Theo NHNN, đến nay, một số TCTD chưa chủ động điều chỉnh tỷ lệ sở hữu cổ phần để phù hợp với quy định. Có 5 NHTM cổ phần có cá nhân sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ 5% vốn điều lệ; 5 NHTM cổ phần là tổ chức sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ 15% vốn điều lệ; 8 NHTM cổ phần có nhóm cổ đông và người có liên quan sở hữu cổ phần vượt tỷ lệ 20% vốn điều lệ.
Đây là nguyên nhân dẫn đến tình trạng cá nhân thao túng, chi phối NH phục vụ lợi ích của cổ đông lớn trong thời gian qua, đẩy NH đến tình trạng hoạt động thiếu minh bạch hoặc quản trị, điều hành không tuân thủ nguyên tắc thận trọng và các quy định của pháp luật.
Trong đề án tái cơ cấu hệ thống, NHNN có yêu cầu các NH phải nêu rõ lộ trình thực hiện việc thoái vốn với các trường hợp vượt trần. Thời gian thoái vốn với các trường hợp này tùy vào đề án tái cấu trúc nhanh hay chậm của mỗi NH nhưng không được quá thời gian mà NHNN quy định.
Tuy vậy, thực tế con số cá nhân, tổ chức sở hữu cổ phần vượt tỉ lệ cho phép nhiều hơn con số chúng ta biết. Trong thời gian qua ở một số NH đã xuất hiện tình trạng thoái vốn. Vì vậy cần phải thận trọng kiểm soát, thanh tra thật tốt, nếu không sẽ khó tránh được tình trạng lách luật.
Bàn về vấn đề này, một đại diện NHNN cho biết NHNN đã tính toán mọi khả năng giám sát từ đề án đến lúc thực hiện và quản lý chặt hoạt động chuyển nhượng, cho tặng cổ phần… Nếu có tình trạng lách luật sẽ bị xử phạt nặng.
Tại Ngân hàng Nam Á, dù bà Tư Hường và các thành viên gia đình đã giảm tỷ lệ sở hữu dưới 5%, nhưng tổng số cổ phần vẫn vượt quy định, khoảng 27%.
Tương tự tại ngân hàng Phương Nam (Southern Bank), cổ đông lớn vẫn sở hữu nhiều hơn mức 5% này. Số cổ phần của ông Trầm Bê tại ngân hàng Phương Nam và các con hiện vượt 20% vốn điều lệ. Riêng ông Trầm Bê và con gái Trầm Thuyết Kiều mỗi người đang giữ 7 - 8%. Với trường hợp này, NHNN đã xử lý tình trạng này bằng cách sáp nhập với Sacombank để giảm tỷ lệ sở hữu xuống theo quy định.
Sắp tới, nhiều cá nhân, tổ chức nắm giữ tỉ lệ vượt quá mức quy định sẽ buộc phải thoái vốn. Vấn đề là liệu chúng ta có kiểm soát hết được hay không. Việc xử lý nắm giữ vượt tỷ lệ quy định không phải dễ dàng nên phân loại ra từng nhóm, từng đối tượng sao cho càng đi vào chi tiết càng tốt.
Tùy vào trường hợp mà mức độ xử phạt cũng khác nhau. Tuy nhiên phải mở đường cho người vượt trần có thể khắc phục hậu quả chứ không quản lý với tính chất hành chính.
P.N.(Tổng hợp)