Đây là nội dung được Bộ Công Thương thông tin tại hội thảo phát triển ngành sữa nội địa vừa tổ chức.

Chia sẻ tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài cho rằng, việc xây dựng chiến lược ngành sữa lúc này là cần thiết để thống nhất nhận thức, mục tiêu và giải pháp, từ đó đồng bộ hóa sự phát triển trong tương lai.

Thứ trưởng nhấn mạnh ngành sữa đóng vai trò đặc biệt vì liên quan trực tiếp đến dinh dưỡng và sức khỏe con người, trong khi số lượng đàn bò cả nước nhiều năm qua gần như không tăng, chỉ khoảng 330.000 con.

Về thị trường sữa bột, Thứ trưởng thừa nhận trong quá trình thực hiện chính sách và quản lý trước đây vẫn tồn tại những hạn chế. Tinh thần hiện nay là nỗ lực khắc phục, làm tốt hơn, đồng thời quản lý toàn bộ chuỗi sản xuất.

Một điểm đáng lưu ý được Thứ trưởng nhắc đến là Việt Nam hiện nhập khẩu khoảng 200.000-300.000 tấn sữa bột mỗi năm, tương đương 3 tỷ lít sữa nước.

"Nếu thay 70% lượng sữa bột nhập khẩu này cần được thay thế bằng sữa tươi trong nước, chúng ta sẽ cần thêm 2 tỷ lít sữa nước nữa, tương đương với khoảng 700.000-800.000 con bò sữa. Điều này cho thấy dư địa để phát triển sữa trong nước là rất lớn", ông nói.

Ông cũng thừa nhận một số sản phẩm sữa cao cấp, vi chất đặc biệt chưa thể tự sản xuất, tuy nhiên, con số nhập khẩu này đang quá cao. Do đó, để tạo điều kiện cho sản xuất sữa bột trong nước phát triển, Bộ Công Thương sẽ có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ đối với sữa bột nhập khẩu.

Cụ thể, Bộ Công Thương sẽ ban hành quy chuẩn nghiêm ngặt đối với sữa bột nhập khẩu, kiểm soát chặt nguyên liệu ngay từ khâu hải quan và truy vết như với sản phẩm nguy hiểm. Chỉ những lô hàng có thời hạn sử dụng trong giới hạn quy định mới được phép nhập khẩu và việc truy vết sẽ được thực hiện đến tận sản phẩm cuối cùng.

Mục tiêu là tạo ra một thị trường công khai, minh bạch và hỗ trợ sản xuất trong nước, bao gồm cả các doanh nghiệp FDI (đầu tư trực tiếp nước ngoài), doanh nghiệp trong nước hay doanh nghiệp nhà nước, miễn là họ sản xuất tại Việt Nam.

Các doanh nghiệp đã có đàn bò sữa được khuyến khích chia sẻ kinh nghiệm phát triển, còn các doanh nghiệp chưa có hoặc đang nhập khẩu nhiều cần nêu rõ nhu cầu hỗ trợ từ Nhà nước.

Chia sẻ bên lề hội thảo về chủ trương này, ông Nguyễn Quang Trí - Giám đốc Điều hành Marketing Vinamilk - bày tỏ ủng hộ chủ trương tự chủ nguồn nguyên liệu trong nước, coi đây là định hướng "rất đúng đắn" và cam kết thực hiện.

Theo dự thảo Chiến lược phát triển ngành sữa giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, quan điểm nổi bật là đẩy mạnh phát triển ngành chăn nuôi bò sữa, nâng cao tỉ lệ sản phẩm nội địa, giảm dần sự phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu.

Mục tiêu cụ thể đến năm 2030, mức tiêu thụ bình quân sữa và sản phẩm sữa đạt khoảng 40 lít/người/năm từ mức 16-18 lít/người/năm hiện tại và sữa tươi nguyên liệu trong nước đáp ứng khoảng 70% - 72% nhu cầu của ngành chế biến sữa trong nước từ mức 40% hiện tại.

Tuy nhiên, PGS.TS Trần Quang Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sữa Việt Nam (VDA) cho rằng mục tiêu này "chưa hợp lý và thiếu khả thi".

Theo Chủ tịch VDA, mỗi năm Việt Nam nhập khẩu khoảng 1 tỷ USD sữa phần lớn là sữa bột và một số sản phẩm Việt Nam không sản xuất được (như đạm whey, sữa bột gầy, …) để sản xuất sữa bột công thức và phục vụ ngành công nghiệp bánh kẹo, kem,…

Ông Trung đồng ý với việc phát triển nguồn sữa tươi trong nước nhưng cần phải đa dạng nguồn cung.

Chủ tịch VDA cũng kiến nghị cần sửa đổi các quy chuẩn, tiêu chuẩn các sản phẩm sữa theo hướng cập nhật và hài hòa với các tiêu chuẩn mới của tổ chức quốc tế.

Ông Trung dẫn chứng tên gọi "sữa tươi tiệt trùng" là không phù hợp bởi sản phẩm đã được xử lý ở nhiệt độ 130 độ C đến 140 độ C, tương tự như miếng thịt đã luộc thì không thể gọi là "tươi" được.

Sữa tươi chỉ được dùng cho sữa thanh trùng, xử lý nhiệt độ dưới 70 độ C.

Phản hồi về góp ý trên, Thứ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh việc giảm dần sự phụ thuộc vào sản phẩm sữa nhập khẩu là một quan điểm nhất quán trên tinh thần tự chủ, tự cường trong nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, nông nghiệp còn là lợi thế của Việt Nam.

Thứ trưởng ước tính, để nuôi 2 triệu con bò sữa (từ mức 400.000 con hiện tại) chỉ cần khoảng 100.000 ha đất tập trung, và việc tìm kiếm diện tích đất này không quá khó.

Về các quy chuẩn, tiêu chuẩn sản phẩm sữa, ông thống nhất sẽ sửa đổi sớm bởi nhiều quy định đã lạc hậu và có nhiều điểm chưa thật sự khoa học.