Giải thích về sự thất bại của đảng Dân chủ, giới phân tích đã đưa ra một số nguyên nhân. Thứ nhất, cuộc bầu cử diễn ra trong bối cảnh uy tín của Tổng thống Obama đã liên tục giảm sút, xuống dưới mức 40% so với thời kỳ đỉnh cao 83%-89% năm 2008 khi ông là ứng cử viên tổng thống của đảng Dân chủ. 

Thứ hai, lực lượng cử tri Dân chủ đi bỏ phiếu thấp hơn nhiều so với các kỳ bầu cử trước, mặc dù đêm trước khi cử tri cầm lá phiếu, ông Obama đã lên tiếng hối thúc cử tri của đảng này “đừng ở nhà và đừng để ai lựa chọn tương lai của bạn.” 

Thứ ba, truyền thống bầu cử Mỹ bởi trong các cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ cho thấy, cử tri Mỹ thường có thiên hướng ủng hộ đảng không nắm quyền Nhà Trắng. Qua các cuộc bầu cử trước, đảng của tổng thống đương nhiệm trong nhiệm kỳ thứ hai thường mất trung bình hơn 20 ghế tại Hạ viện.

Thứ tư là do đảng Cộng hòa đổ ra nhiều tiền bạc hơn nhằm thực hiện bằng được mục tiêu lật ngược thế cờ. 
Việc phe Cộng hòa nắm quyền kiểm soát lưỡng viện Quốc hội chắc chắn sẽ tác động mạnh tới chính trường Mỹ trong hai năm cầm quyền còn lại của Tổng thống Obama. 

Chuyên gia phân tích bảo thủ Michael Barone nhận định: “Tôi nghĩ cơ bản một mặt chúng ta đều thấy những vấn đề về kinh tế, chính sách đối ngoại, thế giới lộn xộn đang gây thiệt hại cho đảng Dân chủ và ít nhất tạm thời có lợi cho đảng Cộng hòa, nhưng về mặt dài hạn, sau cuộc bầu cử, dĩ nhiên đảng Cộng hòa sẽ phải đề ra một cái gì đó khác lạ”.

Đa số ý kiến cho rằng mọi chuyện vẫn xấu như trong các năm qua, thậm chí còn tệ hại hơn. Đảng Cộng hòa ở vị thế thuận lợi hơn để thúc đẩy các chương trình nghị sự của họ, ép Tổng thống Obama phải nhượng bộ. 

Giới quan sát cho rằng, việc đảng Cộng hòa kiểm soát lưỡng viện một mặt sẽ “dọn đường” cho các vấn đề còn bế tắc như tự do thương mại, thuế doanh nghiệp, mặt khác là những thay đổi về chính sách đối ngoại, quốc phòng.
Chris Arterton, giáo sư chuyên ngành quản lý chính trị thuộc Đại học George Washington cho rằng, chính sách đối ngoại của Mỹ sẽ cứng rắn hơn bởi về cơ bản Thượng nghị sỹ John McCain sẽ là tiếng nói đại diện của phe Cộng hòa với chính sách đối ngoại dựa trên nền tảng quân sự.

Khi đó, chính quyền của Tổng thống Barack Obama  buộc sẽ nghiêng theo chính sách cứng rắn hơn với Nga, trong đó có vấn đề liên quan đến khủng hoảng Ukraine, sẵn sàng áp các lệnh trừng phạt nặng nề hơn.

Ông Arterton nói: “Mỹ có thể đưa thêm nhiều lệnh trừng phạt chống lại Nga khi Quốc hội (dưới sự kiểm soát của đảng Cộng hòa) cho rằng những trừng phạt hiện tại chưa đủ mạnh hoặc chưa có hiệu quả”.

Trâm Anh (TH)