Tại TP.HCM và Hà Nội, một số dự án cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ đã được triển khai nhưng kết quả đạt được còn hạn chế. TP.HCM đã tháo dỡ, xây dựng lại 46 khối nhà chung cư, trong khi Hà Nội mới chỉ hoàn thành cải tạo chín chung cư. Còn tại các địa phương khác như Hải Phòng, Phú Thọ, Nam Định, Nghệ An… hầu như chưa có chung cư cũ nào được cải tạo.

Gần 10 năm qua Hà Nội mới chỉnh trang được 6 khu như I1, I2, I3 Thái Hà, khu Nguyễn Công Trứ, khu 51 Huỳnh Thúc Kháng…  Khối lượng các khu chung cư cũ lớn gây ảnh hưởng trực tiếp đến diện mạo đô thị. Số lượng ước tính, riêng khu vực quản lý của nhà nước có 23 khu chung cư cũ, 10 khu nhà ở thấp tầng với hơn 1.500 căn nhà, khoảng hơn 1 triệu m2 đất. Nếu kể thêm các khu nhà do doanh nghiệp xây dựng bằng vốn tự có thì có khoảng 60 khu chung cư, nhà ở cũ.

Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, mới chỉ có 3 dự án được duyệt quy hoạch là khu tập thể Tân Mai, Nguyễn Công Trứ và 59 - 63 Huỳnh Thúc Kháng; Phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch được 8 dự án gồm: Tập thể Thành Công, A2, B1 - 2 - 3 Ngọc Khánh, khu A, B, D1 - 2 - 3 Ngọc Khánh, tập thể Giảng Võ, Nghĩa Tân, tập thể Thượng Đình, Thanh Xuân, Vĩnh Hồ, Quỳnh Mai; Đã hoàn thành và đưa vào sử dụng B4, B14 Kim Liên; A6 Giảng Võ; Đang hoàn thiện các thủ tục đưa công trình D2, C7 Giảng Võ vào sử dụng thực tế; hoàn thành xây thô nhà N3 Nguyễn Công Trứ.

Căn hộ 404A - D10, khu chung cư cũ Thành Công, Ba Đình, Hà Nội (nơi gia đình chị Hoàng Thị Thanh sinh sống) hiện đã xuống cấp nghiêm trọng. Trần nhà bị dột nước từ nhà vệ sinh của tầng trên nhỏ xuống suốt ngày đêm. Tường và trần nhà khắp nơi bong tróc, ẩm mốc do thấm dột. Bước vào nhà là thấy mùi ẩm mốc, hôi hám. Đặc biệt, cả tòa nhà chung cư đã bị nghiêng hẳn về một bên do nền móng bị sụt lún.

“Khách đến chơi người nào cũng ái ngại khi thấy gia đình tôi phải sống trong căn nhà như thế này. Những chung cư cũ như một thế giới riêng xấu xí trong lòng thành phố hiện đại” - chị Thanh giãi bày.

Tại TP. HCM, theo thống kê của Sở Xây dựng Tp.HCM cũng cho biết, thành phố hiện có 1.244 chung cư. Trong số đó, gần 500 chung cư xây dựng trước năm 1975. Theo Hiệp hội Bất động sản Tp.HCM, trên địa bàn thành phố có khoảng 200 chung cư cũ được xây từ giữa những năm 1960, hiện đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng. Không hiếm những dãy nhà xập xệ, cũ kỹ như chung cư Cô Giang (quận 1), chung cư 272 Trần Hưng Đạo (quận 5)...

Không chỉ là các chung cư tọa lạc trên những khu đất vàng tại quận 1, nhiều chung cư còn nằm ngay tại các quận điểm của Tp.HCM như tại quận 5, quận 10, quận 11 cũng có chung số phận. Chỉ tính riêng quận 10 cũng có tới 88 nhà tập thể và chung cư. Nhưng đại đa số 36 chung cư và nhà tập thể hiện hữu đều rơi vào tình trạng xuống cấp trầm trọng, quá niên hạn sử dụng. Thậm chí, những chung cư này còn đứng trước nguy cơ sụp đổ bất cứ khi nào.

Theo Bộ Xây dựng, việc xây dựng lại chung cư cũ còn chậm trễ do một số nguyên nhân. Cụ thể, hầu hết nhà chung cư cũ đều nằm trong khu vực trung tâm, là nơi cần hạn chế phát triển dân số nhằm tránh gây quá tải về hạ tầng. Do vậy phương án cải tạo, xây dựng lại các khu nhà ở này thường bị hạn chế về chiều cao, mật độ xây dựng, hệ số sử dụng đất… nên không bảo đảm hiệu quả đầu tư. Có một số chung cư đã triển khai xây dựng nhưng do chủ đầu tư không đủ năng lực tài chính, kinh nghiệm quản lý nên dự án bị kéo dài.

Ngoài ra, theo quy định thì việc lập quy hoạch cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ phải được thực hiện trước, sau đó mới chọn chủ đầu tư. Tuy nhiên, trên thực tế do khó khăn về vốn, việc điều tra, khảo sát rất phức tạp… nên các địa phương thường chọn chủ đầu tư trước và giao các chủ đầu tư điều tra, khảo sát và lập quy hoạch khu vực cần cải tạo. “Đây là nguyên nhân chính dẫn tới việc cư dân không đồng thuận do thiếu tin tưởng về tính công khai, minh bạch trong việc lựa chọn nhà đầu tư” - Bộ Xây dựng chỉ rõ.

Mai Hoa - (Tổng hợp theo Pháp luật TP.HCM, Tiền Phong)