Bộ Xây dựng mới đây cho hay xét trên bình diện quốc gia, tổng vốn đầu tư xã hội tại hai thành phố lớn là Hồ Chí Minh và Hà Nội thường xuyên chiếm gần 50% cả nước. Đây cũng là hai địa phương dẫn đầu về tạo việc làm mới, sản phẩm mới và thu hút nhiều lao động đến làm việc, sinh sống.

Hiện ở Việt Nam có trên 770 đô thị, dân số đô thị chiếm gần 34% dân số cả nước và khu vực này đóng góp khoảng trên 70% tổng thu ngân sách. Đầu tư phát triển ở khu vực đô thị có ảnh hưởng quyết định đến quy mô, năng lực, hiệu quả đầu tư của toàn xã hội.

Tuy nhiên, hạn chế hiện nay là hệ thống đô thị phát triển nhanh về quy mô nhưng thiếu đồng bộ, nhất là hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội. Phát triển đô thị bị đánh giá là chưa có kế hoạch, không căn cứ vào khả năng thanh toán của nền kinh tế. Điều này dẫn đến nhiều dự án đô thị được cấp phép nhưng không có đủ nguồn lực thực hiện, đầu tư thiếu đồng bộ hoặc bỏ hoang, làm lãng phí các nguồn lực xã hội…

Theo kế hoạch phát triển nhà ở TP Hà Nội, năm 2015, Hà Nội phát triển khoảng 812.000m2 nhà ở xã hội, hơn 95.000m2 nhà ở công nhân thuê, khoảng 60.000m2 nhà ở sinh viên. Giai đoạn 2016-2020, Hà Nội tiếp tục phát triển khoảng 4,6 triệu mét vuông nhà ở xã hội, khoảng 600.000m2 nhà ở công nhân và khoảng 1 triệu mét vuông nhà ở sinh viên. Diện tích nhà ở này được phát triển đều theo từng năm.

Đặc biệt, tại Đặng Xá (Gia Lâm) đã hình thành cả khu đô thị nhà ở xã hội, đồng bộ công viên, trung tâm thể thao, trường học... Theo kế hoạch phát triển nhà ở đến năm 2020, TP Hà Nội xây dựng 4,6 triệu mét vuông nhà ở xã hội, gần 600.000m2 nhà ở cho công nhân thuê và khoảng 1 triệu mét vuông nhà ở cho học sinh, sinh viên.

Những ngày cuối tháng 4-2015, dự án nhà ở xã hội Ecohome 2 tại Khu đô thị Bắc Cổ Nhuế - Chèm do Công ty cổ phần Đầu tư và Thương mại Thủ đô làm chủ đầu tư, đã được mở bán. Khác với Ecohome 1, lần này chủ đầu tư dành 204 căn hộ trong tổng số 863 căn hộ, để bố trí cho thuê; các căn còn lại được bán với giá dự kiến từ 13,5 đến 14,5 triệu đồng/m2. Tuy là nhà ở xã hội, nhưng các tòa nhà đều thiết kế tầng hầm để xe; tầng 1 có chức năng dịch vụ thương mại, sinh hoạt cộng đồng. Trước đó, một dự án nhà ở xã hội khác tại Khu đô thị mới Tứ Hiệp (Thanh Trì) cũng mở bán hai đợt. Đợt 1, có 274 căn hộ để bán, 68 căn hộ cho thuê, với diện tích 60-70m2; đợt 2, tổng cộng 263 căn hộ để bán, diện tích từ 46 đến 70m2. 

Đây chỉ là hai trong số hàng chục dự án nhà ở xã hội đã và đang được triển khai trên địa bàn Hà Nội với nhiều hình thức đầu tư như bằng vốn ngân sách, vốn doanh nghiệp, đặt hàng xây dựng... Trong đó có những dự án quy mô lớn như Đặng Xá (Gia Lâm) do Tổng công ty Viglacera làm chủ đầu tư, cung cấp hơn 4.500 căn hộ, đồng bộ với hạ tầng kỹ thuật, xã hội, công viên, trung tâm thể thao, thương mại, trường học... hình thành mô hình khu đô thị nhà ở xã hội. 

Dự án Tây Nam Linh Đàm do Tổng công ty Đầu tư phát triển nhà và Đô thị (HUD) và Công ty BIC Việt Nam làm chủ đầu tư, nằm trong tổng thể khu đô thị có vị trí "đắc địa" phía nam thành phố và trở thành "điểm nóng" của thị trường bất động sản. Hay mới đây, UBND thành phố đã chấp thuận cho Tổng công ty Viglacera liên danh với Tổng công ty Đầu tư và Phát triển nhà Hà Nội (Handico) đầu tư 1.500 căn hộ nhà ở xã hội tại Khu đô thị Kim Chung (Đông Anh). Đây cũng là dự án nhà ở xã hội thu hút sự chú ý, bởi nằm cạnh trục đường cầu Nhật Tân - Nội Bài, trục đường đang được quy hoạch trở thành trục đô thị hiện đại phía bắc thành phố.

Theo báo cáo của Sở Xây dựng Hà Nội, trong hai năm 2013-2014, đã có 9 dự án nhà ở xã hội hoàn thành, cung cấp 5.996 căn hộ, với tổng diện tích 474.000m2 sàn; 9 dự án được chấp thuận đầu tư, đang triển khai với tổng cộng 6.146 căn hộ, tương đương 546.000m2 sàn (chưa kể số dự án chấp thuận chủ trương đầu tư và dự án được nhà đầu tư đề xuất đang xem xét). Ngoài ra, liên ngành TP Hà Nội đã xem xét chuyển đổi từ nhà thương mại sang nhà xã hội 19 dự án, với tổng căn hộ 11.824 căn. 

Dự kiến, năm 2015, Hà Nội hoàn thành hơn 200.000m2 loại hình nhà ở này. Nói về chủ trương phát triển nhà ở xã hội, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Ngọc Tuấn cho rằng, Hà Nội luôn khuyến khích, tạo mọi điều kiện cho các doanh nghiệp đầu tư nhà ở xã hội. Những doanh nghiệp làm tốt, có nhiều dự án đúng tiến độ, bảo đảm chất lượng, giá cả hợp lý, thành phố sẽ mời đầu tư, giao dự án mới.

Tuy nhiên, theo Sở Xây dựng Hà Nội, vấn đề của chương trình phát triển nhà ở xã hội là nhiều dự án cũng chịu tác động khi thị trường "đóng băng", chủ đầu tư gặp khó khăn, mặc dù đã được UBND thành phố chấp thuận chủ trương đầu tư, cho phép đầu tư nhưng chậm triển khai. Trong đó, có những dự án quy mô lớn như Bắc An Khánh (Hoài Đức), hơn 5.000 căn; Thanh Lâm - Đại Thịnh (Mê Linh) khoảng 1.500 căn hộ... Ngoài ra, nhiều dự án chủ đầu tư cam kết hoàn thành sau năm 2015 hoặc chậm tiến độ, nên so với kế hoạch, diện tích nhà ở xã hội đứng trước nguy cơ bị thiếu nếu không đôn đốc quyết liệt.

Mai Hoa - (Tổng hợp theo Pháp luật TP. HCM, Hanoimoi)