Đa phần giấy ăn sử dụng tại nhiều quán ăn bình dân đều là giấy ăn không có nhãn mác, được sản xuất bằng phương pháp thủ công. Những bịch giấy ăn như thế có thể dễ dàng mua được tại tất cả các chợ với giá rất rẻ, chỉ từ 12-13.000 đồng/ kg.

Loại giấy này được đa số các chủ quán ăn trên khắp các tỉnh sử dụng vì vừa rẻ, vừa được nhiều và tiện sử dụng. Tuy nhiên, nguồn gốc, xuất xứ của những loại giấy này thì không ai biết đến.

Được bạn bè mách về làng Phong Khê (thuộc P.Phong Khê, TP.Bắc Ninh) và làng Phú Lâm thuộc xã Phú Lâm (H.Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh) - 2 làng chế biến rác thải lớn vào hàng nhất nhì cả nước sẽ học được bí quyết tái chế giấy ăn độc quyền "bẩn, độc, rẻ".

Tại đầu làng Phong Kê, những đống phế liệu ngổn ngang nằm chình ình ngay lối đi. Giấy các-tông, giấy báo cũ, rơm rạ, bã mía, thậm chí giấy… vệ sinh được chất đống, phủ đầy bụi đường, có chỗ đã sộc mùi ẩm mốc. Hãi hùng hơn là những loại giấy này chính là nguyên liệu để sản xuất ra giấy ăn, giấy vệ sinh đủ loại.

Trong vai một nhà buôn về lấy giấy ăn đổ buôn cho các nhà hàng ở Hà Nội, chúng tôi tìm đến xưởng tái chế nhà ông Phong: "Các chú cứ yên tâm, lấy buôn ở xưởng nhà tôi là giá rẻ nhất rồi, giấy đảm bảo trắng phau như giấy ăn cao cấp". Theo lời ông, quá trình tái chế giấy ăn bỏ qua các bước nhằm tách tạp chất, bụi bẩn, khử hóa chất. Thực tế này bắt nguồn từ việc thiếu máy móc và để giảm chi phí trong sản xuất. Chính vì vậy, lò chứa bột giấy thải bao giờ cũng lẫn rất nhiều mực in, phẩm màu, tạp chất. Tuy nhiên, dù bột giấy có đen, hoặc phẩm màu đỏ quạch như cua gạch, tạp chất nhiều như mùn cưa… khi hòa thứ hóa chất hỗn hợp gồm xút, javen, bột giấy thải loại bỗng trắng phau. Và giấy ăn ra đời từ đây.

Chủ một lò tên Hoa ở Phong Khê phân tích: “Bình thường 1 tấn giấy phế phẩm trắng cũng phải mất 9kg hóa chất xút và 35 lít javen. Còn giấy viết, sách, giấy photo tài liệu… phải tốn 10 kg xút và 40 lít javen. Ở đây chẳng ai là không biết xút và javen độc hại với sức khỏe con người. Nhưng đã tái chế giấy thải thì bắt buộc phải dùng, giấy càng đen, càng bẩn, lượng xút và javen càng nhiều.

Khi hỏi về tác hại của những loại hóa chất này, những công nhân trong xưởng lắc đầu: Xút dễ ăn vào tay lắm, javen thì độc không cần nói Khi làm những công đoạn này, chúng tôi đều phải trang bị găng tay dầy và khẩu trang để tránh độc hại.

“Lượng hóa chất tồn dư độc hại này còn được xả thẳng ra môi trường, khiến nguồn nước ngầm bị nhiễm độc. Nguồn nước này lại tiếp tục được sử dụng trong quá trình tái chế giấy, khiến trong giấy ăn, giấy vệ sinh lẫn thêm nhiều chất độc hại. Khi con người tiếp xúc với loại giấy ăn nhiễm độc này thì vi khuẩn, tạp chất, hóa chất độc hại theo vòng tuần hoàn đi vào cơ thể người và gây ra các triệu chứng thường gặp là đỏ mắt, chảy nước và ngứa trên da. Còn khi tiếp xúc lâu thì có thể mắc các loại bệnh về hệ hô hấp, bệnh về da và mắt” PGS-TS Nguyễn Huy Thịnh, công tác tại Viện Công Nghệ sinh học – công nghệ thực phẩm (Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội) cảnh báo.

Thủy Sinh (TH)