Sự giảm giá nhanh chóng của dầu thô được ghi nhận trên các thị trường thế giới kể từ giữa tháng Bảy. Giá "vàng đen" mác Brent đã hạ 22%.

Hồi tháng 3, khi Nga lần đầu gửi quân sang Ukraine, mỗi thùng dầu có giá trên 100 USD. Nhưng hiện tại, con số này chỉ còn 81 USD, thấp nhất 3 năm qua.

Đây là thách thức lớn với Nga do nước này rất phụ thuộc vào nguồn thu từ xuất khẩu dầu mỏ. Hơn một nửa thu ngân sách nước này đến từ dầu khí. "Nga đang tiến gần hơn tới giai đoạn khó khăn rồi. Việc này rõ ràng đang co hẹp ngân sách của họ", Phil Flynn, nhà phân tích tại Price Futures cho biết trên CNN.

Giải thích cho hiện tượng này, nhà khoa học chính trị và nghiên cứu phương Đông Vladimir Sazhin nói: "Trong những tuần gần đây, giá dầu thô rẻ đi nhanh chóng làm xuất hiện làn sóng các tranh luận, phân tích tính toán, giả định và dự báo trên truyền thông thế giới. Những lý do khác nhau nhất đã được nhắc đến, từ khách quan, không phụ thuộc vào tính toán của bất kỳ nhà sản xuất hay người tiêu thụ, cho đến nguyên nhân chủ quan, thậm chí một âm mưu toàn cầu".

Theo ông Vladimir Sazhin, các lý do khách quan mà giới nghiên cứu kinh tế đưa ra trước hết bao gồm sự dư thừa dầu thô trên thế giới. Tình trạng này là kết quả của thực tế cung đang vượt cầu, xuất phát từ nhiều yếu tố. Thứ nhất, sản lượng khai thác dầu tăng. Thứ hai, tốc độ tăng trưởng kinh tế trên thế giới chậm lại.

Một số nhà phân tích chính trị nhìn từ thực tế giá dầu hạ có âm mưu xấu xa "của các chính trị gia độc ác", lợi dụng dầu mỏ như một vũ khí của cuộc chiến chính trị và kinh tế. Có giả thiết cho rằng Washington đã thuyết phục Saudi Arabia tăng sản lượng để làm sụp giá dầu, hi vọng trừng phạt Nga vì các sự kiện trên bán đảo Crimea và ở đông nam Ukraine. Đây là một giả thuyết khá phổ biến, nhưng không hoàn toàn ăn khớp với thực tế là giá dầu hạ cũng đem lại những tổn thất rõ rệt cho chính Hoa Kỳ.

Dầu mỏ là con bài củng cố quyền lực chủ chốt của Tổng thống Nga - Vladimir Putin, từ sau khi ông lên nắm quyền năm 2000. Trong 8 năm sau đó, kinh tế Nga tăng trưởng với tốc độ trung bình 7%.

Theo tính toán của ông Maxim Oreshkin - Trưởng bộ phận chiến lược tại Bộ Tài chính Nga, ngân sách nước này sẽ mất khoảng 80 tỷ rouble (2 tỷ USD) nếu giá dầu giảm một USD. Năm 2009, Nga thâm hụt ngân sách 5,9% khi giá dầu trung bình là 61,3 USD, thấp hơn mục tiêu 98 USD để cân bằng ngân sách năm đó.

Giá dầu giảm sẽ khiến Nga có ít ngân sách dành cho phúc lợi xã hội hay trả lương công chức. Các công ty bị trừng phạt cũng đang tìm kiếm sự trợ giúp từ Chính phủ để duy trì chi tiêu, do các lệnh cấm huy động vốn của phương Tây. Tháng trước, hãng thông tấn Itar-Tass cũng cho biết chi tiêu quốc phòng của Nga sẽ tăng 21% năm tới. Và vài tuần sau đó, Bộ trưởng Tài chính Nga - Anton Siluanov tuyên bố không đủ ngân sách cho chương trình quốc phòng.

Tình hình trên thị trường dầu mỏ gây nên không khí hoang mang. Các chuyên gia thừa nhận khó đưa ra sự chẩn đoán rõ ràng. Phạm vi các ý kiến rất rộng, từ việc trở lại mức giá 100 USD/thùng và hơn thế cho đến đổi chiều, rớt giá xuống mức 60 USD.

Băng Giang (TH)