Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam vào ngày 6/1/1946 thành công tốt đẹp. Trong cuộc Tổng tuyển cử tự do, dân chủ và đoàn kết đó, cụ Nguyễn Văn Tố đã trúng cử. Tại kỳ họp đầu tiên của Quốc hội vào ngày 2/3/1946, cụ đã được bầu làm Trưởng ban thường trực Quốc hội – Cơ quan quyền lực Nhà nước cao nhất của nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, tương đương chức danh Chủ tịch Quốc hội ngày nay.

Cụ Nguyễn Văn Tố sinh ngày 5 /6/1889 trong một gia đình nhà nho ở làng Đông Thành, huyện Thọ Xương cũ, nay là số 78, phố Bát Sứ, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Thuở nhỏ cụ học chữ Hán, sau sang Pháp học đỗ bằng Thành chung (Trung học). Về nước cụ làm việc tại Trường Viễn đông Bác cổ, Hà Nội, chuyên về văn học cổ Việt Nam.

Cụ là một học giả được đào tạo bài bản, uyên thâm Hán học, tinh thông Tây học. Ở Việt Nam, đầu thế kỷ 20, danh tiếng của cụ được xếp vào tứ danh kiệt. Cụ là người tâm huyết với lịch sử văn hóa dân tộc, là Hội trưởng Hội truyền bá chữ quốc ngữ.

Cuộc Tổng tuyển cử đầu tiên của nước Việt Nam vào ngày 6/1/1946 bầu đại biểu Quốc hội khóa I đã thành công tốt đẹp. Trong cuộc Tổng tuyển cử tự do, dân chủ và đoàn kết đó, cụ Nguyễn Văn Tố đã trúng cử đại biểu Quốc hội với tư cách là đại biểu của tỉnh Nam Định.

Tiếp đó, tại kỳ họp đầu tiên của Quốc hội vào ngày 2/3/1946 cụ đã được bầu làm Trưởng ban Thường trực của Quốc hội - Cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, tương đương chức danh Chủ tịch Quốc hội ngày nay.

Đó là phần thưởng xứng đáng cho một vị nhân sĩ yêu nước. Cụ là tấm gương sáng về lòng yêu nước, về tinh thần cách mạng, trí tuệ và phẩm chất đạo đức.

Được bầu làm Trưởng ban Thường trực Quốc hội, trong bối cảnh đầy khó khăn, thử thách của vận nước, cụ Nguyễn Văn Tố đã sát cánh cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh cổ vũ, động viên nhân dân ta vững bước vượt qua muôn vàn khó khăn.

Thực dân Pháp không từ bỏ âm mưu thống trị nước ta một lần nữa. Mùa đông năm 1946, hưởng ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh với tinh thần nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ. Cả nước đồng lòng quyết tâm kháng chiến chống thực dân Pháp.

Với trọng trách của mình, cụ Nguyễn Văn Tố đã cùng Trung ương Đảng, Chính phủ lên chiến khu Việt Bắc động viên đồng bào và chiến sĩ tham gia cuộc trường chinh  gian khổ. Sau gần 1 năm tiến hành cuộc chiến tranh, vào tháng 10/1947, thực dân Pháp mở cuộc tiến công quy mô vào căn cứ địa Việt Bắc nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não kháng chiến của ta.

Chưa kịp chạy thoát, cụ Nguyễn Văn Tố đã bị giặc bắt. Chúng nhìn thấy một ông cụ có bộ râu thưa, trông rất chững chạc, nói tiếng Pháp rất giỏi, lại yêu cầu Chính phủ Pháp chấm dứt chiến tranh. Chúng đã nhầm cụ với Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Khi biết người bị bắt không phải là Chủ tịch Hồ Chí Minh, giặc Pháp đã bắn chết cụ khi cụ tìm cách chạy thoát. Cụ Nguyễn Văn Tố là người lãnh đạo cao nhất của ta hy sinh trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược. Sự hy sinh của cụ Nguyễn Văn Tố là tổn thất lớn lao của nhân dân ta.

Đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự hy sinh của cụ Nguyễn Văn Tố là sự mất mát to lớn. Bác đã mất đi một người cộng sự đắc lực, mất đi một người bạn chí cốt. Phiên họp của Hội đồng Chính phủ chuẩn bị đón Tết Mậu Tý năm 1948 Bác đã bật khóc khi nhớ đến cụ Nguyễn Văn Tố.

Cụ Nguyễn Văn Tố là một học giả uyên bác. Sau cách mạng tháng Tám, từ Hội trưởng Hội truyền bá quốc ngữ, Cụ được toàn Đảng, toàn dân tín nhiệm cử làm Bộ trưởng Bộ cứu tế xã hội. Với cương vị mới, Cụ đã có công lớn trong việc chống giặc đói. Là trưởng ban thường vụ Quốc hội rồi Bộ trưởng không bộ trong Chính phủ Liên hiệp kháng chiến, Cụ đã góp phần quan trọng vào việc tập hợp, đoàn kết các tầng lớp nhân dân, đặc biệt là tầng lớp nhân sĩ, trí thức và các quan chức trong chế độ cũ đi theo cách mạng. Nói về cụ Nguyễn Văn Tố là nói về một nhân cách lớn, nói về một hiền tài có đủ nhân – trí – dũng.  

Thu Trang (Tổng hợp)