 và thành viên OECD (tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế) đã xây dựng, triển khai và thực hiện Chiến lược quốc gia về giáo dục tài chính. Nhiều quốc gia tại khu vực Đông Nam Á đã xây dựng chiến lược giáo dục tài chính từ khá sớm, chẳng hạn như Malaysia, Singapore, Philippines, Indonesia, Thái Lan,…

Tại Việt Nam, “Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, nội dung về giáo dục tài chính cũng đã được tích hợp trong 6 môn gồm: Toán, Ngữ văn, Giáo dục công dân, Tự nhiên và Xã hội, Công nghệ, Hoạt động trải nghiệm. Cùng với đó là một số các chương trình, đề án về giáo dục tài chính đến từ các tổ chức tài chính, các tổ chức xã hội. Điều này thể hiện tầm nhìn của Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo khi thấy rõ sự cần thiết của hiểu biết tài chính nói riêng và giáo dục tài chính nói chung đối với mọi tầng lớp người dân.

Toàn cảnh Chương trình

Tác giả bộ sách, ThS. Lê Thị Thuý Sen, Uỷ viên BCH Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Tổng Biên tập Thời báo Ngân hàng cho biết: “Tôi có khát vọng chia sẻ kiến thức về tài chính, tiền tệ và kinh tế đến với giới trẻ Việt Nam. Mong muốn của tôi là đóng góp một phần nhỏ bé để giúp các bạn trẻ thay đổi nhận thức, hành vi và thói quen sử dụng dịch vụ tài chính. Khi các em có kiến thức tốt hơn, chúng ta sẽ cùng nhau xây dựng một cộng đồng tài chính lành mạnh hơn”.

Theo tác giả Lê Thị Thúy Sen, giáo dục tài chính không chỉ là việc truyền đạt kiến thức một cách khô cứng về tiền bạc, tiết kiệm hay đầu tư, mà còn là hành trình gieo những hạt giống nhân văn, nuôi dưỡng thói quen, ứng xử và tạo nên những đức tính tốt đẹp. Bộ sách của ThS. Lê Thị Thúy Sen và các cộng sự không phải là sách dạy làm giàu, mà nhằm mang đến những kiến thức khoa học về tài chính, tiền tệ và phân tích tác động của các yếu tố kinh tế lên hoạt động tài chính cá nhân. Mục đích cuối cùng là giúp mọi người có đủ kiến thức và kỹ năng để quản lý tài chính cá nhân hiệu quả hơn, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.

Bộ sách bao gồm 12 cuốn , được cấu trúc theo ba cấp học, tương ứng dùng cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12. Đề cương nội dung thực hiện bộ sách được xây dựng chặt chẽ, khoa học, tạo ra một cấu trúc kiến ​​thức hoàn chỉnh, logic về giáo dục tài chính; phát triển và tiếp thu thành tựu, kinh nghiệm chương trình giáo dục tài chính của một số nền giáo dục tiên tiến; bảo đảm kết nối liên thông giữa các cấp học; phù hợp với đặc điểm con người, phong tục, văn hoá Việt Nam; đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế (có tham chiếu với khung đánh giá PISA về kiến thức tài chính).

Nội dung sách mỗi lớp được phân chia theo các chủ đề, trong mỗi chủ đề có các bài học với tổng thời lượng ước tính khoảng 35 tiết (tương ứng 1 tiết/tuần), thuận tiện sử dụng khi đưa vào giảng dạy. Xuyên suốt 12 lớp, mỗi bài học được thiết kế thống nhất gồm 4 cấu phần, mỗi cấu phần có chức năng riêng, là các hoạt động học thích hợp phục vụ bài học. Các ngữ liệu, hình ảnh trong mỗi bài học được chọn lọc công phu, đa dạng, tương thích với hệ thống chủ đề, phản ánh sát những vấn đề thực tiễn của cuộc sống; cách thể hiện, truyền đạt kiến thức sinh động, gần gũi, giàu tính nhân văn, đậm bản sắc truyền thống và văn hóa Việt Nam; đảm bảo tính khoa học, phù hợp với trình độ nhận thức, đặc điểm tâm sinh lí và trải nghiệm của học sinh tại đa dạng các vùng miền.

Giúp kiến thức tài chính trở nên gần gũi, dễ tiếp thu

Nhận định về bộ sách, cô Trần Huyền My (Trường THCS Thanh Trì, Hà Nội) chia sẻ, khi đọc, chúng tôi thấy bộ học liệu này rất hay. Kiến thức về kinh tế và tài chính nên được trang bị cho các em càng sớm càng tốt vì đây là kỹ năng cần thiết cho hành trang của các em sau này. Trong trường hiện nay đã dạy các kỹ năng khác, nhưng chưa có kỹ năng về tài chính nên tôi nghĩ đây là bộ học liệu cần thiết cho việc dạy và học. Các em thiếu hụt kiến thức tài chính có thể dẫn đến những hệ lụy và rủi ro tài chính trong cuộc sống. Nếu được học và có kiến thức có thể các em sẽ tránh được tín dụng đen, chi tiêu quá đà, lừa đảo trực tuyến, chiêu trò “việc nhẹ lương cao”…

Còn theo cô giáo Nguyễn Thị Linh (Trường THCS Nguyễn Thiện Thuật, xã Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên), bộ sách hay ở góc độ kiến thức tài chính nhưng được dẫn dắt những câu chuyện đời thường, bằng ca dao, tục ngữ nên giàu tính giàu tính giáo dục và nhân văn. Tôi nghĩ các em không chỉ được trang bị kiến thức kinh tế, tài chính mà còn học được những bài học về tình yêu quê hương đất nước, yêu lao động, hiếu nghĩa và trách nhiệm trong cuộc sống.

Bộ sách bao gồm 12 cuốn, được cấu trúc theo ba cấp học, tương ứng dùng cho học sinh từ lớp 1 đến lớp 12

Cầm trên tay cuốn sách Giáo dục tài chính, em Vũ Quyết Tiến (lớp 9B Trường THCS Nguyễn Thiện Thuật, xã Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên) chia sẻ, em thấy bộ tài liệu này rất thú vị, kiến thức hay và bổ ích. Em thích học vì đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu và thú vị. Em thích nhất phần “Đấu trí tài chính” vì được trả lời các câu hỏi liên quan đến tài chính mình vừa học nên mình sẽ kiểm tra ngay và ứng dụng ngay được kiến thức vừa học trong cuộc sống hằng ngày.

Đồng thời, cuốn sách đã nhận được sự đánh giá tích cực từ đội ngũ chuyên gia kinh tế nổi tiếng trong và ngoài nước và gợi ý nên đưa sách đến với học sinh phổ thông. Nhận định về cuốn sách, GS.TS. Hoàng Văn Cường - Ủy viên Ủy ban Kinh tế, Tài chính của Quốc Hội, Phó Chủ tịch Hội đồng giáo sư Nhà nước cho rằng: “Tiền là thứ quen thuộc đối với tất cả mọi người (từ trẻ em cho đến người già), nhưng không phải ai cũng hiểu đúng về tiền, không ít người vì tiền mà mắc phải lầm lỗi. Giáo dục tài chính giúp các em có được những kiến thức cơ bản về tiền, biết sử dụng tiền phù hợp, thấy được cơ chế điều hành chính sách tiền tệ của NHNN và hiểu được các quan hệ tài chính liên quan đến sử dụng tiền để cân nhắc, lựa chọn phù hợp khi quyết định tham gia”.

Bộ sách nhận được sự quan tâm của nhiều học sinh tại Chương trình ra mắt

Còn PGS.TS. Trương Gia Bình, Chủ tịch Hội đồng quản trị FPT đánh giá, bộ sách Giáo dục tài chính là nỗ lực đáng quý đưa những kiến thức cơ bản về tài chính đến với các em học sinh bậc tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông. Việc rèn luyện thói quen chi tiêu tốt từ nhỏ sẽ giúp thế hệ làm chủ đất nước trong tương lai biết trân trọng giá trị lao động, hình thành hiểu biết và năng lực quản lý tài chính cá nhân và kinh tế vĩ mô - hành trang không thể thiếu của mỗi con người. Điều thú vị trong các bài học là tác giả lồng ghép những câu ca dao, tục ngữ mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam, giúp kiến thức tài chính trở nên gần gũi, dễ tiếp thu. Ông Bình cũng đánh giá cao việc nội dung sách đã giới thiệu các xu hướng công nghệ góp phần truyền thông, thúc đẩy chuyển đổi số ngành ngân hàng tài chính mạnh mẽ hơn nữa trong kỷ nguyên mới.

Dưới góc độ kinh nghiệm quốc tế, Giáo sư John.A.Quelch, Giám đốc Công ty Surfin Meta, từng là Giáo sư, Phó hiệu trưởng trường Kinh doanh Havard và là tác giả của nhiều cuốn sách về kinh tế nổi tiếng toàn cầu, nhận xét, giáo dục tài chính cho giới trẻ là điều cần thiết cho hạnh phúc và sự ổn định lâu dài của mỗi gia đình, cho sự thành công của quốc gia. Giáo dục tài chính không chỉ dạy chúng ta về tài chính, mà còn về tầm quan trọng của tính chính trực và sự tôn trọng lẫn nhau trong việc xây dựng một nền kinh tế dựa trên niềm tin và hợp tác hiệu quả.

Ông Peter Verhoeven - chuyên gia tài chính quốc tế giàu kinh nghiệm, Chủ tịch Công ty Prometheus Asia Sdn.Bhd cho biết: “Với kinh nghiệm giảng dạy, làm việc trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng, tôi tin tưởng sâu sắc rằng giáo dục tài chính sớm là vô cùng cần thiết. Cuốn sách này mang đến cho học sinh phổ thông những kiến thức dễ hiểu, thiết thực về tiền bạc và tài chính. Tôi đánh giá cao đóng góp quý báu của tác giả trong việc thúc đẩy giáo dục tài chính trong nhà trường”.