Theo rà soát của Cục Hàng hải Việt Nam, có khoảng 40 hãng tàu biển nước ngoài đang hoạt động kinh doanh tại Việt Nam, đảm nhận vận chuyển khoảng 88% khối lượng hàng hoá xuất nhập khẩu; trong đó đảm nhận gần 100% hàng hoá xuất khẩu đóng trong container xuất, nhập từ các thị trường như châu Âu, châu Mỹ, Bắc Mỹ.
Do phụ thuộc vào các hãng tàu nước ngoài nên các chủ hàng Việt Nam bị áp đặt thu tới 15 loại phụ phí đối với công- ten- nơ như: phí dịch vụ THC, phí mất cân đối (CIC), phí tắc nghẽn cảng (PCS), phí vệ sinh, phí sửa chữa vỏ, phí thủ tục, phí lưu kho bãi, phí hoá đơn… Đồng thời, các loại phụ phí này cũng tăng theo thời gian, trung bình mỗi năm tăng khoảng 15%.
Hãng tàu thu phụ phí bất hợp lý: DN bị móc túi hàng tỷ đồng
Trong đó có nhiều phụ phí rất bất hợp lý không đúng quy định của pháp luật Việt Nam và thông lệ quốc tế như: phí vệ sinh, sửa chữa công- ten- nơ, phí hoá đơn… Đáng chú ý là một số loại phụ phí được phép thu theo thông lệ quốc tế khi phát sinh hiện tượng như: phí tắc nghẽn cảng, phụ phí xăng dầu, nhưng hãng tàu thường lợi dụng để kéo dài thời gian thu phí khi hiện tượng phát sinh đã chấm dứt.
Đại diện một DN xuất khẩu hải sản khác cho biết thêm, trên thực tế, khi đàm phán giá cước vận chuyển, các đại lý hãng tàu không đưa các phụ phí vào nên thấy giá hợp lý. Tuy nhiên, khi cộng các khoản phí, tổng giá vận chuyển cho một container lên rất cao, thậm chí có những khoản phí mà bên chịu phải là các hãng tàu nhưng cũng bắt chủ hàng chịu như: phí cắm điện tại cảng do tàu vào trễ.
Biết việc trả phụ phí bất hợp lý nhưng các DN không còn cách lựa chọn nào vì phải xuất hàng theo hợp đồng đã ký kết cho đối tác nước ngoài. Để bảo đảm giá cả cạnh tranh, các DN đã tiết kiệm chi phí sản xuất mỗi thứ một chút, nhưng chính những khoản thu phụ phí bất hợp lý từ các hãng tàu đã làm tăng chi phí cho DN, làm giảm khả năng cạnh tranh hàng hóa, giảm hiệu quả kinh doanh.
Theo Cục Hàng hải Việt Nam, việc chủ tàu ồ ạt thu các loại phụ phí đã xuất hiện từ năm 2010, Bộ Giao thông Vận tải cũng đã có kiến nghị Thủ tướng Chính phủ một số giải pháp nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện hiệu quả. Hiện tại, vẫn chưa có cơ chế kiểm tra giám sát, quản lý của cơ quan nhà nước đối với vấn đề này.
Mới đây, Bộ trưởng Đinh La Thăng, Bộ GTVT đã thành lập Tổ công tác liên ngành bao gồm đại diện Bộ Giao thông vận tải (Cục Hàng hải Việt Nam, Vụ Vận tải); Bộ Tài chính (Tổng cục Thuế, Cục Quản lý giá); Bộ Công thương (Cục Xuất nhập khẩu, Cục Quản lý cạnh tranh); Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam; các Hiệp hội: Chủ hàng Việt Nam, Cảng biển Việt Nam với nhiệm vụ trực tiếp làm việc với hãng tàu biển nước ngoài, chủ hàng hóa xuất nhập khẩu Việt Nam để làm minh bạch việc thu phí, phụ phí; so sánh với quy định của pháp luật Việt Nam và thông lệ quốc tế; đề nghị hãng tàu ngừng thu ngay một số loại phí không hợp lý; đưa ra cơ chế quản lý, giám sát việc thu và nộp phí, phụ phí vận tải của chủ tàu và chủ hàng.
Đối với phí dịch vụ container THC là phí trả cho cảng xếp dỡ container nhưng mức thu cao hơn rất nhiều giá thu thực tế của cảng, phí này do chủ tàu trực tiếp thu từ chủ hàng và nộp cho cảng, mức thu của cảng khoảng 35 USD/cont 20’, 40-50 USD/cont 40’ nhưng chủ tàu thu từ chủ hàng là 100 – 120 USD/cont để hưởng chênh lệch.
Phí mất cân đối container (CIC hoặc CIS) chỉ phát sinh khi có sự mất cân đối vỏ container giữa hai đầu bến, thường chỉ xuất hiện theo thời vụ, đối với hàng nhập về Việt Nam nếu phát sinh phí CIC thì chủ hảng xuất tại nước ngoài sẽ phải chịu phí này nhưng chủ tàu vẫn thu từ chủ hàng Việt Nam với giá thành rất cao khoảng 50 USD/cont 20’ và 100 USD/cont 40’ và thu liên tục từ năm 2010 đến nay.
Phí vệ sinh container chủ tàu đưa ra với lý do đóng hàng hoặc do công nhân, máy móc bốc xếp gây bẩn, tuy nhiên nhiều loại hàng sạch như dệt may, da giày vẫn phải nộp phí vệ sinh, một số hãng tàu thu phí này rất cao, khoảng 2,5 triệu/cont.
Phí sửa chữa vỏ container, mặc dù phí này đã được tính vào chi phí khấu hao tài sản trong quá trình kinh doanh, nhưng hãng tàu thu phí này rất cao, khoảng 2,5 triệu/cont.
Phí sửa chữa vỏ container, mặc dù phí này đã được tính vào chi phí khấu hao tài sản trong quá trình kinh doanh, nhưng hãng tàu vẫn thu từ phía chủ hàng Việt Nam. Ngoài ra người nhận hàng còn phải nộp thêm một số khoản phí như: phí thủ tục, phí hóa đơn, phí lưu kho bãi, phí cầu đường … |
Linh Anh (TH)