Theo số liệu thống kê của Sở xây dựng Hà Nội, hiện trên địa bàn thành phố có khoảng 1516 chung cư cũ 2 - 5 tầng, được xây dựng từ năm 1954 đến năm 1990. Hầu hết những khu chung cư cũ này đã được chuyển đổi từ hình thức sở hữu Nhà nước sang sở hữu tư nhân theo Nghị định 61/CP, đến nay đã hết niên hạn sử dụng và xuất hiện tình trạng nguy hiểm với hệ thống hạ tầng xuống cấp.

Các quận tập chung nhiều chung cư cũ nát là: Ba Đình, Hai Bà Trưng, Đống Đa, Hoàn Kiếm, Hoàng Mai, Thanh Xuân...

Từ tháng 9/2014, Đoàn khảo sát chung cư cũ (do Viện Khoa học công nghệ và Kinh tế xây dựng Hà Nội phối hợp với các quận, huyện thực hiện) đã tiến hành kiểm tra, đánh giá sơ bộ chất lượng hiện trạng của 1.467 công trình chung cư cũ do Công ty TNHH MTV Quản lý và Phát triển nhà Hà Nội quản lý.

Theo đó, tình trạng cơi nới diễn ra phổ biến ở các chung cư cũ đã làm ảnh hưởng lớn đến việc thoát nạn khi xảy ra sự cố hỏa hoạn và làm tăng tải trọng công trình, trong khi hầu hết các chung cư cũ đều không có hệ thống phòng cháy chữa cháy.

Trong khoảng 10 năm gần đây, thành phố Hà Nội đã bố trí kinh phí thực hiện kiểm định chất lượng hiện trạng đối với 162 công trình chung cư cũ bị hư hỏng, xuống cấp để lọc ra những công trình nguy hiểm cấp D, tổ chức di dời và cải tạo, xây dựng lại theo quy định của Luật Nhà ở.

Tuy nhiên, đến nay chưa có cơ quan nào thực hiện việc tập hợp, thống kê cũng như nắm được đầy đủ tình hình chất lượng phục vụ công tác quản lý và cải tạo chung cư cũ trên địa bàn.

Trước tình hình này, Hà Nội kiến nghị Bộ Xây dựng sớm xây dựng tiêu chí xác định nhà chung cư cũ xuống cấp cần cải tạo, xây dựng lại, có tiêu chí xuống cấp về hạ tầng đô thị, môi trường sống ngoài tiêu chí về cấp độ an toàn công trình. Đồng thời, Bộ Xây dựng cần thống nhất bổ sung vào Luật Nhà ở sửa đổi điều khoản khi 2/3 tổng số chủ sở hữu nhà chung cư đồng ý việc cải tạo xây dựng lại chung cư cũ thì thực hiện cưỡng chế di dời số hộ còn lại nếu cố tình không chấp hành quy định của pháp luật. Thành phố đề nghị Chính phủ cho phép lập Đề án "Khảo sát, đánh giá khả năng kháng chấn nhà tập thể, chung cư cũ nằm trong vùng có động đất" và lập Đề án "Tổng kiểm tra, khảo sát, đánh giá chất lượng, đề xuất giải pháp xử lý đối với nhà chung cư cũ, phục vụ chỉnh trang đô thị và cải thiện không gian sống cho người dân".

 Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Quang Hùng nhấn mạnh, tới đây Bộ và Thành phố sẽ khẩn trương xây dựng, ban hành các cơ chế, chính sách cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ trên địa bàn sao cho phù hợp, theo hướng sẽ buộc phá dỡ những nhà chung cư cũ nguy hiểm cấp D, không phải xin ý kiến của chủ sở hữu. 

Đối với những nhà chung cư cũ hết niên hạn cũng sẽ được phá dỡ, xây dựng lại. Tuy nhiên, cần có đơn vị chức năng tiến hành khảo sát, kiểm định làm rõ về hạ tầng, tuổi thọ, kết cấu chịu lực của các chung cư này trước khi kết luận chính xác về niên hạn để cơ quan quản lý ra quyết định phá dỡ.

Theo đó, để tháo gỡ khó khăn trong công tác sửa chữa, cải tạo nhà chung cư cũ trên địa bàn, thành phố Hà Nội đã đề xuất cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở thời gian theo tuổi thọ công trình.

Thảo Đan