Việt Nam đã và đang đàm phán và ký kết rất nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA), đặc biệt là Hiệp định FTA Việt Nam – EU và Hiệp định TPP. Sức ép cạnh tranh đối với các doanh nghiệp Việt Nam thời hội nhập đang ngày càng lớn.

Doanh nghiệp “thuần Việt” sẽ cực kỳ khó khăn                                 

Vừa qua, Tổng Cục Thống Kê đã công bố số liệu thống kê kinh tế - xã hội năm 2015. Theo đó, Tổng sản phẩm trong nước (GDP) của Việt Nam năm 2015 ước tính tăng 6,68% so với năm 2014, cao nhất trong 5 năm trở lại đây. Các doanh nghiệp nước ngoài vốn đã coi thị trường Việt Nam là điểm đến kinh doanh hấp dẫn, giờ lại càng có thêm cơ sở để thâm nhập mạnh mẽ vào thị trường hơn 90 triệu dân này. Đây là áp lực vô cùng lớn cho các doanh nghiệp “thuần Việt” – những doanh nghiệp thuộc khu vực kinh tế trong nước. Và không còn là dự báo, hệ quả từ áp lực này đã thể hiện bằng những con số về tình hình xuất nhập khẩu của Việt Nam năm 2015.

Số liệu thống kê xuất nhập khẩu hàng hóa năm 2015 của Tổng Cục Thống Kê cho thấy, cán cân thương mại năm 2015 nhập siêu 3,2 tỷ USD, trong đó khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 20,3 tỷ USD, khu vực FDI xuất siêu 17,1 tỷ USD. Như vậy, doanh nghiệp “thuần Việt” không chỉ yếu thế với các doanh nghiệp tại nước ngoài, mà còn tỏ ra yếu thế với chính các doanh nghiệp FDI.Ông Đặng Trần Hải Đăng – Phó Giám đốc Trung Tâm Nghiên cứu VietinBankSc khi phân tích ngành Đồ gỗ đã chỉ ra rằng: “Doanh nghiệp nước ngoài chiếm đến 80% thị trường Đồ gỗ so với các doanh nghiệp trong nước”. Ông Đăng cũng nhận định, thách thức của ngành Đồ gỗ đến từ các vấn đề liên quan đến hội nhập, tuy nhiên chưa cần nói đến các vấn đề hội nhập thì các doanh nghiệp FDI cũng đang gây những sức ép vô cùng lớn.

Ông Nguyễn Xuân Phú – Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Sunhouse khi phân tích bối cảnh hội nhập chung thì cho rằng, ngay chính các doanh nghiệp Việt cũng sẽ gây khó khăn cho chính doanh nghiệp Việt, ông nói: “Cách của doanh nghiệp Việt Nam ngày xưa là trông chờ vào thuế nhập khẩu. Năng suất thấp nhưng với thuế 20% - 30% chúng ta vẫn có cơ hội thắng. Nhưng khi thuế về 0%, các công ty thương mại đơn thuần chỉ cần nhập hàng về, mẫu mã lạ. Nhà sản xuất chúng ta không thể theo được”.

“Họ vào thì mình ra!”

Trước sức ép cạnh tranh như vậy, rõ ràng những doanh nghiệp “thuần Việt” như Tập đoàn Sunhouse của ông Phú không thể ngồi yên. Theo ông, xu hướng các doanh nghiệp nước ngoài xâm nhập vào Việt Nam là không thể cản được. Ông  Phú cho rằng, khi các doanh nghiệp đối mặt với những khó khăn về thị trường nội địa, một trong những giải pháp là xâm nhập thị trường nước ngoài. Ông chia sẻ: “Trong vòng 5 năm tới, doanh nghiệp sản xuất thuần Việt sẽ cực kỳ khó khăn về mặt thị trường nội địa. Nhưng họ vào thì mình phải ra. Vì nguyên tắc thị trường là người tiêu dùng cần sự đa dạng”. Ông Phú dẫn chứng: “Một gói kẹo Rinda ở Malaysia có giá bằng 1/3 gói kẹo dừa Bến Tre ở Malaysia, nhưng sang Việt Nam thì một gói kẹo Rinda lại đắt bằng 3 lần gói kẹo dừa. Tức là xu hướng người tiêu dùng luôn luôn cần sự thay đổi. Đấy là cơ hội, khi chúng ta hòa nhập thì thị trường nội địa sẽ nhỏ đi nhưng chúng ta lại có tiềm năng mới để sang thị trường mới”.

Ông Lê Hoàng Hà – Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Sơn Hà Sài Gòn lại có quan điểm tương đối khác. Ông cho rằng, mặc dù hội nhập mang đến cho các doanh nghiệp Việt cơ hội đưa hàng hóa của mình đến các quốc gia có nhu cầu, nhưng nếu doanh nghiệp không giữ vững được thị trường trong nước thì khó có khả năng xuất khẩu được. Ông chứng minh: “Doanh nghiệp có thể xuất khẩu mạnh, nhưng bất kể thời điểm nào, rủi ro quốc tế cũng nhiều hơn rủi ro trong nước, chỉ cần thị trường thế giới “hắt hơi sổ mũi” là doanh nghiệp có thể phải đóng cửa nhà máy”. Cũng theo ông Hà, nếu các doanh nghiệp Việt muốn xuất khẩu thì trước tiên phải hiểu về luật chơi quốc tế, phải đầu tư công nghệ và đặc biệt là phải quản lý chất lượng thật tốt.

Hội nhập càng sâu vào kinh tế quốc tế thì doanh nghiệp Việt Nam lại càng phải đối mặt với sức ép cạnh tranh ngày một lớn. Nhưng sức ép càng lớn thì động lực càng mạnh. Tận dụng cơ hội xuất khẩu có thể là một trong những chìa khóa giúp các doanh nghiệp trong nước “vượt vũ môn hóa rồng”.

TÙNG LÂM