Thời gian vừa qua, mưa lớn đột biến trên diện rộng tại Hà Nội đã vượt quá khả năng của hệ thống thoát nước, cùng với ảnh hưởng của các công trình hạ tầng kỹ thuật đang thi công như mương Vĩnh Tuy, mương Thụy Khuê, mương Nghĩa Đô, mương Tây Sơn... đã khiến hầu hết các quận nội thành ở Hà Nội như Cầu Giấy, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm, Hà Đông, Thanh Xuân... đều rơi vào tình trạng ngập úng, nước tràn từ ngõ vào nhà dân sau các trận mưa. Hiện nay mực nước sông Nhuệ tại trạm bơm Đồng Bông 1 dâng cao lên đến mức +5,80m.

Về vấn đề này, theo nhóm nghiên cứu độc lập của Phó GS.TS Bùi Công Quang - ĐH Thủy lợi cho rằng, quy hoạch hệ thống thoát nước là vấn đề kỹ thuật quan trọng cho một đô thị. Trước đây Hà Nội có nhiều mặt nước (hồ, ao, sông kết nối với nhau) nhưng hiện nay đã bị san lấp khá nhiều (thậm chí Hồ Tây - lá phổi của thành phố cũng bị ảnh hưởng).

Hiện do đô thị hóa, lấn chiếm đất đai nên số lượng ao hồ trên địa bàn Hà Nội đã giảm đi đáng kể. Sau 10 năm, tổng diện tích mặt nước tại Hà Nội (không kể Hồ Tây) đã giảm đi hơn 64%. Theo ông Quang, việc ngập úng nặng thời gian qua của Hà Nội, ngoài nguyên nhân thời tiết thì việc quy hoạch xây dựng đô thị manh mún, thiếu quy hoạch tổng thể dẫn đến mâu thuẫn trong tiêu thoát nước giữa các tiểu khu.

“Phát triển quy hoạch tùy tiện dẫn đến các khu vực dễ bị ngập lụt cục bộ, trong khi hệ thống tiêu thoát nước của khu vực không phù hợp và không đáp ứng được sự thay đổi ở các đô thị mới”, ông Quang chỉ rõ.

Ngoài ra, nghiên cứu của nhóm này, dự án cải tạo nâng cấp hệ thống thoát nước Hà Nội mới chỉ chú ý đến hệ thống tiêu thoát chính và cống đầu mối, chưa chú ý đến cải tạo nâng cấp hệ thống tiêu thoát nước cấp 2, cấp 3 và cấp thấp hơn. Hà Nội cũng chưa chú ý đến việc xây dựng quy trình vận hành hệ thống tiêu thoát nước một cách hợp lý và khoa học. Chưa tận dụng được khả năng điều tiết của các hồ chứa trong khu vực.

Cùng quan điểm trên, PGS.TS Nguyễn Mai Đăng - ĐH Thủy lợi cho rằng, với tốc độ đô thị hóa chóng mặt như hiện nay sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến hệ thống tiêu thoát nước đã cũ tại các đô thị. Thực trạng đang diễn ra tại các đô thị lớn là dân số ngày càng đông, dẫn đến quỹ đất tự nhiên ngày càng hẹp, thay vào đó là diện tích đất đã bị bê tông hóa, thay đổi kết cấu đất.

PGS Đăng cũng nhận thấy hệ thống thoát nước nội thành Hà Nội đã cũ, không được thiết kế theo kịp quy hoạch sử dụng đất mới của thành phố, thêm vào đó các công trình xây dựng trên địa bàn góp phần không nhỏ vào tình trạng xuống cấp của hệ thống thoát nước do vật liệu xây dựng không được quản lý đúng tiêu chuẩn, rơi xuống đường, lấp hố ga thu nước: “Chính vì thế, những năm gần đây, Hà Nội liên tiếp đối mặt những trận ngập trên diện rộng, gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kinh tế xã hội, nhất là khu vực nội đô. Đây là hậu quả của lấp ao hồ xây cao ốc”, ông Đăng nói.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng Đinh Gia Khánh cho rằng, nếu Hà Nội vẫn đô thị hóa theo hướng phát triển bất động sản là gốc, kết hợp với phát triển hạ tầng kỹ thuật giao thông bằng bất cứ giá nào trong khi coi nhẹ phát triển các hạ tầng khác (trong đó có cơ sở tiêu thoát nước), thì đã đến lúc không còn đủ lực để giải quyết những yêu cầu đồng bộ một cách cơ bản.

Ông Khánh nhận định có thể đã nhìn thấy viễn cảnh thoát nước chống ngập của vùng trung tâm Hà Nội ngày càng xa vời.

“Đã đến lúc Hà Nội phải kiên quyết tập trung đầu tư xây dựng và quản lý các công trình về hạ tầng thoát nước, vì nước chảy chỗ trũng không một mệnh lệnh hành chính nào có thể đảo ngược được quy luật tự nhiên này”, ông Khánh nói.

Mai Hoa - (Theo Tiền phong, Trí thức trẻ)