Chỉ riêng 2 cơ quan Thuế lớn nhất cả nước là Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh công bố danh sách gần 100 DN nợ thuế lớn trên địa bàn đã cho thấy số tiền nợ thuế lên tới chục nghìn tỷ đồng. Tổng cục Thuế đã chỉ ra nợ thuế tăng một phần do lỗi DN cố tình trây ỳ, không nộp thuế đúng hạn, chiếm dụng tiền thuế để lấy vốn sản xuất, kinh doanh.

Tại Hội nghị sơ kết công tác thuế 6 tháng đầu năm 2015 của Cục Thuế Hà Nội tổ chức đầu tháng 7 vừa qua, Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn chỉ ra thực tế là tình trạng nợ đọng thuế còn lớn, đơn cử như tại Hà Nội tỷ lệ nợ thuế chiếm 12% và kéo dài nhiều năm. 

Trong đó, Cục Thuế Hà Nội điểm mặt nhóm DN nợ thuế hàng chục tỷ, thậm chí hàng trăm tỷ đều rơi vào nhóm các DN hoạt động trong lĩnh vực xây dựng, bất động sản như: Công ty Sông Đà Thăng Long, có số tiền nợ thuế lên tới 375,2 tỷ đồng; Công ty Viglacera Hà Nội, với 88 tỷ đồng, tiếp đó là Công ty Cavico Xây dựng Cầu hầm 80,5 tỷ đồng…

Được biết, trước đó Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho biết tổng số nợ thuế trên cả nước hiện nay đã lên tới 72.000 tỷ đồng, bằng 10% số thu, gấp đôi chỉ tiêu mà Quốc hội cho phép. Ông Tuấn cho biết tỉ lệ nợ thuế tối đa chỉ 5% so với số thu, tuy nhiên, con số này đến nay đã lên tới trên 10%.

Rất nhiều địa phương, như Hà Nội là một trong những tỉnh thành có tỉ lệ nợ đọng thuế cao. Để giảm nợ đọng thuế, cơ quan thuế phải tăng cường thanh, kiểm tra doanh nghiệp. Theo chỉ tiêu được bộ trưởng Bộ Tài chính giao thì ngành thuế phải đảm bảo năm nay, tăng thu 10% so với dự toán. Cụ thể như Cục thuế Hà Nội phải tăng thu 6.200 tỷ đồng.

Câu chuyện nợ thuế của nhiều dự án bất động sản gắn liền với giai đoạn khó khăn của nền kinh tế. Để có vốn cho các dự án bất động sản lên đến hàng ngàn tỷ đồng, các chủ đầu tư huy động từ nhiều nguồn, như khách hàng, ngân hàng, tự có… Tuy nhiên, khi thị trường gặp khó khăn, nguồn huy động từ khách hàng không được, các doanh nghiệp phải vay ngân hàng với lãi suất lúc đó lên tới 20%/năm, thậm chí là 30%/năm.

Theo Luật sư Trương Thanh Đức, Chủ tịch Công ty Luật Basico, với mức lãi suất cao như vậy, các chủ đầu tư đều đủ thông minh để hiểu rằng, nếu nợ ngân hàng quá lâu thì áp lực siết nợ sẽ rất cao, thậm chí có khả năng rơi vào danh sách đen và không thể tiếp tục vay vốn để có thể duy trì dự án. Trong khi đó, cơ quan thuế có thể cảm thông hơn rất nhiều và mức phạt trả chậm tính ra vào giai đoạn đấy cũng chưa đến 50% so với lãi suất vay ngân hàng. Do đó, doanh nghiệp tìm mọi cách để xin được gia hạn thời gian nộp thuế, cũng như cố tình chậm nộp thuế, chấp nhận chịu phạt.

Theo bà Nguyễn Thị Hồng Vân, chuyên gia tư vấn thuế Công ty Kiểm toán Việt, đại đa số các dự án nợ thuế là do không có dòng tiền về, thậm chí có dòng tiền về, thì các ngân hàng đã ngay lập tức thu hồi, nên khi cơ quan thuế vào cuộc, dù phải sử dụng đến các biện pháp cưỡng chế mạnh như phong tỏa tài khoản, thì cũng khó lòng thu hồi được. Chưa kể, đa phần giao dịch giữa chủ đầu tư và khách hàng mua nhà chủ yếu giao dịch bằng tiền mặt, nên sử dụng biện pháp cưỡng chế trên cũng khó phát huy tác dụng.

”Bên cạnh các nguyên nhân khách quan là do tình hình kinh doanh khó khăn, vẫn còn có những doanh nghiệp dù có hoạt động kinh doanh và tiếp tục đầu tư, nhưng không ưu tiên thực hiện nghĩa vụ với ngân sách”, bà Nguyễn Thị Hải Yến, Trưởng phòng Tuyên truyền, Cục Thuế TP. Hà Nội cho biết.

Biện pháp công khai tên doanh nghiệp nợ thuế như những đợt công bố vừa rồi bước đầu cũng đã thấy hiệu quả. Những doanh nghiệp bị nêu tên đã có động thái tích cực hơn trong việc nộp thuế và đương nhiên cũng khiến những doanh nghiệp khác phải khẩn trương hơn trong việc thực hiện nghĩa vụ thuế với Nhà nước. Sau khi Cục Thuế Hà Nội công bố tên doanh nghiệp nợ thuế đất, đã có khoảng một nửa trong tổng số 38 dự án đã nộp tiền sử dụng đất với tổng số tiền 219,38 tỷ đồng.

Mai Hoa - (Tổng hợp theo Báo đầu tư, Trí thức trẻ)