Với mức tăng trưởng tín dụng của cả nước trong 5 tháng đầu năm chỉ đạt 1,31% so với cuối năm 2013, nhiều chuyên gia đã bày tỏ lo ngại về thị trường tín dụng đang bị đóng băng.
Các ngân hàng cũng suốt ruột không kém khi phải hạ lãi suất tín dụng và đưa ra nhiều chiêu thức để mời chào khách hàng vay vốn.
Điều này dường như trái ngược với thực tế khi mà theo thông tin hiện nay có tới gần 70% các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) khó có thể tiếp cận được vốn của các ngân hàng.
Khu vực DNNVV chiếm đến 97,5% trong tổng số DN đang hoạt động trên cả nước, đây là lực lượng đông đảo đóng vai trò tích cực giải quyết việc làm và thu nhập cho người lao động.
Theo TS. Phạm Ngọc Long, Viện trưởng Viện Khoa học quản trị DNNVV đã cho biết trong Diễn đàn Thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa các ngân hàng Châu Phi và các nước ASEAN: "Chỉ có khoảng 32% DN nhỏ và vừa (DNNVV) tiếp cận được vốn vay ngân hàng thường xuyên, khoảng 35% phản ánh khó tiếp cận, còn lại 33% không thể tiếp cận được vốn ngân hàng".
Bên cạnh đó việc tiếp cận nguồn vốn khác như: ngân hàng Chính sách, quỹ bình ổn giá… cũng gặp khó khăn. Chỉ có 48,6% số DNNVV có khả năng tiếp cận, 30,4% số DN khó tiếp cận và gần 21% số DN không tiếp cận được.
Còn phương án huy động vốn trên thị trường như: phát hành cổ phiếu, trái phiếu hoặc tự huy động vốn thì phần lớn các DNNVV thường không có đủ điều kiện và uy tín.
Chỉ chiếm 21% tỷ trọng dư nợ của toàn nền kinh tế nhưng tỷ lệ các DNNVV vay được vốn tín dụng rất thấp khoảng 24,4%. Trong đó gần 70% là vay ngắn hạn, gần 90% vay bằng nội tệ.
Trong khi đó, tổng giá trị tài sản đảm bảo lại tăng bình quân 7% suốt trong kỳ và tỷ trọng tài sản đảm bảo so với tổng dư nợ tăng đáng kể, năm 2011 là 161%, năm 2012 là 164% và năm 2013 là 178%. Điều này cho thấy mức độ tín nhiệm thấp và ràng buộc điều kiện tín dụng cao đối với DNNVV.
Các DNNVV đang gặp rất nhiều khó khăn khi vay vốn ở các ngân hàng
Muốn duy trì hạn mức tín dụng hoặc vay thêm vốn của ngân hàng các DNNVV phải bổ sung thêm tài sản thế chấp. Các tài sản thế chấp cho ngân hàng trước đó chủ yếu là bất động sản đã bị sụt giảm từ 20-50% giá trị và hiện nay các doanh nghiệp này cũng không còn tài sản khác để thế chấp ngân hàng. Điều này đã đẩy doanh nghiệp đến tình trạng hết sức kho khăn là không thể trả nợ và cũng không thể vay thêm vốn để sản xuất.
Một trong những công cụ đang được các DNNVV bấu víu đó là các tổ chức bảo lãnh tín dụng. Một đầu mối bảo lãnh tín dụng uy tín cho cộng đồng DNNVV là ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB). Tuy nhiên các doanh nghiệp có thể tiếp cận với tổ chức này cũng rất thấp và giá trị bảo lãnh cũng không cao. Do tỷ lệ rủi ro bảo lãnh cho DN này cao tới gần 27% khiến tỷ lệ từ chối trả thay của VDB cũng khá cao tới trên 18%. Và cho dù doanh nghiệp có được bảo lãnh thì cũng còn phải trải qua hàng loạt các trở ngại ở thủ tục thẩm định, phê duyệt bảo lãnh không khác gì ngân hàng thương mại cho vay khách hàng thông thường.
Sở dĩ các ngân hàng thận trọng, co cụm, bảo thủ trong việc cấp vốn tín dụng cho các DNNVV là do tỷ lệ nợ xấu ở ngân hàng đang ở mức rất cao và còn đang có xu hướng tăng lên. Tuy nhiên với việc làm này các ngân hàng đang đẩy khu vực chiếm 97,5% trong tổng số DN đang hoạt động trên cả nước rơi vào tình trạng khó khăn và không bao lâu nữa hậu quả của nó sẽ tác động ngược trở lại nền kinh tế.
TS. Phạm Ngọc Long nhận đinh rằng, Ngân hàng thương mại cần tạo điều kiện để DNNVV sớm được hồi phục đúng hướng, phát triển theo lộ trình và mục tiêu tập trung vào các ngành hàng thuộc lĩnh vực công nghiệp phụ trợ, DN khoa học và công nghệ, DN sản xuất sản phẩm công nghệ cao, DN chế biến hàng xuất khẩu,…
Theo đó các ngân hàng, cần có cách cho vay mới áp dụng với DNNVV có vốn thấp, tổng tài sản sinh lời thấp và mức doanh thu không lớn. Chẳng hạn như cho vay qua DN đầu mối liên kết nghiên cứu-sản xuất-chế biến-tiêu thụ hoặc cho vay theo mô hình bảo lãnh tín dụng trọn gói không cần tài sản đảm bảo, mô hình tín dụng kích cầu có trọng tâm, trọng điểm của Chính phủ…
Song song đó, các cơ quan chức năng hỗ trợ cùng với ngân hàng- DNNVV giải quyết bài toán về thị trường, đất đai, vốn ưu đãi, công nghệ, đào tạo và quản lý trên nền tảng tháo gỡ rào cản, thể chế và minh bạch hóa thông tin, tạo lập môi trường kinh doanh lành mạnh, thông thoáng.
NQ (Tổng Hợp)