Điểm danh những gói thầu tiết kiệm 0 đồng
Công ty Cổ phần Xi măng Vicem Sông Thao (Vicem Sông Thao - PV) đóng trên địa bàn Khu 9, xã Ninh Dân, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ. Tiền thân là Công ty cổ phần xi măng Hùng Vương được thành lập ngày 06/03/2003 với mã số thuế là 2600279082. Lĩnh vực hoạt động chính của đơn vị là sản xuất, kinh doanh xi măng và các loại sản phẩm từ xi măng Người đại diện pháp luật là ông Nguyễn Quang Huy, giữ chức vụ Tổng giám đốc.
Kết quả phân tích dữ liệu của hệ thống đấu thầu Quốc gia tính đến ngày 28/02/2023. Ảnh chụp màn hình
Theo dữ liệu từ Hệ thống mạng đấu thầu Quốc gia, Vicem Sông Thao đã công bố kết quả của 148 gói, hủy thầu 1 gói, tổng giá trị theo gói thầu có kết quả lựa chọn nhà thầu hợp lệ là 8.225.214.485.080 đồng (hơn 8.225 tỷ đồng), trong đó tổng giá trị trúng thầu là 2.327.648.306.218 đồng (hơn 2.327 tỷ đồng), tính đến ngày 28/02/2023
Mục tiêu của việc đấu thầu là tìm được nhà thầu thỏa mãn các yêu cầu về kỹ thuật, chất lượng với chi phí thấp nhất, mang lại lợi ích cho chủ đầu tư cũng như giảm tải tối đa cho ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, theo nghiên cứu tìm hiểu, tại một số gói thầu do “ông lớn” ngành xi măng này làm chủ đầu tư, có hàng loạt gói thầu có mức tiết kiệm “siêu thấp”, thậm trí bằng 0 đồng.
Cụ thể, theo nghiên cứu ngẫu nhiên 15 gói thầu đã đăng tải KQLCNT của Vicem Sông Thao cho thấy, 9/15 gói không tiết kiệm được đồng nào cho ngân sách, 3 gói có tỉ lệ tiết kiệm quanh mức 0% và gói cao nhất cũng chỉ đạt 1,8%.
12/15 gói có tỉ lệ tiết kiệm quanh mức 0%, gói cao nhất cũng chỉ đạt 1,8%.
Đơn cử như gói Cung cấp vỏ bao năm 2023, có giá dự toán bằng giá trúng thầu hơn 87,6 tỷ đồng, tiền tiết kiệm sau đấu thầu là 0 đồng. Công ty Cổ phần Trung Kiên và công ty Cổ phần Vicem Bao bì Hải Phòng cùng thực hiện gói thầu này.
Tương tự, 8 gói có giá trị hàng tỷ đồng nhưng tiết kiệm 0 đồng là: Rác thải công nghiệp không nguy hại sử dụng làm nhiên liệu thay thế phục vụ sản xuất năm 2023 có giá hơn 47 tỷ đồng; Dịch vụ khai thác, bốc xúc và vận chuyển nguyên liệu năm 2022 (gần 33 tỷ đồng); Chất trợ nghiền (hơn 20 tỷ đồng); Thạch cao nhân tạo (hơn 15,6 tỷ đồng); Phụ gia tro đáy (11,5 tỷ đồng); Xỉ phốt pho (hơn 11,2 tỷ đồng); Đất đen (hơn 10 tỷ đồng) và Cung cấp Đất đen năm 2023 (hơn 9,8 tỷ đồng).
Nổi bật là gói Than cám 4a.1 hoặc tương đương 4a.1 (năm 2022) do công ty Cổ phần đầu tư Khoáng sản - Than Đông Bắc trúng thầu với giá hơn 330 tỷ đồng, tiền tiết kiệm sau đấu thầu trên 4 tỷ đồng, đạt tỉ lệ 1,3%.
Tổng giá trị trúng thầu của 15 gói này hơn 645 tỷ đồng, tiền tiết kiệm khoảng 4,8 tỷ đồng. Điều này đồng nghĩa với việc sau quá trình đấu thầu hàng trăm tỷ đồng, tỉ lệ tiết kiệm cho ngân sách chỉ vỏn vẹn 0,75%.
Công ty TNHH Hương Linh - nhà thầu “quen mặt” của Vicem Sông Thao
Trong 9 gói thầu tiết kiệm 0 đồng kể trên, có 6 gói do công ty TNHH Hương Linh (công ty Hương Linh - PV) sở hữu. Doanh nghiệp này cũng là đối tác quen mặt tại Vicem Sông Thao, khi tham gia 8 gói thầu thì trúng cả 8. Đáng chú ý, phần lớn những gói thầu mà Hương Linh trúng đều có giá trị hàng tỷ đồng nhưng tỉ lệ tiền tiết kiệm sau đấu thầu rất thấp, thậm chí là 0 đồng.
Đơn cử, từ đầu năm 2023 đến nay, Tổng giám đốc công ty CP Xi măng Vicem Sông Thao ông Nguyễn Quang Minh đã ký quyết định số 37,38,40 và 67 phê duyệt 4 kết quả lựa chọn nhà thầu cho công ty Hương Linh trúng thầu, với tổng giá trị hơn 79 tỷ đồng. Cả 4 gói thầu này không tiết kiệm được đồng nào cho ngân sách.
Quyết định số 40 về việc phê duyệt KQLCNT gói Rác thải công nghiệp (năm 2023) do công ty Hương Linh trúng thầu với giá hơn 47 tỷ đồng.
Kịch bản “tiết kiệm 0 đồng” đã từng diễn ra trong tháng 3 và tháng 7/2022. Theo đó, vào thời điểm trên, Chủ tịch HĐQT Vicem Sông Thao - ông Trần Văn Toan phê duyệt cho nhà thầu này trúng 2 gói Đất đen và Dịch vụ khai thác, bốc xúc và vận chuyển nguyên liệu năm 2022, giá trúng thầu lần lượt là hơn 10 tỷ đồng và gần 33 tỷ đồng.
Theo một số chuyên gia trong lĩnh vực đấu thầu thì những gói thầu tỉ lệ tiết kiệm thấp không có nhiều ý nghĩa cho việc tiết kiệm ngân sách. Từ đó dẫn đến mục tiêu của đấu thầu phải đảm bảo 4 nội dung: hiệu quả – cạnh tranh – công bằng – minh bạch sẽ khó đạt được.
Luật sư Mai Quốc Việt, đoàn Luật sư TP. Đà Nẵng nhìn nhận: “Hiện tượng nhiều gói thầu tỉ lệ tiết kiệm thấp rất có khả năng có các dấu hiệu vi phạm pháp luật, đặc biệt là trong quá trình mời thầu và lựa chọn nhà thầu”.
Đồng tình, luật sư Dương Văn Phúc (công ty Luật TNHH MTV FDVN) bình luận: “Hiện tượng nhiều gói thầu tỉ lệ tiết kiệm rất thấp, hay một số nhà thầu “quen mặt” với bên mời thầu rất có khả năng tồn tại các dấu hiệu vi phạm pháp luật, đặc biệt là trong quá trình mời thầu và lựa chọn nhà thầu. Việc đấu thầu tỉ lệ tiết kiệm thấp sẽ gây thất thoát rất lớn cho ngân sách Nhà nước”.