Qua loạt bài báo Kinh doanh & Pháp luật khởi đăng từ ngày 30-10-2013 đề cập đến lá đơn của doanh nhân Huỳnh Uy Dũng - TGĐ Công ty Cổ phần Đại Nam (Cty Đại Nam) tố cáo ông Lê Thanh Cung - Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương, trong khi bạn đọc đang quan tâm chờ kết luận giải quyết tố cáo theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại văn bản số 7686/VPCP-V.I ngày 08-10-2014 thì UBND và các sở ngành tỉnh Bình Dương lại liên tục có nhiều văn bản thu hồi QSDĐ đất ở trong KCN Sóng Thần 3 và thanh tra thuế Cty Đại Nam. Cùng với nhiều ý kiến của độc giả ở mọi miền đất nước; cùng với người dân và các doanh nghiệp, doanh nhân, báo Kinh doanh & Pháp luật cũng đã nhận được nhiều ý kiến luật gia, luật sư xung quanh những quyết định bất thường của UBND tỉnh Bình Dương đối với Công ty Đại Nam.

1. Ý KIẾN CỦA LUẬT GIA ĐỖ MINH CHÁNH:

Ngày 07-07-2008, UBND tỉnh Bình Dương ban hành Quyết định số 2089/QĐ-UBND về việc cho phép thay đổi thời hạn sử dụng đất từ “có thời hạn” sang “lâu dài” đối với 61,5 ha thuộc KCN Sóng Thần 3. Lô đất này thuộc một phần diện tích đất mà Cty Đại Nam đã “mua” lại của tỉnh. Kế hoạch sử dụng đất chi tiết 1/500 không có thay đổi so với quy hoạch chi tiết 1/2000 đã được doanh nghiệp nộp từ 26-10-2009 nhưng chưa được UBND tỉnh Bình Dương phê duyệt. Cho đến năm 2014, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương “vịn” vào lý do doanh nghiệp này làm không đúng (mà không nêu rõ được không đúng ở chỗ nào) để cho rằng mình “có quyền” từ chối. Để khẳng định “tuyên bố” của mình là có “trọng lượng”, ngày 08-09-2014, UBND tỉnh Bình Dương ra Quyết định số 2173/QĐ-UBND về việc thu hồi Quyết định số 2089/QĐ-UBND ngày 07-07-2008, động thái này đã gây phá vỡ các mối quan hệ về đất đai. Quyết định trên đã bộc lộ rõ những hạn chế nhất định, dẫn đến việc thực thi pháp luật về đất đai bị bất cập, ảnh hưởng không tốt đến tình hình an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội, ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động kêu gọi đầu tư trên địa bàn tỉnh khi doanh nghiệp và người dân đánh mất niềm tin.

Liên quan đến vấn đề thanh tra thuế, Luật gia Đỗ Minh Chánh cho hay: 

Chỉ trong vòng hơn 03 tháng từ tháng 7 - 10/2014, Cục thuế tỉnh Bình Dương đã 02 lần quyết định thành lập đoàn thanh tra để kiểm tra thuế. Về quy trình thanh tra thuế, Tổng Cục Thuế đã quy định rất rõ tại Quyết định số 74/QĐ-TCT ngày 27-01-2014 về trường hợp thanh tra đột xuất: (1) Khi phát hiện cơ quan, tổ chức, cá nhân có dấu hiệu vi phạm pháp luật về thuế; (2) Để giải quyết khiếu nại, tố cáo về thuế; (3) Chia tách, sáp nhập, hợp nhất, giải thể, phá sản, cổ phần hóa theo quy định pháp luật; ... Tại lần thanh tra lần thứ nhất tháng 7/2014, Đoàn thanh tra Cục thuế tỉnh Bình Dương đã không phát hiện sai phạm về nghĩa vụ nộp thuế và doanh nghiệp không thuộc đối tượng cần phải thanh tra đột xuất theo quy định. Nhưng đến tháng 10/2014, lại tiếp tục tổ chức thanh tra lần hai với lý do “theo yêu cầu của cơ quan cảnh sát điều tra” theo lý giải của một cán bộ Cục thuế là hoàn toàn không đủ sức thuyết phục. Vậy việc thanh tra thuế lần 2 tại Cty Đại Nam có trong kế hoạch của Cục thuế tỉnh Bình Dương báo cáo cho Tổng Cục Thuế hay không? Có đúng theo quy định tại mục 2.2.1 tại Quyết định số 74/QĐ-TCT của Tổng Cụ Thuế về kế hoạch thanh tra thuế hay không?

2. Ý KIẾN LUẬT SƯ THÁI ĐỨC LONG VỀ QUYẾT ĐỊNH 2173/QĐ - UBND

1. Trước hết cần xem xét bối cảnh tổng thể của cả nước và Bình Dương, các quy định của pháp luật và đề nghị của Cty Đại Nam vào thời điểm năm 2008 để từ đó UBND tỉnh Bình Dương ban hành Quyết định 2089/QĐ-UBND ngày 07.07.2008 (Quyết định 2089) cho phép thay đổi thời hạn sử dụng đất đối với Cty Đại Nam. Do không có các tài liệu liên quan đến quyết định trên nên chỉ có thể suy đoán rằng “vào thời điểm đó, UBND tỉnh phải có cơ sở mới ban hành quyết định trên. Cơ sở đó có thể là việc vận dụng pháp luật vào thực tiễn Bình Dương trong bối cảnh KT-XH thời điểm đó hoặc có thể có ý kiến chỉ đạo của Trung ương hay nghị quyết của Tỉnh ủy hay quyết định điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được duyệt…” các cơ sở này cần phải được xác định để nghiên cứu.

2. Thứ hai, cần phải xem xét cơ quan nào có thẩm quyền kết luận về Quyết định 2089. Tại Quyết định 2173/QĐ-UBND tỉnh Bình Dương dựa vào Kết luận 1549/KL-TTCP ngày 04.07.2014 của Thanh Tra Chính Phủ và Tờ trình 458/TTr-STNMT ngày 04.09.2014 của Sở TN&MT tỉnh Bình Dương để thu hồi Quyết định 2089 là không phù hợp quy định của pháp luật. Căn cứ Điều 201 Luật đất đai (2013) quy định thanh tra chuyên ngành đất đai, theo đó “thanh tra chuyên ngành đất đai là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật về đất đai, quy định về chuyên môn, kỹ thuật, quản lý thuộc lĩnh vực đất đai”. Và theo Điều 17 Luật Thanh tra (2010): “Thanh tra bộ… tiến hành thanh tra chuyên ngành đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực của bộ; giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng theo quy định của pháp luật”, cùng với các trình tự thủ tục nhất định. Nghĩa là không thể trong kết luận thanh tra giải quyết khiếu nại tố cáo mà Thanh tra Chính phủ kết luận có sai sót của Quyết định 2089.

3. Ngoài ra, cần xem xét hậu quả pháp lý của việc thu hồi Quyết định 2089. Nếu xác định UBND tỉnh ban hành văn bản trái luật phải bị thu hồi và đây là lỗi trực tiếp gây thiệt hại cho doanh nghiệp thì UBND tỉnh phải bồi thường. Trong trường hợp này, Cty Đại Nam có thể khởi kiện tại TAND có thẩm quyền yêu cầu UBND tỉnh bồi thường thiệt hại do Quyết định 2089 gây ra theo Điều 6 Luật tố tụng hành chính (2010). Công ty phải chuẩn bị đầy đủ chứng cứ để chứng minh thiệt hại. Thời hiệu để khởi kiện Quyết định 2089 là 01 năm từ ngày Quyết định 2089 bị kết luận là trái pháp luật căn cứ điểm a, khoản 2, Điều 104 Luật tố tụng hành chính (2010). 

4. Lưu ý rằng việc ban hành Quyết định 2173/QĐ – UBND để thu hồi Quyết định 2089 cũng không cần thiết. Chẳng hạn nếu thanh tra chuyên ngành đất đai kết luận rằng Quyết định 2089 không đúng quy định pháp luật về đất đai, UBND tỉnh chỉ cần căn cứ điểm c, khoản 1, điều 195 Luật đất đai (2013) để đính chính giấy chứng nhận QSD đất liên quan đến thời hạn sử dụng đất, đồng thời phải xác định rõ việc bồi thường thiệt hại (nếu có) do quyết định trái pháp luật gây ra cho doanh nghiệp./.

3. Ý KIẾN LUẬT SƯ TRẦN MẠNH THẮNG:

- Trong cùng năm 2014 mà Cục Thuế tỉnh Bình Dương có 2 Quyết định thanh tra thuế cùng một doanh nghiệp là không đúng khoản 1 Điều 81 của Luật Quản lý thuế về thanh tra thuế định kỳ một năm không quá một lần; 

- Nội dung thanh tra thuế trùng lắp: Quyết định thanh tra 6434/QĐ-CT thanh tra thuế (lần 2 năm 2014) thanh tra thuế từ năm 2009 đến nay. Nhưng kỳ thuế 2011 đã được Tổng Cục thuế thanh tra xong; kỳ thuế 2012 cũng chính Cục thuế Bình Dương thanh tra xong. Như vậy Quyết định thanh tra 6434 có nội dung thanh tra lại trùng lắp nội dung đã thanh tra xong là không đúng khoản 1 Điều 67 Thông tư 156/2013/TT-BTC; 

- Thời hiệu thanh tra lại là 01 năm kể từ ngày có kết luận thanh tra. Thực tế kết luận thanh tra thuế Cty Đại Nam năm 2011 của Tổng Cục thuế ban hành từ ngày 02/4/2013 nhưng đến ngày 16/10/2014 (đã hơn 1 năm) Cục Thuế Bình Dương ra Quyết định số 6434 thanh tra thời kỳ thuế từ năm 2009 đến nay là bao gồm cả thanh tra lại thuế năm 2011 mà Tổng Cục thuế đã thực hiện là không đúng khoản 5 Điều 67 Thông tư 156/2013/TT-BTC.

2. Về cải cách hành chính: Trong khi Thủ tướng Chính phủ ra Chỉ thị 11/CT-TTg ngày 21/5/2014 xác định cộng đồng doanh nghiệp đang đứng trước nhiều khó khăn, thách thức cần khắc phục, do đó các bộ ngành và UBND các tỉnh, thành phố phải: Xây dựng và thực hiện cơ chế phối hợp chặt chẽ, thiết thực, hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước; cải cách thủ tục hành chính trên các lĩnh vực thuế, đất đai, đầu tư, lao động… tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các doanh nghiệp hoạt động. Khẩn trương, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc; giải quyết và trả lời các kiến nghị của doanh nghiệp. Trường hợp vượt thẩm quyền, báo cáo Thủ tướng xem xét, quyết định (điểm b, đ mục 1 Chỉ thị). Nhưng thực tế, với khoảng thời ngắn mà chính quyền địa phương ban hành 12 văn bản hành chính đến doanh nghiệp để thực hiện các việc: thu hồi quyết định liên quan đến giao quyền sử dụng đất, thanh kiểm tra thuế, điều tra hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp... là có thể gây khó cho doanh nghiệp, là chưa thực hiện triệt để cải cách hành chính theo chỉ đạo của Thủ tướng./.   

PV