Theo Tướng Phan Anh Minh, việc phát hiện chống tham nhũng không thể nói ít hay nhiều: "Sự đánh giá đó là cảm tính và phỏng đoán, bản chất án tham nhũng là án tiềm ẩn, những bản án nào điều tra được 80% là thành công ngoài mong đợi". Cũng theo ông Minh, những án tham nhũng sau thường thiệt hại lớn hơn vụ trước, thậm chí lớn hơn rất nhiều, hơn nữa, khả năng phát hiện rất chậm. Có những hành vi xảy ra 3 năm, có khi 5, 10 năm mới phát hiện nên việc thu hồi tài sản rất khó, tẩu tán tài sản kinh khủng.

Các vi phạm thường được thực hiện tinh vi, bài bản và không dễ để có thể phát hiện, ngăn chặn. Đơn cử trong vụ Nguyễn Tường Duy (là cán bộ của đội kiểm soát Hải quan thuộc Cục Hải quan TP HCM) bị bắt đầu năm 2016 vừa qua. Vụ án đã được Cục An ninh tài chính tiền tệ và đầu tư, Bộ Công an khởi tố vụ án, khởi tố bị can và thi hành lệnh bắt tạm giam đối với Nguyễn Tường Duy (48 tuổi, ngụ tại quận 1, TP HCM) để điều tra về hành vi “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”. Nguyễn Tường Duy đã “tự đặt” ra luật chơi và buộc nhiều doanh nghiệp phải chấp nhận.

Theo đó, khi ông Duy kiểm tra container không có vấn đề các doanh nghiệp buộc phải chi từ 2 triệu đồng trở nên, nếu container nào có sai phạm thì bắt buộc phải chi từ 15 triệu đồng mới được thông quan.

Chỉ trong vòng chưa tới 1 tuần Duy đi du lịch Trung Quốc, các doanh nghiệp đã phải gửi tới nhà mẹ Nguyễn Tường Duy khoảng 60 phong bì với tổng số tiền xấp xỉ 1 tỷ đồng.

Thực tế của việc khó phát hiện và ngăn chặn hay xử lý như Tướng Phan Anh Minh nói: “Có những hành vi xảy ra 3 năm, có khi 5, 10 năm mới phát hiện nên việc thu hồi tài sản rất khó, tẩu tán tài sản kinh khủng” xuất phát bởi sự tinh vi trong tổ chức và vận hành của các đối tượng. Trong vụ Nguyễn Tường Duy là một ví dụ, các phong bì được gửi đến nhà mẹ của nghi phạm, người nhận phong bì lại là người giúp việc trong khi người giúp việc này lại là người câm.

Bản thân Nguyễn Tường Duy khi làm cán bộ Hải quan ở An Giang cũng đã vi phạm pháp luật và dính án. Tuy nhiên chính những quy định còn bất cập trong việc xử lý cán bộ vi phạm trong ngành hải quan đã khiến Duy lại có cơ hội leo lên mảnh đất màu mỡ hơn để vi phạm khi trở thành nhân viên Hải quan TP HCM. Gia đình Nguyễn Tường Duy có 4 anh em làm Hải quan thì hiện có tới 3 người “dính vòng lao lý” do các vi phạm trong công việc.

Về vấn đề quy định này, trong buổi làm việc của Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Trưởng ban chỉ đạo 389 Quốc gia với lãnh đạo Cục Hải quan TP. HCM vào ngày 23/11/2015, ông Hoàng Việt Cường, Phó Tổng cục trưởng, Tổng cục Hải quan đã từng đề cập, một số khó khăn, vướng mắc trong công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại. Trong đó, đặc biệt là việc Chính phủ quy định công chức Hải quan bị phạt tù cho hưởng án treo thì chỉ kỷ luật cảnh cáo đối với công chức không giữ chức vụ, đồng thời cách chức đối với người giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý.

Quy định này đồng nghĩa với việc những cán bộ lãnh đạo, quản lý, công chức Hải quan bị xử lý hình sự do vi phạm pháp luật (nhưng được hưởng án treo) vẫn không bị sa thải khỏi ngành Hải quan mà chỉ chuyển vị trí công tác (không cho làm quản lý, lãnh đạo) hoặc cách chức đối với cán bộ có chức vụ lãnh đạo, quản lý (nhưng vẫn còn làm trong ngành Hải quan).

Theo ông Cường, quy định trên không có tính răn đe, công bằng, nhất là trong việc đấu tranh phòng chống tham nhũng. Theo tìm hiểu, trước đây ông Duy cũng từng làm việc tại Cục Hải quan An Giang nhưng bị kỷ luật và sau đó chuyển đến công tác tại Hải quan TP.HCM. 

Để tăng cường phòng chống tham nhũng trong lĩnh vực này, Cục Hải quan TP HCM kiến nghị, Chính phủ cần quy định rằng công chức bị phạt tù cho hưởng án treo phải buộc thôi việc mới có thể ngăn chặn cán bộ công chức Hải quan vi phạm pháp luật.

Cùng với những tuyên bố của Tướng Phan Anh Minh, nhất là dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Bí thư Thành uỷ Đinh La Thăng, cho thấy nhiều khả năng, TP HCM sẽ sớm có chiến dịch và biện pháp chấn chỉnh mạnh ngành Hải quan để chống buôn lậu, tham nhũng. Công luận đang chờ phán quyết của pháp luật để triệt tận gốc các “con sâu” tham nhũng kiểu Nguyễn Tường Duy.

Theo Pháp luật & Xã hội